Bất chấp số ca nhiễm nCoV gia tăng và ngày càng nhiều ý kiến bất bình của các nhà dịch tễ học, các chuyên gia y tế của chính phủ Thụy Điển ngày 25/3 vẫn bảo vệ quan điểm không phong tỏa đất nước và đóng cửa nền kinh tế, như cách hầu hết thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã làm trong cuộc chiến chống Covid-19.

Ander Tegnell, chuyên gia dịch tễ học hàng đầu của chính phủ Thụy Điển, cho rằng chiến lược chống Covid-19 “một mình một kiểu” này của Stockholm cho thấy cách thức hoạt động độc lập của các cơ quan chính phủ như Cục Y tế Công cộng, cũng như sự miễn cưỡng của các chính trị gia trong việc khước từ khuyến nghị từ các chuyên gia.

Người dân Thụy Điển vẫn tập trung tại một nhà hàng ở Stockholm hôm 26/3. Ảnh: Reuters.

“Vị trí chuyên gia của tôi có vẻ không có thực quyền, nhưng các cơ quan ở Thụy Điển làm việc với nhau theo một thể thống nhất. Đây không phải là những quyết định tôi tự đưa ra trong văn phòng nhỏ của mình”, Tegnell nói.

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng bản thân sẽ hứng chỉ trích nếu tỷ lệ nhiễm nCoV tăng nhanh và Thụy Điển đối mặt với hoàn cảnh tương tự Italy hay Tây Ban Nha.

“Dĩ nhiên, tôi và cơ quan sẽ bị đổ lỗi. Tôi cũng ý thức được điều đó. Nhưng tôi còn cảm thấy tệ hơn nếu đưa ra nhiều quyết định cho những thứ không chắc chắn và những điều sai lầm. Thay vào đó, chúng tôi muốn đưa ra những quyết sách mà mình chắc chắn hơn nhiều”, ông nói.

Trong khi hai quốc gia láng giềng là Na Uy và Đan Mạch đã ra lệnh đóng cửa tất cả trường học và cấm tụ tập trên 10 người để ngăn Covid-19, cuộc sống ở Thụy Điển hầu như không thay đổi.

Chính phủ chỉ cấm những sự kiện trên 500 người tham dự, khuyến nghị người hay vào quán rượu và nhà hàng nên ngồi bàn riêng thay vì ngồi ở quầy, đồng thời khuyên mọi người chỉ sử dụng phương tiện công cộng trong trường hợp thực sự cần thiết. Những người bị ốm và có triệu chứng giống như nhiễm nCoV chỉ cần đợi thêm hai ngày sau khi khỏe lại để tiếp tục đi làm hoặc đi học.

Những lời khuyên này không thay đổi ngay cả khi số ca nhiễm nCoV ở Stockholm tăng vọt trong những ngày gần đây, khiến Giám đốc Sở Y tế thành phố Björn Eriksson kêu gọi mọi người giúp đỡ để ngăn dịch lây lan.

“Bão đang xuất hiện ở đây. Chúng tôi không biết nó đã xuất hiện trong bao lâu nhưng chắc chắn nó sẽ ngày càng tệ hơn”, Eriksson nói và thêm rằng có 18 bệnh nhân đã chết ở khu vực này trong 24 giờ qua, gấp đôi số người chết được cập nhật hàng ngày.

“Tôi nghĩ nó hơi vô trách nhiệm. Họ nên làm nhiều hơn thế”, một phụ huynh đón con gái ở cổng trường Västra Skolan tại Malmö nói về cách làm trái ngược của Thụy Điển so với quê hương Đan Mạch của anh.

Anh cũng phàn nàn rằng nhiều đứa trẻ có bố mẹ bị ốm, có triệu chứng giống nhiễm nCoV, vẫn được cho phép vào lớp, miễn là bản thân chúng không có triệu chứng bệnh.

“Tôi nghĩ họ đã quá xem nhẹ nó. Hầu như mọi nơi vẫn mở cửa và tình hình sẽ ngày càng xấu đi. Mọi người đều thấy lo lắng về nó”, Rosaline Abugiche nói khi tới trường đón con gái Ellen Ruth. 

