Ocean Vương, giáo sư trẻ 30 tuổi người Mỹ gốc Việt tại đại học University of Massachusetts Amherst, vừa được giải Thiên Tài MacArthur “Genius Grant” cho sự sáng tạo phi thường trong các tuyển tập thơ anh sáng tác và tiểu thuyết “On Earth We’re Briefly Gorgeous.”
Là một nhà văn trẻ nhưng tài năng của Ocean Vương đã nhận được sự khẳng định rộng rãi. Ảnh: The Observer.
Giải Thiên Tài MacArthur “Genius Grant” được tư quỹ John D. and Catherine T. MacArthur Foundation thành lập năm 1981. Mỗi năm, khoảng 20-30 người trong các lãnh vực khác nhau được trao tặng vinh dự “Thiên Tài.”
Occean Vương là người Mỹ gốc Việt thứ năm và là nhà văn nhà thơ thứ hai nhận giải “Thiên Tài MacArthur.” Các nhân vật người Mỹ gốc Việt được vinh dự này bao gồm Huỳnh Sanh Thông (1987, thông dịch viên và chủ bút), My Hang V. Huynh (2007, nhà hóa học), An-My Lê (2012, nhiếp ảnh gia), và Viet Thanh Nguyen (2017, nhà văn).
Mỗi thành viên nhận giải Thiên Tài MacArthur sẽ được thưởng $625,000 trong vòng năm năm. Trước 2013, giải thưởng có giá trị $500,000.
Đặc biệt, tư quỹ công bố kết quả một cách bất ngờ và người nhận giải thường không biết kết phút cuối cùng.
Ngay cả Ocean Vương cũng không dám tin anh được chọn. Anh kể với nhật báo New York Times rằng, khi họ gọi để thông báo anh thắng giải thì “Tôi phải chắc là họ gọi đúng người, bởi vì tôi không muốn khóc xúc động rồi để họ nói là họ nhầm. Nhưng sau đó thì tôi đã khóc.”
Theo
nhật báo New York Times, giải Thiên Tài không nhận đơn ghi danh. Các ứng cử
viên được hàng trăm nhân vật bí mật khắp nơi trong nước đề cử, và được một ủy
ban giấu tên khoảng hàng chục người chọn. Để được đề cử, các ứng cử viên phải
là công dân Mỹ và không phải là công chức chính phủ.
Ocean Vương, tên tiếng Việt là Vương Quốc Vinh, theo mẹ tị nạn tại Phi Luật Tân
trước khi định cư ở Hartford, tiểu bang Connecticut. Mẹ anh theo nghề nail và
anh không nói được tiếng Mỹ khi anh vào trường học. Ở tuổi 11, anh vẫn chưa biết
đọc thông thạo bằng các bạn cùng lớp.
Tuy nhiên, khi anh bắt đầu viết thơ thì mọi chuyện đều như thay đổi. Anh tạo
cho anh một căn cước khác xa với gia đình anh.
Theo
Quỹ MacArthur, sự công nhận và hỗ trợ từ giải thưởng này sẽ giúp những người nhận
giải “tiếp tục sáng tạo, dám đương đầu với những rủi ro và theo đuổi tầm nhìn của
họ”.
Nhận xét về Ocean Vương, Quỹ MarAthur đánh giá cao văn thơ của cây viết trẻ
này, đã đưa được “truyền thống dân gian vào trong những thử nghiệm, phá cách
trong ngôn ngữ”.
Trước khi nhận được giải “Thiên tài” của Quỹ MacArthur năm nay, Ocean Vương
cũng đã được trao giải thưởng TS Eliot và giải Whites Award cho tập thơ đầu tay
Night Sky With Exit Wounds (đã xuất bản tại Việt Nam với tên Trời đêm những vết
thương xuyên thấu). Tháng 6 vừa qua, Ocean Vương cũng đã cho ra mắt cuốn tiểu
thuyết đầu tiên của anh, có tựa On Earth We’re Briefly Gorgeous. Tác phẩm này
được Vương truyền tải tới người đọc dưới dạng một lá thư gửi cho mẹ của mình –
một phụ nữ không biết chữ.
Mẹ anh đang ung thư giai đoạn cuối. Anh nói khi biết tin mẹ mang trọng bệnh, mọi chuyện khác trở nên bé nhỏ đối với anh. Hy vọng giải Thiên Tài này phần nào đó an ủi anh.
Chia sẻ về cuốn tiểu thuyết này với Quỹ MacArthur, Ocean Vương cho hay: “Thông thường chúng ta đòi hỏi tiểu thuyết Mỹ phải có sự gắn kết, như một tuyên bố chung đại diện cho một thế hệ, nhưng trưởng thành sau vụ 11/9/2001, sự gắn kết không còn nằm trong tâm tưởng của thế hệ tôi, cũng như ngôn ngữ và bản sắc của chúng tôi. Và tôi cảm thấy nếu để tôi viết một cuốn tiểu thuyết Mỹ theo cách của mình, thì tác phẩm đó sẽ là một sự tách biệt riêng”.
Sáu cây bút khác cũng được Quỹ MacArthur vinh danh năm nay là nhà văn Lynda Barry, nhà sử học về văn hóa Saidiya Hartman, tác giả từng lọt vào danh sách đề cử giải Booker Valeria Luiselli, nhà sử học Kelly Lyussy Hernandez, học giả về văn học Jeffrey Miller và nhà nghiên cứu văn hóa cổ Emily Wilson.
Về 26 cá nhân được vinh danh năm nay, Chủ tịch Quỹ MarAthur John Palfrey cho biết tất cả các ứng viên “đã cho chúng ta một lý do để có thể hy vọng và họ truyền cảm hứng cho tất cả chúng ta đi theo bản năng sáng tạo của riêng mình”.
Giải thưởng 625.000 USD sẽ được Quỹ MarAthur tài trợ theo từng quý trong vòng 5 năm để những người nhận giải có điều kiện tiếp tục theo đuổi công trình của mình. Giải thưởng này trao thường niên cho 20-30 công dân Mỹ, không giới hạn độ tuổi, trong nhiều lĩnh vực với những sáng tạo mang lại giá trị cho nhân loại.