(Chủ bút tạp chí Luật Khoa)
14-11-2020
Điều hay nhất, đáng chú ý nhất trong cuộc bầu cử Mỹ vừa qua là thể chế Mỹ đã chứng tỏ sự vững chãi, đáng tin cậy của nó trước làn sóng sùng bái cá nhân.
Các quan chức phụ trách về an ninh hạ tầng bầu cử Mỹ vừa ra thông cáo tuyên bố cuộc bầu cử vừa qua là an toàn nhất trong lịch sử Mỹ. Không có bằng chứng nào chứng tỏ có lỗi gian lận hệ thống hạ tầng, hay hệ thống bị compromised vì bất kỳ lý do gì. Đây là các quan chức liên bang nằm trong chính quyền Trump, và quan chức tiểu bang thuộc cả hai đảng lớn.
Nhìn sang các thể chế khác của Mỹ:
Các thẩm phán do Trump bổ nhiệm, tới nay, đều chứng tỏ họ ra phán quyết độc lập với Trump và Đảng Cộng hòa.
Cơ quan điều tra liên bang và cộng đồng tình báo vẫn độc lập đưa ra quyết định của mình.
Quân đội vẫn khẳng khái tuyên bố đứng ngoài chính trị.
Tất cả các thể chế trên đứng vững trước những động thái nhẹ thì dọa nạt, nặng thì tấn công trực diện của tổng thống.
Đó là thứ thể chế chúng ta cần có trong tương lai. Việt Nam đã có đủ anh hùng cá nhân. Thứ Việt Nam luôn thiếu trong suốt lịch sử là những thể chế vững vàng có khả năng chống chọi với sức hủy hoại của những cá nhân anh hùng.
Điều đó cũng có nghĩa là, những nỗ lực thúc đẩy dân chủ sẽ cần lấy việc xây dựng các thể chế mạnh làm trọng tâm, thay vì chú trọng vào việc xây dựng hình ảnh các cá nhân anh hùng, dù vai trò của các cá nhân lãnh đạo là luôn quan trọng.
Việc xây dựng thể chế mạnh, không có cách nào khác, là phải dựa trên nền tảng những giá trị nhất quán về dân chủ. Đó là thứ thiếu thốn hiện nay.
Nền tảng nhất quán về giá trị dân chủ, không có gì khác, chính là sự ủng hộ của người dân dành cho các giá trị đó, thứ làm nên tính chính danh của những giá trị đó, hay còn gọi là văn hóa chính trị. Dù bưng nguyên Hiến pháp Mỹ về Việt Nam mà không có văn hóa chính trị coi trọng dân chủ, thì bản hiến pháp đó cũng không có giá trị gì hơn một tờ giấy lộn.
Văn hóa chính trị không thay đổi ngày một ngày hai. Nó sẽ xuất phát từ những nhóm nhỏ kiên định với những giá trị dân chủ, dù lẻ loi, dù cô đơn, dù thiệt thòi, dù không thu nhận được thành quả nào trong cuộc đời mình. Đó là những viên gạch lót đường cần thiết cho một tương lai tốt hơn.
Sứ mệnh của một thế hệ, đôi khi chỉ là giữ cho ngọn lửa giá trị đó không tắt và truyền lại cho các thế hệ sau. Như vậy cũng đã là thành công.
Cảm kích và mến phục những người bạn, người anh, người chị đã kiên tâm theo đuổi những giá trị đó suốt nhiều năm qua, bất chấp rất nhiều khó khăn. Luôn có tôi đồng hành với các bạn./.