Cuộc tranh đua Little Saigon cho một ghế trong hạ nghị viện bang California cho thấy sức mạnh – và sự đa dạng ngày càng tăng – của cộng đồng.
Nov. 12, 2020
Nguyen vs. Nguyen race in Calif. highlights rise of Vietnamese American electorate
Claire Wan
VNC dịch
Diedre Nguyen, left, and Janet Nguyen. Courtesy Diedre Nguyen, Janet Nguyen
Trong khi kết quả của cuộc đua vào địa hạt 72 của California vẫn chưa được quyết định, một điều chắc chắn: một phụ nữ có họ “Nguyễn” sẽ thắng cử.
Diễn ra tại một khu vực ở Nam California, nơi có dân số gốc Việt đông nhất bên ngoài Việt Nam, cuộc tranh cử giữa đảng viên Cộng hòa Janet Nguyễn, 44 tuổi, cựu thượng nghị sĩ bang, chống lại đảng viên Dân chủ Diedre Nguyễn, 45 tuổi, một nhà khoa học về ung thư là thành viên của Hội đồng thành phố Garden Grove. Cuộc tranh đua không chỉ phản ánh tầm vóc chính trị mà cộng đồng người Mỹ gốc Việt đã xây dựng trong hơn 30 năm qua, mà còn cả những bước chuyển mình trong đó.
Linda Trinh Vo, một giáo sư nghiên cứu về người Mỹ gốc Á tại Đại học California, Irvine, nói: “Bạn thường không thấy hai phụ nữ Mỹ gốc Việt đều có kinh nghiệm chính trị đối đầu với nhau, một người là đảng Dân chủ và một người là đảng viên Cộng hòa.
Trong khi Little Sài Gòn trong lịch sử là một khu phố đỏ đậm trong thành trì cũ của Đảng Cộng hòa ở Quận Cam, bà Võ nói rằng cộng đồng này không còn là một khối bảo thủ thống nhất mà hiện nay nó đa dạng về độ tuổi, tầng lớp, giới tính và khuynh hướng chính trị.
Bà nói: “Bây giờ chúng ta đang thấy các chính trị gia đại diện cho sự đa dạng đó.
Cả hai phụ nữ đều đánh bại người phái nam đương nhiệm – mà cũng là người Việt Nam – trong “cuộc bầu cử sơ bộ “, trong đó hai ứng cử viên dẫn đầu của mỗi đảng được vào vòng nhì. Tính đến chiều thứ Tư, Janet Nguyễn, đảng viên Cộng hòa, đang dẫn đầu trước khoảng 8% số phiếu.
Sau khi Sài Gòn thất thủ năm 1975, những người tị nạn miền Nam Việt Nam tái định cư tại thành phố Westminster của Nam California, sau đó mở rộng đến Garden Grove, Fountain Valley và Santa Ana gần đó. Về mặt xã hội bảo thủ và kiên quyết chống cộng, những người nhập cư thế hệ đầu tiên của Little Saigon – nhiều người trong số họ là chủ doanh nghiệp nhỏ – hàng loạt theo Đảng Cộng hòa.
Trên toàn quốc, người Mỹ gốc Việt cũng có xu hướng bảo thủ hơn các nhóm người gốc Á khác. Khoảng 48% so với 36% ủng hộ Đảng Dân chủ, họ là nhóm duy nhất ủng hộ Tổng thống Donald Trump hơn là Joe Biden, theo một cuộc khảo sát được công bố vào tháng 9 bởi công ty nghiên cứu AAPI Data. Nhưng giống như phần còn lại của Quận Cam – nơi có toàn bộ phái đoàn quốc hội chuyển sang màu xanh lam vào năm 2018 – Little Saigon đã trở nên cấp tiến hơn trong thập kỷ qua, mặc dù chậm hơn. Trước cuộc bầu cử tuần trước, các đảng viên Cộng hòa ở Quận 72 chỉ có lợi thế 2 điểm trong việc đăng ký cử tri.
Bà Võ nói, sự thay đổi phần lớn là do giới trẻ thúc đẩy.
Hơn 17.000 cử tri gốc Việt từ 18 đến 34 tuổi của Quận Cam là đảng viên đảng Dân chủ, trong khi chỉ có 5.000 người Cộng hòa, theo công ty dữ liệu cử tri lưỡng đảng Chính trị Data Inc. sự dịch chuyển thế hệ sang cánh tả, sẽ trở nên rõ rệt hơn.
Tracy La, giám đốc điều hành của VietRISE, một nhóm tổ chức cấp tiến do giới trẻ lãnh đạo được thành lập trước kỳ giữa nhiệm kỳ 2018 cho biết: “Vấn đề là cuộc tranh cử này gần mâu thuẫn với thực tế là [Little Saigon] vẫn là thành trì đối với các cử tri GOP.
Cũng như các nhóm người Mỹ gốc Á khác, thanh niên người Mỹ gốc Việt đã vận động xung quanh các vấn đề công bằng xã hội, La nói. Vào tháng 6, các nhà tổ chức người da đen và người Việt đã tập hợp 3.000 người ở Garden Grove để phản đối sự tàn bạo của cảnh sát.
La cho biết, với tỷ lệ cử tri trẻ sôi động ngày càng tăng, đó là một cơ hội bị bỏ lỡ khi không ứng cử viên nào tập trung chiến dịch của bà ấy về công lý chủng tộc hoặc cải cách nhập cư.