Nhưng một số phụ huynh lại cảm thấy thoải mái hơn. “Tôi nghĩ Thụy Điển và Anh là số ít quốc gia có cái nhìn thực sự khách quan về toàn bộ sự việc, nhưng Anh sau đó đã sợ hãi và đóng cửa đất nước”, Johan Heander, một phụ huynh, cho hay. 

Thụy Điển quyết định không đóng cửa trường học bởi ở đất nước này, chuyện cha mẹ ở nhà trông con là điều chưa từng có. Giới chức y tế tin rằng động thái này sẽ khiến đất nước mất đi ít nhất 1/4 lực lượng lao động và thậm chí là một tỷ lệ cao hơn trong lĩnh vực y tế. Đóng cửa trường học cũng sẽ khiến nhiều đứa trẻ đi chơi bên ngoài, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh cho người cao tuổi. Nếu ông bà được nhờ trông cháu, họ thậm chí còn đối mặt với nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn. 

Tegnell tranh luận rằng có rất ít bằng chứng cho thấy hiệu quả của biện pháp phong tỏa đang được thực hiện khắp châu Âu.

“Họ chỉ nghiên cứu về cúm, nhưng cúm rất khác và ngay cả khi phải đóng cửa vì cúm, biện pháp này cũng nên được thực hiện ở giai đoạn sau. Hơn nữa, bạn không thể đóng cửa trường học trong một thời gian dài. Nó sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới trẻ em, không chỉ về mặt giáo dục mà còn về sức khỏe. Do đó, nếu có phải đóng cửa trường học, bạn nên làm điều đó vào thời điểm quan trọng nhất”, Tegnell nói.

Ông cũng lưu ý rằng, không giống Tây Ban Nha và Italy, các gia đình nhiều thế hệ sống chung rất hiếm thấy ở Thụy Điển, nên nước này sẽ dễ dàng cách ly những người già dễ bị tổn thương nhất. 

“Chúng tôi có sự phân biệt thế hệ rất rõ ràng ở Thụy Điển và đây chắc chắn là điều khá khác biệt so với các quốc gia châu Âu còn lại. Người già chỉ gặp gỡ người già và thanh niên chỉ tiếp xúc với người đồng trang lứa. Tôi nghĩ điều đó mang tới cho chúng tôi cơ hội tốt hơn để bảo vệ những người cao tuổi”, ông nói. 

Nhưng giới chuyên gia lại bất đồng quan điểm về cách chống Covid-19. Ngày 10/3, một nhóm bác sĩ cùng nhà nghiên cứu đã đăng bài viết trên tờ báo y khoa hàng đầu Thụy Điển để cảnh báo về “tác động khủng khiếp” có thể xảy ra với nền y tế nước này nếu không có những hành động quyết liệt hơn.

Nhân viên y tế trong phòng điều trị bệnh nhân nhiễm Covid-19 tại Bệnh viện Đại học Karolinska, Stockholm. Ảnh: Claudio Bresciani.

Hôm 24/3, hơn 2.000 nhà nghiên cứu và giáo sư đại học nổi tiếng đã gửi một bức thư kiến nghị tới chính phủ để kêu gọi đưa ra biện pháp ngăn dịch mạnh tay hơn.

“Tôi có cảm giác rằng họ muốn để cho dịch lây lan tự nhiên để tạo miễn dịch cộng đồng, nhưng đó là biện pháp đáng sợ phải trả giá bằng tính mạng của hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người”, Olle Kämp, giáo sư tại Học viện Karolinska, đại học y hàng đầu Thụy Điển và là một trong số tác giả của bức thư, cho biết.

Hiện giờ còn quá sớm để nói đại dịch sẽ diễn tiến thế nào. Thụy Điển đã phát hiện 2.840 ca nhiễm, trong đó có 77 ca tử vong, xếp thứ 21 trong danh sách các quốc gia bị ảnh hưởng bởi Covid-19 trên thế giới. Riêng thủ đô Stockholm đã ghi nhận 66 người chết, tương tương 6,5 ca tử vong trên một triệu dân, tính đến ngày 25/3.

