„Lớn lên trong nền giáo dục dân chủ Hoa Kỳ hòa cùng truyền thống văn hóa Việt Nam, những người trẻ nhìn vị tổng thống đương nhiệm qua một lăng kính chuẩn mực hoàn toàn khác với cha mẹ mình.“
Tri Lương
Cộng đồng người Châu Á nói chung và cộng đồng người Việt nói riêng từ bao năm qua đóng vai trò khá mờ nhạt trong bức tranh chính trị Hoa Kỳ. Thật không khó để nhận ra rằng trong những cuộc tranh cử chính trị từ thị trưởng đến tổng thống, đa số các ứng cử viên tranh cử đều ưu tiên tập trung vào lá phiếu của người da đen, người da trắng, và người Mỹ Latin chứ ít thấy ai thật sụ quan tâm đến ảnh hưởng chính trị của cộng đồng Á Châu. Thế rồi người Mỹ và cả thế giới đều điếng hồn xanh mặt khi ông Donald Trump chính thức trở thành tổng thống Hoa Kỳ thứ 45 năm 2016. Bức tranh chính trị nội bộ Hoa Kỳ từ đó bắt đầu có sự chuyển mình rõ rệt. Với tuyên bố sẽ cứng rắn hơn với di dân và đặc biệt với Trung cộng, lời nói đó dường như đã thức tỉnh ngọn lửa chính trị của người Việt tại Hoa Kỳ. Không những thế, tầm ảnh hưởng từ lời hứa “đánh Trung cộng” của Trump còn vươn đến cả cộng đồng người Việt tại Châu Âu và ngay tại Việt Nam.
*
Cái hận “1000 năm giặc Tàu” vẫn âm ỉ chảy trong dòng máu người Việt từ ngàn xưa để rồi ngày nay, với niềm tin mãnh liệt ông Trump sẽ “trị” Trung cộng giúp Việt Nam thoát khỏi gọng kìm chính trị của “anh bạn phương Bắc” xấu tính, người Việt bắt đầu đi từ ủng hộ đến sùng bái Donald Trump như một đấng cứu quốc cho sự tự do dân chủ của quê mẹ thoát ách độc tài Cộng Sản.
Nhưng hỡi ôi, chưa bàn đến chuyện Trump đánh Trung cộng thắng bại ra sao thì ngay trong chính cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ đã nổ ra xung đột gay gắt giữa hai phe “chống Trump” và “cuồng Trump”. Ta có thể nhận thấy phần lớn những người “cuồng Trump” là những bậc trưởng thượng đã từng sống hoặc chiến đấu trong chiến tranh Việt Nam. Họ tức tưởi khi phải rời bỏ quê hương sau 1975 đi tìm tự do vì không đội trời chung với chủ nghĩa Cộng Sản. Quá khứ tị nạn tang thương lâu ngày hình thành một vết sẹo với những cơn đau không bao giờ nguôi. Họ nhìn về quê hương bị cai trị bởi độc tài mong muốn một tương lai dân chủ cho đất mẹ nhưng lực bất tòng tâm. Hoài bão tự do đó như một ánh lửa vẫn âm ỉ cháy từng ngày để rồi Donald Trump đến làm bùng cháy ngọn lửa đó lên. Lời hứa chống Trung cộng của Trump là một lý do đơn giản nhưng nó quá đủ để nhiều người Việt bám víu vào sùng bái một “đấng cứu quốc” mà không mảy may quan tâm đến bất kỳ điều gì khác.
Trong khi đó ở bên kia chiến tuyến chính trị là phe “chống Trump” với đa phần là thế hệ trẻ đã lớn lên trong xã hội và nền giáo dục Hoa Kỳ. Thế hệ trẻ người Việt tuy sinh trưởng tại Mỹ nhưng họ vẫn mang trong người dòng máu Lạc Hồng với truyền thống văn hóa và giá trị đạo đức dân tộc từ ông bà cha mẹ. Những nguyên tắc kinh điển như kính trên nhường dưới, bao dung thương người, hiếu thảo với đấng sinh thành, siêng năng học tập, thật thà chấc phát vẫn còn được dạy trong cộng đồng người Việt hải ngoại qua từng thế hệ. Tuy nhiên, vì sinh trưởng tại Hoa Kỳ nên sự thấu hiểu và thông cảm của thế hệ trẻ về cuộc chiến Việt Nam, nỗi đau mất nước và hành trình gian khổ đi tìm tự do không được sâu sắc như thế hệ cha ông. Vì lý do đó, câu thần chú “chống Trung cộng” của Trump gần như không có tác động đáng kể đến họ. Lớn lên trong nền giáo dục dân chủ Hoa Kỳ hòa cùng truyền thống văn hóa Việt Nam, những người trẻ nhìn vị tổng thống đương nhiệm qua một lăng kính chuẩn mực hoàn toàn khác với cha mẹ mình. Trong mắt họ, tổng thống Trump là một vị lãnh đạo hoàn toàn đi ngược mọi giá trị dân chủ Hoa Kỳ lẫn nguyên tắc đạo đức dân tộc Việt. Có lẽ điều làm họ trăn trở nhất chính là duyên cớ gì khiến chính ông bà, cha mẹ của mình có thể đi ủng hộ một tổng thống với cách hành xử hoàn toàn tương phản với các giá trị đạo đức truyền thống Việt Nam chỉ vì một lời hứa viễn vông “chống Trung cộng.”