Trong mùa hè, khi số trường hợp Covid-19 tăng đột biến, chính quyền Trump đã trục xuất 30 người nhập cư và tị nạn Việt Nam. Nhiều người dân, bà La cho biết, vẫn sợ bị tách khỏi gia đình và bị giam giữ trong các cơ sở không đảm bảo vệ sinh. (Cả hai ứng cử viên đều đặt các vấn đề kinh tế lên hàng đầu trong các chiến dịch của họ, cam kết giải cứu các doanh nghiệp nhỏ, mở rộng hỗ trợ thuê nhà và đảm bảo tài trợ cho các trường học.)
Võ nói rằng mức độ tham gia chính trị cao ở Little Saigon gần như là độc nhất trong số nhiều khu vực đông dân cư người dân gốc châu Á ở đất nước này.
Năm 1992, thành viên Hội đồng Thành phố Westminster Tony Lam, đảng viên Đảng Cộng hòa, trở thành người Việt Nam đầu tiên được bầu vào chức vụ công tại Hoa Kỳ. Năm 2014, Janet Nguyễn trở thành thượng nghị sĩ bang gốc Việt đầu tiên. (Sau khi thua suýt soát cuộc tái tranh cử vào năm 2018, bà ấy đã quay sang tranh cử chức vụ cấp thấp hơn.) Bốn năm sau, cả hai tá ứng cử viên Việt Nam – 13 người họ Nguyễn – đã tranh cử một loạt các văn phòng địa phương và nhà nước, bao gồm cả cảnh sát trưởng. Tại Westminster ngày nay, người Mỹ gốc Việt chiếm bốn trong năm ghế Hội đồng thành phố.
“Cộng đồng của chúng tôi tập trung về kinh tế và dân cư”, Võ nói và lưu ý rằng các gia đình sống, làm việc và mua sắm trong cùng một khu phố. “Điều đó cho phép chúng tôi xây dựng cơ sở chính trị.”
Chính trị của cử tri Việt Nam, theo Võ và La, không đơn giản như những “bô lão chống cộng” chống lại “giới trẻ cấp tiến”. Đối với một nhóm dân cư có nguồn gốc tị nạn sâu xa, cái bóng của nền chính trị quê hương vẫn còn bao trùm rộng lớn, khiến các quan chức được bầu dễ bị tổn thương bởi cái mà La gọi là “chụp mũ là cộng sản”.
Vào tháng 9, Phó Chủ tịch Đảng Dân chủ Quận Cam Jeff LeTourneau đã gây ra sự phẫn nộ trong các thành viên của cả hai đảng vì đã chia sẻ lại một bài đăng trên Facebook ca ngợi lãnh tụ cộng sản Việt Nam Hồ Chí Minh. Cả Janet Nguyễn và Diedre Nguyễn đều kịp thời lên án vụ việc.
Cuộc tranh cãi làm trầm trọng thêm mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Little Saigon và giới lãnh đạo đảng Dân chủ của bang. Vào tháng 6, Thống đốc Gavin Newsom đã đưa ra một tuyên bố không có căn cứ rằng sự lây lan của coronavirus trong cộng đồng bắt đầu từ một tiệm làm móng tay, chỉ ra một ngành do người Mỹ gốc Việt chiếm đa số
Fred Whitaker, chủ tịch Đảng Cộng hòa Quận Cam, cho biết cộng đồng người Việt hải ngoại là “một bộ phận rất quan trọng trong cử tri của chúng tôi” và là một “bộ phận rất năng động của quận, cả trong cộng đồng doanh nghiệp và văn hóa.”
Ông nói, Đảng Cộng hòa đã nhận ra sức mạnh của các cử tri người Mỹ gốc Việt và gốc Á từ lâu trước khi Đảng Dân chủ làm, một phần bằng cách đưa các quảng cáo bằng ngôn ngữ bản địa vào hoạt động của mình nhiều năm trước đó và tuyển dụng các ứng cử viên người Mỹ gốc Á cho các chức vụ địa phương.
Michelle Steel, một đảng viên Cộng hòa gốc Hàn Quốc thuộc Ủy ban Giám sát Quận Cam, đã tung ra một quảng cáo với sự tán thành từ các chính trị gia nổi tiếng ở Little Saigon trong nỗ lực thành công để giành lại ghế quốc hội mà đảng đã mất năm 2018 (Trong khi đó, Ủy ban Vận động Quốc hội Dân chủ, đã phát hành quảng cáo bằng tiếng Việt đầu tiên nhắm vào cô ấy trên một kênh truyền hình cáp của Việt Nam.)
Thành viên Quốc hội Young Kim, một đảng viên Cộng hòa người Mỹ gốc Hàn khác, cũng đang trên đà giành ghế quốc hội tại một khu vực trước đây do một đảng viên Dân chủ nắm giữ. Trong hai cuộc đua cấp quận và thành phố khác, các ứng cử viên người Mỹ gốc Á của Đảng Cộng hòa cũng đang gần giành chiến thắng.
Whitaker nói: “Nó cho thấy rằng người Mỹ gốc Á đang đồng cảm với thông điệp của Đảng Cộng hòa mà ai đó từ cộng đồng của họ chuyển tải./.