Hệ thống y tế Thụy Điển đến nay mới bắt đầu cảm nhận tình hình căng thẳng ở Stockholm. Nếu tình hình diễn tiến nghiêm trọng hơn, quân đội Thụy Điển sẽ triển khai bệnh viện dã chiến tại một trung tâm hội nghị lớn nhất thành phố.

Tegnell thừa nhận chiến lược của ông không phải không có rủi ro. “Chúng tôi chỉ cố gắng làm chậm tốc độ của Covid-19 bởi dịch bệnh này sẽ không thể biến mất. Nó sẽ quay lại dù bạn kiểm soát nó. Như Hàn Quốc cũng thừa nhận họ tin rằng nó sẽ trở lại. Ngăn chặn sự lây nhiễm hoàn toàn thậm chí có thể phản tác dụng, bởi bạn đang dồn nén nguy cơ lây nhiễm và một khi cánh cổng mở ra, nó có thể dẫn tới một kết cục nghiêm trọng hơn rất nhiều”, Tegnell nói.

Giáo sư Tom Britton cảnh báo nửa dân số Thụy Điển sẽ nhiễm nCoV cho tới cuối tháng 4, khi quốc gia này “một mình một kiểu” chống Covid-19.
“Đây là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đến mức có thể khiến một nửa dân số Thụy Điển bị nhiễm vào cuối tháng này. Sau đó nó sẽ lây lan không thể kiểm soát và chỉ có thể chậm lại một chút vào cuối tháng 5 khi 2/3 dân số đã mắc bệnh”, Tom Britton, giáo sư tại Đại học Stockholm và là người chuyên nghiên cứu về mô hình hóa cách lan truyền bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng, đưa ra cảnh báo trên đài truyền hình quốc gia Thụy Điển SVT hôm 1/4.

Người dân Thụy Điển tản bộ dưới tán hoa anh đào ở thủ đô Stockholm. Ảnh: AFP.

Hơn 2.000 bác sĩ, nhà khoa học và giáo sư ở Thụy Điển đã cùng ký bản kiến nghị kêu gọi chính phủ đưa ra những biện pháp kiểm soát dịch nghiêm khắc và mạnh tay hơn.

“Chúng ta chưa xét nghiệm, theo dõi và cách ly đủ. Chúng ta vẫn để nCoV thoải mái lây lan ngoài kia và chúng đang dẫn chúng ta đến thảm họa”, giáo sư Cecilia Söderberg-Nauclér, chuyên gia về virus tại Viện Karolinska, nhận định.

Thụy Điển, quốc gia hơn 10 triệu dân, hiện đứng ở vị trí 19 trong danh sách các nước chịu ảnh hưởng của Covid-19 trên toàn cầu, với gần 5.600 ca nhiễm và 308 người tử vong. Sau khi chứng kiến số người nhiễm và chết vì nCoV tăng mạnh, cùng nhiều cảnh báo từ các chuyên gia, chính phủ Thụy Điển cuối cùng cũng quyết định đóng cửa tất cả khu trượt tuyết và khuyến nghị người già ở nhà để đảm bảo an toàn.

Thủ tướng Stefan Lofven cũng siết chặt thêm nhiều quy định khác, như hạn chế tụ tập quá 50 người thay vì mức 500 người trước đó. Chính quyền của ông cũng ban hành hướng dẫn cho công dân như tránh đi lại trong giờ cao điểm, không tới thăm người thân dịp lễ Phục sinh và người già nên tránh tới cửa hàng. Họ cũng yêu cầu không tổ chức các sự kiện thể thao như đá bóng.

Cho đến nay, Thụy Điển vẫn từ chối thực hiện nhiều biện pháp chống dịch quyết  liệt như các nước láng giềng và nhiều quốc gia ở châu Âu khác. Cuộc sống ở đất nước này dường như vẫn diễn ra như bình thường, khi siêu thị, nhà hàng, quán bar vẫn mở cửa hoạt động. Không có lệnh phong tỏa nào được ban bố dù số ca nhiễm bệnh của quốc gia này vẫn đang tăng lên từng ngày.

