(CaliToday) – Viên chức đặc tranh bầu cử hàng đầu của Maine vào thứ 5 ra quyết định cấm ông Donald Trump có tên trên lá phiếu bầu cử sơ bộ của tiểu bang theo Mục 3 Tu chính Án thứ 14, tương tự như ở tiểu bang Colorado.
Chánh Thư ký Shenna Bellows trong văn bản quyết định chính thức cho rằng, Donald J. Trump không đủ tư cách tranh cử sơ bộ Cộng hoà ở tiểu bang vì vai trò của ông trong vụ tấn công Điện Capitol ngày 6 tháng 1. đồng tình với tuyên bố của một số công dân rằng cựu Tổng thống đã kích động bạo loạn, và vì vậy bị cấm tái tranh cử theo Tu chính Án 14.
Bellows (Dân chủ) cho biết, bà kết luận, ông Trump “trong vài tháng, và cao điểm vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, đã sử dụng những thuyết âm mưu về gian lận bầu cử để kích động những người ủng hộ, và ra lệnh họ tuần hành về Điện Capitol để ngăn chặn thủ tục chứng nhận kết quả bầu cử 2020, và chuyển giao quyền lực ôn hoà.”
“Tôi lưu ý, chưa có Chánh Thư ký tiểu bang nào từng tước quyền có tên trên lá phiếu của một ứng cử viên tổng thống dựa vào Mục 3 của Tu chính Án thứ 14. Tuy nhiên, tôi cũng lưu ý, chưa có ứng cử viên tổng thống nào trước đây từng tham gia vào cuộc nổi loạn,” Bellows ghi.
Tối cao Pháp viện tiểu bang Colorado vào tuần trước đưa ra phán quyết 4-3, cho rằng, cựu Tổng thống Donald Trump không hội đủ điều kiện để giữ chức vụ công một lần nữa. “Đa số của Toà cho rằng Tổng thống Trump không đủ tư cách giữ chức vụ tổng thống theo Mục 3 Tu chính Án 14 trong Hiến pháp Hoa Kỳ,” phán quyết 4-3 ghi. “Vì ông không đủ tư cách nên việc Chánh Thư ký tiểu bang Colorado đưa ông vào danh sách ứng cử viên bầu cử vòng sơ bộ tổng thống sẽ là một hành động sai trái theo Luật bầu cử.”
Quyết định của tiểu bang Maine làm tăng thêm tính khẩn thiết trong việc kêu gọi Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ tham gia vào tranh chấp bùng nổ về mặt chính trị về tư cách tranh cử hợp lệ của ông. Chỉ vài tuần trước khi những lá phiếu đầu tiên được bỏ cho vòng sơ bộ 2024, luật sư hai bên yêu cầu Toà Tối cao quốc gia đưa ra hướng dẫn về Tu chính Án được ban hành sau Nội chiến, vốn là trọng tâm của nỗ lực ngăn chặn Trump tranh cử vào Toà Bạch Ốc lần thứ ba.
Mục 3 Tu chính Án 14, vốn được phê chuẩn năm 1868 nhằm ngăn cản các viên chức Liên minh miền Nam giữ chức vụ dân cử, nghiêm cấm bất cứ ai “tham gia vào bạo động hay phản loạn chống chính phủ Hoa Kỳ” đều không được giữ chức vụ công. Nhưng toà án và Quốc hội chưa xác định rõ ràng điều khoản này nên diễn dịch như thế nào vào hôm nay, hay mức độ các tiểu bang phải loại ứng cử viên khỏi lá phiếu ra sao.
Trong khi câu hỏi về tư cách tranh cử của ông Trump cuối cùng sẽ do Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ giải quyết, một số thách thức pháp lý về vấn đề này được đưa ra ở hơn 30 tiểu bang. Nhiều thách thức trong số đó đã bị bác bỏ, và giới chức ở một số tiểu bang khác, trong đó có California, tỏ dấu hiệu cảnh giác với những nỗ lực loại cựu Tổng thống trong vòng sơ bộ. Tuy nhiên vẫn có một số thách thức pháp lý vẫn đang chờ toà giải quyết.
Tại Oregon, nguyên đơn vụ kiện ở Michigan cũng đang tìm cách yêu cầu gạt tên ông Trump ra khỏi phiếu sơ bộ, mặc dù Chánh Thư ký Oregon từ chối vấn đề này sau thách thức trước đó.
Khác biệt chính giữa phán quyết ở Michigan và Colorado là phán quyết ở Colorado được Toà Tối cao đưa ra phiên xét xử xác định cơ sở bằng chứng cho thấy Trump đã kích động một cuộc nổi dậy bạo lực sau khi thất cử năm 2020. Trong khi đó, các luật sư nguyên đơn ở Michigan tìm cách có một phiên toà tương tự nhưng bị bác bỏ.
Toà ở hai tiểu bang Minnesota and Michigan phán quyết, các viên chức bầu cử ở đó không thể ngăn cản Cộng hoà đưa Trump lên phiếu bầu cử sơ bộ của họ.
Tòa Tối cao Michigan vào thứ Tư cho rằng, các tòa phúc thẩm đã đưa ra quyết định phù hợp rằng, các đảng chính trị có quyền xác định ứng cử viên nào đủ điều kiện tranh cử tổng thống.
Những nỗ lực tước tư cách tranh cử của Trump khiến Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ phải đối mặt với một trong những quyết định bùng nổ nhất về mặt chính trị kể từ khi giải quyết tranh chấp bầu cử năm 2000 trong phán quyết đứng về Tổng thống George W. Bush. Kể từ đó, Toà Tối cao Hoa Kỳ trở nên bảo thủ hơn rất nhiều, phần lớn là do 3 Thẩm phán được Trump bổ nhiệm.
Hương Giang (Tổng hợp)