- Ủy Ban Điều Tra về Bắt Giữ Tùy Tiện của LHQ (UNWGAD) kêu gọi nhà cầm quyền CSVN trả tự do cho hai nhà báo Lê Đình Lượng (trái) và Nguyễn Văn Hoá.
Ngày 7 Tháng Mười, 2019
Anh Nguyễn Văn Hóa và ông Lê Đình Lượng là hai ký giả dân báo và nhà hoạt động môi trường. Họ đã bị bắt và bị giam giữ khi lên tiếng chỉ trích chính quyền sau thảm họa môi trường do Formosa gây ra vào năm 2016.
Anh Nguyễn Văn Hoá bị bắt vào tháng Giêng 2017 và bị biệt giam 2 tháng. Anh Hóa bị kết tội “tuyên truyền chống phá nhà nước” và bị tuyên án 7 năm tù giam, cộng 3 năm quản chế tại gia. Trong suốt tiến trình xử án anh Hoá không được luật sư biện hộ và gia đình không hề được thông báo về phiên xử.
Ông Lê Đình Lượng bị bắt vào tháng Bảy 2017 và bị cáo buộc tội “âm mưu lật đổ chế độ”. Ông Lượng bị giam giữ trong tình trạng chờ xét xử hơn 12 tháng trời và trong suốt thời gian đó chỉ được gặp luật sư một lần duy nhất. Vào tháng Tám 2018 ông bị kết án trong một phiên xử chỉ kéo dài 5 tiếng đồng hồ trong cùng ngày, bị tuyên án 20 năm tù giam cộng với 5 năm quản chế tại gia.
MLDI (Media Legal Defence Initiative, Tổ Chức Hỗ Trợ Bảo Vệ Pháp Lý Truyền Thông) đã đệ đơn để thỉnh cầu Ủy Ban Điều Tra về Bắt Giữ Tùy Tiện xét rằng cả hai ký giả bị bắt giữ trái phép, và yêu cầu trả tự do cho họ tức khắc. Qua cuộc điều tra, Ủy Ban Điều Tra nhấn mạnh là cả hai nhà báo bị bắt chỉ vì thực thi quyền tự do biểu đạt. Ủy Ban Điều Tra cũng nhận định rằng họ là đích nhắm của nhà cầm quyền trên phương diện phân biệt đối xử, vì vai trò bảo vệ nhân quyền của họ.
Đáng chú ý là Ủy Ban Điều Tra nhận thấy trường hợp của họ giống các “mô hình quen thuộc của việc bắt giữ không tuân theo các chuẩn mực quốc tế, giam giữ chờ xét xử quá lâu mà lại thiếu duyệt xét pháp lý, thiếu luật sư biện hộ, bị biệt giam, bị truy tố vì những tội danh hình sự mơ hồ trong khi họ chỉ thực thi nhân quyền ôn hòa, bị xử kín ngắn ngủi không đúng thủ tục pháp lý, tuyên án thiếu tương xứng, và từ chối không cho tiếp cận với thế giới bên ngoài và chữa trị y tế.”
Giống như những trường hợp các nhà báo bị giam giữ trước đây, Ủy Ban Điều Tra nhận định rằng mô hình này “cho thấy việc giam giữ tùy tiện là vấn đề có tính cách hệ thống tại Việt Nam.”
Phán quyết của Ủy Ban Điều Tra đã xác nhận rằng việc giam giữ không hợp pháp theo luật pháp quốc tế, tuy nhiên, anh Nguyễn Văn Hoá và ông Lê Đình Lượng vẫn tiếp tục bị giam giữ trong những điều kiện và hoàn cảnh có tác hại trầm trọng trên sức khỏe của họ. Vào tháng Chín 2019, MLDI đã nộp hai lời kêu gọi khẩn cấp yêu cầu họ ít nhất phải được cung cấp sự săn sóc y tế cần thiết. Nguyễn Văn Hoá đã bị biệt giam từ tháng Năm 2019. Ông đã bị các cai tù hành hung thể xác, bị đe dọa tiếp tục bằng bạo lực và không được chăm sóc sức khỏe. Ông Lê Đình Lượng đã bị đặt vào tình trạng phạt kỷ luật dài hạn vì bị cáo buộc là đã mưu toan xúi giục các tù nhân khác khiếu nại vì bị đối xử tàn tệ trong tù.
Vì vậy, ông Lượng đã không được phép nhận thức ăn hay sách từ gia đình. Ông cũng bị cấm không được làm nghi lễ tôn giáo của mình và không được chăm sóc sức khỏe.