Giới chức Thụy Điển cho biết họ không phủ nhận mức độ nguy hiểm của Covid-19 nhưng tin rằng họ có thể kiểm soát được dựa vào ý thức trách nhiệm của cộng đồng, bên cạnh những khuyến nghị rửa tay thường xuyên, cách biệt cộng đồng và hạn chế tiếp xúc với người cao tuổi.

“Đó là cách chúng tôi hoạt động. Tất cả hệ thống kiểm soát dịch bệnh của chúng tôi đều dựa trên nguyên tắc hành động tự nguyện. Hệ thống tiêm chủng cũng hoàn toàn tự nguyện và được bảo hiểm chi trả tới 98%”, Anders Tegnell, nhà dịch tễ học hàng đầu Thụy Điển, cho biết.

Thủ tướng Lofven cũng kêu gọi công dân hành động có trách nhiệm với cộng đồng nếu xuất hiện triệu chứng bệnh, khi cho rằng chính phủ không thể ban hành luật và cấm đoán mọi thứ.

“Chúng ta là người trưởng thành thì cần hành xử có trách nhiệm: không lan truyền tin đồn và gieo rắc sự hoảng loạn. Không ai cô đơn trong cuộc khủng hoảng, nhưng mỗi người đều có một trách nhiệm lớn”, ông Lofven nói.

Ông Tegnell cùng với nhóm của mình trước đó công bố những đánh giá về diễn tiến của Covid-19 ở Thụy Điển và nhận định khi dịch đạt đỉnh, Stockholm sẽ ghi nhận khoảng 250 trường hợp phải chăm sóc đặc biệt. Ông khẳng định hệ thống bệnh viện của quốc gia này có thể đối phó.

Ông cũng cho biết thêm một bệnh viện dã chiến với khoảng 600 giường bệnh sẽ được mở cửa ở phía nam thành phố Stockholm để đối phó với Covid-19, do đó hiện chưa cần áp đặt những biện pháp hạn chế nghiêm ngặt hơn.

Nhà hàng vẫn mở cửa ở thủ đô Stockholm hôm 27/3. Ảnh: AFP.

Tegnell từng tranh luận rằng có rất ít bằng chứng cho thấy hiệu quả của biện pháp phong tỏa đang được thực hiện khắp châu Âu.

“Họ chỉ nghiên cứu về cúm, nhưng cúm rất khác và ngay cả khi phải đóng cửa vì cúm, biện pháp này cũng nên được thực hiện ở giai đoạn sau. Hơn nữa, bạn không thể đóng cửa trường học trong một thời gian dài. Nó sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới trẻ em, không chỉ về mặt giáo dục mà còn về sức khỏe. Do đó, nếu có phải đóng cửa trường học, bạn nên làm điều đó vào thời điểm quan trọng nhất”, Tegnell nói.

Ông cũng lưu ý rằng, không giống Tây Ban Nha và Italy, các gia đình nhiều thế hệ sống chung rất hiếm thấy ở Thụy Điển, nên nước này sẽ dễ dàng cách ly những người già dễ bị tổn thương nhất.

Tuy nhiên, cách tiếp cận “một mình một kiểu” của Thụy Điển đang khiến nhiều quốc gia trên bán đảo Scandinavia, gồm Đan Mạch, Phần Lan và Na Uy, cảm thấy lo ngại. Ba quốc gia này đã thực hiện các biện pháp ngăn dịch như phong tỏa, đóng cửa trường học, nơi làm việc và biên giới từ nhiều tuần trước, dù tổng số người chết của ba nước gộp lại vẫn ít hơn Thụy Điển. Cụ thể, Đan Mạch ghi nhận 123 trường hợp, trong khi Na Uy và Phần Lan báo cáo lần lượt là 50 và 19 ca tử vong.

“Chứng kiến những gì đang diễn ra ở Thụy Điển như xem một bộ phim kinh dị. Chúng tôi sợ rằng tình hình ngày càng xấu đi khi quốc gia này vẫn rất thoải mái với dịch”, Lisbeth Davidsen, nhà báo Đan Mạch nói trên mạng truyền hình TV4 của Thụy Điển hồi cuối tháng 3.

Thanh Tâm (Theo The Sun, Telegraph, NYTimes)

VNExpress