Khi hai bên đã không còn tiếng nói chung nữa, sự xung đột trong cách suy nghĩ dần đưa đến rạn nứt nghiêm trọng trong tư tưởng chính trị và đạo đức giữa hai thế hệ. Thế hệ cha ông lên tiếng chỉ trích chính hệ thống giáo dục dân chủ đã tẩy não con cháu họ đến gần hơn với tư tưởng chủ nghĩa xã hội, phong trào Black Lives Matter và chống lại tổng thống Trump. Bản thân người viết cũng đã từng được hưởng thụ nền giáo dục Hoa Kỳ nên có thể khẳng định chuyện “tẩy não học sinh” hoàn toàn vô lý. Ngược lại, chính nền giáo dục Hoa Kỳ đã truyền đạt cho thế hệ trẻ một tư duy cấp tiến với khả năng phân tích tổng hợp một cách có khoa học. Ngay cả những môn học như chính trị và lịch sử cũng được dạy hoàn toàn theo sự thật chứ không thiên về bất kỳ phe phái nào. Ngày nay các bậc trưởng thượng sẵn sàng vì Trump chỉ trích nền giáo dục mà quên rằng một trong những giá trị văn hóa được người Việt đề cao nhất chính là “việc học.” Tại sao họ không nhận ra sự mâu thuẫn này ?
Mặt khác, thế hệ trẻ muốn tìm nguồn cơn sâu xa giải thích cho hiện tượng “cuồng Trump” của cha mẹ. Họ nhận ra nguyên nhân chính là rào cản ngôn ngữ. Đa phần thế hệ cha ông không thông thạo tiếng Anh để có thể tự tiếp cận thông tin đa chiều tại Hoa Kỳ. Vì vậy họ chỉ nhận thông tin từ những nguồn trung gian là các trang mạng xã hội, báo Việt online, và youtube. Chính những nguồn trung gian như vậy là tác giả của những thông tin phiến diện và sai lệch đầu độc cha mẹ họ từ ngày này qua tháng nọ để rồi dẫn đến việc nghi ngờ cả chính con cháu của mình. Một khi mục tiêu đã được xác định, thế hệ trẻ Việt Nam bắt đầu hành động.
Trong một thời gian ngắn, hàng loạt các hội nhóm đã được các bạn trẻ thành lập với tiêu chí vạch trần các nguồn thông tin Việt ngữ trung gian phiến diện sai lệch và đồng thời đẩy mạnh sinh hoạt chính trị trong người Việt hải ngoại. Với khả năng song ngữ Anh-Việt, các bạn trẻ muốn xây dựng một chiếc cầu nối đưa cộng đồng Việt Nam vượt qua rào cản ngôn ngữ để tiếp cận nguồn thông tin đa chiều và các sinh hoạt chính trị tại Hoa Kỳ. Các hội nhóm trẻ hoạt động trên rất nhiều lĩnh vực chính trị xã hội khác nhau.
Cung cấp và cập nhật thông tin về những hoạt động xã hội trên thế giới cho cộng đồng Việt Nam có nhóm Việt Activism.
Khuyến khích và đẩy mạnh hiểu biết sinh hoạt chính trị cho người Việt tại Hoa Kỳ có nhóm PIVOT – The Progressive Vietnamese American Organization, nhóm Việt Solidarity & Action Network.
Vạch trần những tin tức sai lệch nhắm vào người Mỹ gốc Việt trong chính trị và xã hội có nhóm Viet Fact Check.
Cung cấp thông tin về những ứng cử viên tổng thống và so sánh đường lối chính sách có nhóm Viets For America.
Và cuối cùng, chuyển ngữ các nguồn báo chính thống Hoa Kỳ từ tiếng Anh sang tiếng Việt là trách nhiệm do nhiều nhóm bạn trẻ đảm đương với tiêu biểu là Người Thông Dịch, Tìm Hiểu Sự Kiện , và Luật Khoa tạp chí.
Một điều đáng tuyên dương ở đây là tất cả các nhóm đều hoạt động phi lợi nhuận. Động lực chính cho nỗ lực của họ là mang lại sự thật cho cộng đồng Việt Nam tại Hoa Kỳ trước cơn bão thông tin sai lệch tràn lan trên mạng. Tiếng lành đồn xa, sự hình thành của các nhóm như vậy thật sự là một điều vô tiền khoáng hậu và đã nhanh chóng thu hút được sự tham gia của nhiều tình nguyện viên trẻ khác góp sức cùng với sự phản hồi vô cùng tích cực từ cộng đồng Việt Nam.
