KHÔI NGUYÊN THẢO
Bạn tôi xa quê hai mươi năm, thi thoảng vẫn nhắc về kỷ niệm mà bạn nói như cơn ác mộng vừa xảy ra đêm qua. Nửa đêm nước đổ về ào ạt cuốn trôi nhà trôi cửa, nghe tin có người chết, người mất tích. Trẻ con sau mấy ngày đêm đi sơ tán, chèo thuyền quay về nhà trong nỗi hoang mang. Cũng may bố mẹ chúng kịp chạy lũ, nương nhờ một nhà tầng kiên cố trong vùng để chờ con về. Cuộc đời có bao gian truân vất vả thì với bạn, mùa bão năm đó mãi là bước ngoặt để nhìn lại và mạnh mẽ đi tiếp.
Tôi cũng như bạn, từng đi qua 18 mùa lũ lụt miền Trung. 18 mùa đủ dài, đủ rộng để lòng mình vẫn lặng đi mỗi khi nghe tin bão lũ quét qua quê mình. Nhà tôi ven sông Lam, mỗi mùa bão lũ, nước sông dâng tràn khắp nẻo đường, xóa mờ lằn ranh giữa con đường và những bờ ao, bờ sông. Ngày bình thường, chúng tôi có thể tự đi học cùng nhau.
Mùa lũ, phụ huynh đứng xếp từng hàng trước cổng trường chờ đón con. Đứa nào đứa nấy đều được cõng. Nhà đứa nào sang hơn thì được ngồi xe. Tuy nhiên, đường về nhà không quá xa, xe lại dễ bị chết máy, tuột xích khi nước ngập nên “phương tiện” chung nhất vẫn là tấm lưng bố, mẹ. Sân trường và con đường buổi tan trường rất vui vì tiếng lũ trẻ gọi nhau í ới. Ký ức về mùa lũ trong mỗi đứa trẻ là tấm lưng của cha, của mẹ mặn nồng mùi mồ hôi sau buổi tan ca vội vã đón con đi học về. Đối với những đứa nhỏ, mỗi tấm lưng đầy mồ hôi của bố mẹ là một điểm tựa an toàn và yêu thương nhất. Mãi sau này, nhiều đứa nhắc lại vẫn thấy cay cay vì vị mặn ấy.
Mùa lũ, trẻ con và các ông bà già vẫn thường được tập trung ra những khu nhà cao tầng, chắc chắn như trường học, công ty. Những nhà có điều kiện trong khu phố cũng mở cửa để hàng xóm qua trú ẩn. Chỉ những người khỏe mạnh, trai tráng mới ở lại giữ nhà, chống bão. Tôi vẫn nhớ những ngày sống chung tập thể đầu tiên ấy. Có đứa lén men ra ngoài hành lang bắt được chú cá lạc từ sông vào khiến cả đám trẻ nhỏ phấn khích. Có đứa rất khuya không ngủ, bỗng dưng ngồi dậy khóc hu hu vì “cháu nhớ mẹ”. Trong khi đó, bố mẹ ở nhà chống bên này, buộc bên kia để tránh nhà bị dột nước, bị bay ngói…
Mùa lũ, tôi lại nhớ đến món bánh rán của cậu bạn cùng lớp mà lâu quá đã quên mất tên. Mẹ bạn ấy bán bánh ở chợ, lẽ dĩ nhiên nước ngập đường ngập chợ thì chẳng thể ra đó ngồi bán. Mỗi sáng, bà vẫn dậy sớm ngâm bột, xay đỗ để rán những chiếc bánh bé bằng bàn tay trẻ con, nhân đậu xanh thơm phức, giòn rụm, gói cẩn thận trong lá chuối để con mang lên lớp chia cho bạn bè cùng ăn. Trong mắt mọi người, cậu bạn lúc ấy như một hoàng tử ban phát của cải vật chất cho bè bạn.
Bão lũ có hàng trăm công việc, người lớn chẳng có thời gian đâu mà quan tâm tới bữa sáng cho lũ trẻ. Đa phần chúng tôi đều vác bụng đói đến lớp nên cảm thấy món bánh rán ấy vô cùng hấp dẫn. Cho đến cấp ba, học “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam, tôi vẫn nhớ cậu bạn ấy khi gặp hình ảnh đứa bé sẻ áo cho bạn. Và bây giờ, đã xa những mùa xưa nhiều năm, sau mỗi mùa mưa lũ, tôi vẫn nhớ bạn ấy và tập cho con trai mình xếp những bộ quần áo cũ để gửi về những vùng quê xa.
Bão lũ đi qua, rồi những mầm cây lại hồi sinh. Những đứa trẻ lớn lên từ vùng bão lũ bao giờ cũng biết chịu thương chịu khó. Dạo nhỏ, tôi vẫn nghe những người lớn nói thế. Và giờ, khi đủ lớn để hiểu, sau những bão lũ mà quê mình vẫn gánh chịu là những yêu thương còn mãi nối dài. Rồi từ đó, chúng ta có thể lớn lên bên những ân tình và biết rưng rưng khi nghe một câu hát: “Qua cơn hoạn nạn, mới hiểu tận lòng nhau”.
KHÔI NGUYÊN THẢO