Trên toàn thế giới, hàng triệu người đã rời bỏ văn phòng, nơi có những chiếc bàn, ghế được sắp đặt cẩn thận, những ánh đèn huỳnh quang, những máy photocopy chạy rầm rầm, bởi chính phủ các nước đang yêu cầu nhân viên làm việc từ nhà.

Đây là những biện pháp nhằm nỗ lực chặn mức lây lan của virus corona chủng mới; người lao động được coi là an toàn hơn khi thực hiện cách ly tại nhà, và tránh việc gom lại thành nơi đông người nơi công sở, qua đó giảm bớt tốc độ lây lan của dịch bệnh Covid-19.

Cấm làm việc ở các văn phòng tập trung đông người không phải chỉ là một biện pháp phòng ngừa – công sở từng là và hiện vẫn là những địa điểm chính làm lây lan mạnh virus và vi khuẩn.

Bạn có lẽ đã quá quen với chu kỳ này: vào mùa, chứng ốm bệnh sẽ lây vòng quanh. Một người tới nơi làm việc, hắt hơi hoặc ho, làm loại virus nào đó mà họ đang mang trong mình lây sang các đồng nghiệp. Và việc này sẽ tiếp tục xảy ra. Thế là mọi người lần lượt thay phiên nhau ốm.

Các nhà nghiên cứu đã cho thấy là các loại mầm bệnh, virus, vi khuẩn lân lan dễ dàng nơi văn phòng.

Krissi Hewitt, giám đốc nghiên cứu và sáng tạo chiến lược tại Trường Khọc học và Toán học North Carolina, đã nghiên cứu sự đa dạng và mức độ sinh sôi nảy nở nhanh chóng của đời sống vi sinh vật nơi công sở.

“Mọi người dành phần lớn thời gian cuộc sống hàng ngày của mình trong phạm vi làm việc, nơi họ chia sẻ khoảng không và dùng chung với nhau rất nhiều các bề mặt, làm tăng số lượng vi trùng, vi khuẩn trên bề mặt và trong không khí,” bà nói.

Nói cách khác, nhiều bề mặt ở công sở, nơi mọi người thường chạm tay vào chính là nguồn nguy cơ cao gây lây lan virus, vi khuẩn.

Càng nhiều đồng nghiệp chạm vào, nguy cơ lây lan càng cao.

Jonathan Sexton, nhà nghiên cứu tại Trường Y tế Cộng đồng thuộc Đại học Arizona, thấy rằng các chỗ như tủ lạnh, tay nắm ngăn kéo, cần gạt vòi nước, tay nắm cánh cửa và các ly cà phê thường là những điểm ô nhiễm nhất.

Và chúng lan đi rất nhanh, theo nghiên cứu của Hiệp hội Vi sinh Hoa Kỳ.

Các nhà nghiên cứu đặt một mẫu phẩm virus vô hại vào chỉ một chỗ tay nắm cửa hoặc trên mặt bàn tại một toà nhà văn phòng. Khu vực đầu tiên bị nhiễm khuẩn này là phòng pha cà phê, Charles Gerba, nhà nghiên cứu đồng thời là nhà vi trùng học tại Đại học Arizona, nói.

Chỉ trong vòng từ hai đến bốn tiếng đồng hồ, virus này đã được phát hiện trên từ 40% đến 60% tổng số nhân viên, khách đến thăm và các vật thể có nhiều người chạm tay vào trong toà nhà.

Tình trạng kém vệ sinh từ các nhân viên văn phòng càng làm mức độ nghiêm trọng hơn: cuộc khảo sát được thực hiện tại Anh hồi 2019 cho thấy chỉ có 61% nhân viên văn phòng ở nước này rửa tay đúng cách với nước ấm và xà phòng sau khi vào nhà vệ sinh.

Virus trong không khí

Ngón tay bẩn và bàn làm việc là một chuyện, nhưng mối nguy lớn nhất trong chuyện lây lan virus là những gì bay lơ lửng trong không khí.

“Mối nguy lớn nhất không phải là đến từ toà nhà công sở mà là từ các nhân vien ốm bệnh,” Tiến sỹ Ali Khan, nhà dịch tễ học và là giáo sư Trường Y tế Công UNMC thuộc Đại học Nebraska, nói.