Vâng, họ là thế hệ trẻ người Việt đã không còn im lặng trước hiện trạng sóng gió trong gia đình và đất nước. Với trình độ học vấn, kỹ thuật thông tin và khả năng song ngữ, họ chung tay tiếp sức đặt chân vào đấu trường chính trị nhằm lên tiếng cho lẽ phải, cho công lý, cho tình người, và cho đạo đức – những giá trị quý giá dường như đang bị mai một dưới thời đại của tổng thống Trump.
Các bạn trẻ thật sự là những chiến binh thầm lặng cống hiến thời gian công sức đưa sự thật đến cho cộng đồng người Việt hải ngoại. Vì thế công sức của họ hoàn toàn xứng đáng được công nhận và biểu dương. Người viết thiết nghĩ rằng nếu không nói thì sẽ không ai biết công việc họ làm phức tạp và gian truân đến dường nào. Để hoàn thành chuyển ngữ một mẫu tin tiếng Anh phục vụ cộng đồng đòi hỏi rất nhiều bước từ chọn lọc tin tức, phân loại tin tức, điều phối người thông dịch, đề ra kỳ hạn, phân nhóm dịch thuật viên-biên tập viên, tiến hành dịch thuật, biên tập bài dịch, và cuối cùng là đăng tải bài dịch. Trong những công đoạn trên, công đoạn dịch thuật là công đoạn khó khăn nhất vì nó đòi hỏi người dịch phải chuyển từ Anh ngữ sang Việt ngữ một cách lưu loát và uyển chuyển nhất chứ không thể dịch theo từ vì sẽ làm bài Việt ngữ truyền tải ý nghĩa không trọn vẹn từ bài gốc và gây khó hiểu cho đọc giả. Bạn đọc nên biết rằng đa phần các bạn trẻ không phải là người dịch thuật chuyên nghiệp. Nhiều bạn trẻ không rành viết tiếng Việt (do sinh trưởng tại Mỹ) hoặc không rành đọc tiếng Anh (đang sống ở Việt Nam), họ phải tra cứu từ điển chọn từ ngữ thích hợp khiến quá trình dịch thuật một mẩu tin có thể lên đến nhiều giờ đồng hồ. Cũng gian truân tuy không bằng khâu dịch thuật là phần biên tập. Các bạn đảm trách khâu biên tập được đòi hỏi phải có khả năng đọc, viết và hiểu cả hai ngôn ngữ gần như bằng nhau. Công việc của họ là đọc và so sánh toàn bộ bài dịch với bản gốc. Để rồi từ đó họ phải chỉnh sửa cú pháp hợp lý với cách hành văn tiếng Việt nhưng vẫn phải đảm bảo trọn vẹn ý từ như bài gốc. Nói tóm lại dịch thuật một mẫu tin hoàn chỉnh đòi hỏi thời gian và nỗ lực của rất nhiều bạn trẻ cùng góp sức và họ làm điều này hoàn toàn phi vụ lợi. Đây chính là cách họ chiến đấu chống lại những điều chướng tai gai mắt đang xảy ra trong gia đình, xã hội, và chính trường Hoa Kỳ thời Trump.
Một điều đáng buồn là nhiều người nhìn vào không thấy được những cống hiến quên mình của thế hệ trẻ mà còn mỉa mai coi thường với một thái độ trịch thượng và một lý do ấu trĩ: “Con nít chưa từng trải đời biết gì mà nói.” Tôi nghĩ những cá nhân đó nên nhìn lại chính họ ở quá khứ thời trẻ mà hỏi rằng bản thân đã làm được gì cống hiến cho cộng đồng, cho xã hội như những bạn trẻ ngày nay? Cá nhân người viết có thể khẳng định rằng thời trẻ, người viết thua xa những bạn trẻ này cả về bản lĩnh lẫn trình độ. Khi tôi nhìn vào họ, dù họ ít tuổi đời hơn tôi nhưng tôi không cảm thấy đố kỵ hay hổ thẹn mà ngược lại tôi vô cùng cảm phục trước những đóng góp quý giá của họ cho cộng đồng và xã hội.
Chúng ta hay nói rằng nên giữ gìn một trái đất tốt đẹp hơn cho thế hệ trẻ về sau. Lời nói đó là sai. Ngược lại, ta nên nhắc với nhau rằng nên xây dựng một thế hệ trẻ tốt đẹp hơn cho hành tinh này. Thời thế tạo anh hùng, xin được tri ân những chiến binh thế hệ trẻ đã âm thầm đứng lên đấu tranh cho lẽ phải, cho công lý, và cho đạo đức vì một tương lai tươi sáng và tốt đẹp hơn.
The Interpreter – Người Thông Dịch
Viet Fact Check
Luật Khoa Tạp Chí
Pivot – The Progressive Vietnamese American Organization
Viet Activism
https://www.facebook.com/vietactivism/
Tìm Hiểu Sự Kiện
Viets For America
Việt Solidarity & Action Network