“Nếu như một người bị ốm bệnh, người đó có thể làm lây lan mầm bệnh khi họ ho hoặc hắt hơi, khi họ chạm vào các bề mặt hoặc tiếp xúc gần với các đồng nghiệp khác. Ngay cả khi họ ngồi ở bàn riêng thì mầm bệnh cũng có thể lây lan qua việc bay trong các hạt li ti mà họ làm bắn ra, là những hạt sẽ đậu xuống các bề mặt và gây lây nhiễm.”

Luồng không khí lưu chuyển trong các văn phòng cũng làm lay lan vi trùng, vi khuẩn.

Hewitt nói rằng ở môi trường trong nhà, đời sống vi trùng, vi khuẩn được lưu chuyển trong không khí và trong các hệ thống điều hoà không khí.

“Bảo dưỡng các hệ thống và các bộ lọc khí có tác động lớn trong việc các thành phần lây nhiễm bị thổi đi trong không khí như thế nào, cho nên các toà nhà không được bảo dưỡng đúng cách đối với các bộ phận lưu thông, lọc khí, hút ẩm và điều chỉnh nhiệt độ có thể sẽ khiến cho có nhiều vi khuẩn, vi trùng được thổi đi trong hệ thống điều hoà không khí.”

Nhớ luôn rửa tay

Với việc làm việc tại nhà, chúng ta sẽ ngồi trong một môi trường có it người hơn và được điều chỉnh tốt hơn, trong lúc có ít bề mặt tiếp xúc hơn, theo Lisa Ackerley, chuyên gia y tế về môi trường và là phó chủ tịch Diễn đàn Khoa học Quốc tế về Vệ sinh Gia đình, nói.

Bạn sẽ không vấp phải rất nhiều những bề mặt mà các đồng nghiệp của bạn chạ tay vào, không phải lo đối phó với việc dính phải các hạt bụi li ti mà họ ho, hắt hơi ra, cũng không phải lo lắng về chuyện họ không giữ vệ sinh sạch sẽ khiến cho mầm bệnh lây lan nhanh.

Thế nhưng nếu như bạn chú ý thì sẽ thấy là bạn vẫn có khả năng mang virus về nhà trong thời gian bạn là việc tại gia, nếu như bạn không cẩn thận.

“Virus không thể tự sinh sôi ở trong nhà bạn được. Nó phải do ai đó bị lây nhiễm đem về,” Khan nói. Điều đó có nghĩa là có người trong nhà tiếp xúc với người bị bệnh hoặc chạm vào bề mặt có virus, sau đó truyền sang các bề mặt trong nhà bạn.

Tuy nhiên, cần nhớ là cách duy nhất để virus có thể sinh sôi nảy nở là chúng phải vào được bên trong cơ thể ta, tức là bạn phải khiến cho mầm bệnh xâm nhập vào người bạn – mà thường là do bạn chạm tay vào mặt – từ đó bạn mới bị ốm bệnh.

Đây là cách thức xảy ra đối với các loại virus corona, bao gồm cả Covid-19: ngay cả khi virus đã lây trên tay bạn rồi thì bạn vẫn cần phải làm cho nó xâm nhập vào người thì mới ngã bệnh.

Đó là lý do vì sao bạn cần phải ưu tiên giữ vệ sinh sạch sẽ, dù là làm việc ở công sở hay ở nhà.

Điểm tích cực là khi bạn quay trở lại môi trường làm việc ngồi chung với đồng nghiệp, bạn không cần phải sợ hãi rằng một đại dịch khác sẽ khởi nguồn từ bàn làm việc của mình.

Rất khó có khả năng là trận đại dịch kế tiếp sẽ phát sinh từ một văn phòng, Khan, người cũng là tác giả của cuốn Đại dịch Kế tiếp, nói.

“Không đâu, lần đại dịch tới sẽ không phát sinh từ môi trường văn phòng. Nó sẽ lại bắt nguồn từ thế giới hoang dã. Các văn phòng và những địa điểm đông người hác sẽ là những nơi thuận lợi cho việc lây lan virus,” ông nói.

Và ý tưởng hay – không, ta nên gọi là ý tưởng vĩ đại – chính là hãy rửa tay sạch sẽ, bất kể là thế nào.