- James Gallagher – Phóng viên Khoa học và Y tế
GETTY IMAGES
Gần đây đã có những tin tức đầy phấn khởi gần đây về các vaccine chống virus corona với một số thử nghiệm thành công được ghi nhận.
Nhưng loại vaccine nào có vẻ hiệu quả nhất và nó hoạt động ra sao?
Mục lục
Vì sao chúng ta cần vaccine?
Đại đa số mọi người vẫn dễ bị phơi nhiễm với virus corona. Hiện tại những biện pháp giãn cách xã hội đang giúp kiềm chế số tử vong.
Vaccine sẽ huấn luyện cho cơ thể chúng ta chiến đấu với sự nhiễm bệnh bằng cách ngăn chặn virus corona, hoặc ít nhất cũng khiến bệnh Covid trở nên bớt nguy hiểm chết người.
Có một vaccine bên cạnh các phương pháp điều trị được cải thiện là chiến lược thoát khỏi đại dịch.
Vaccine của Đại học Oxford / AstraZeneca
Các thử nghiệm của vaccine Oxford cho thấy có thể giúp ngăn đến 70% số người phát triển các triệu chứng Covid.
Dữ liệu cũng cho thấy có phản ứng miễn dịch mạnh mẽ ở người cao tuổi.
- Cũng có dữ liệu thích thú cho thấy việc hoàn thiện liều lượng có thể tăng khả năng bảo vệ lên đến 90%
- Vương Quốc Anh đã đặt hàng 100 triệu liều
- Cần được tiêm 2 liều
- Các thử nghiệm với hơn 20.000 tình nguyện viên vẫn đang được tiến hành
Đây có thể là một trong những loại vaccine dễ phân phối nhất, vì nó không cần được bảo quản ở nhiệt độ quá lạnh.
Nó được tạo ra từ một phiên bản được làm yếu đi của virus cúm mùa thông thường trên loài tinh tinh và đã được can thiệp để không phát triển trong cơ thể người.
Vaccine của Pfizer/BioNtech
Đột phá của vaccine xảy ra khi Pfizer / BioNTech công bố kết quả đầu tiên của mình.
- Vaccine này cho thấy có khả năng phòng ngừa hơn 90%
- Vương quốc Anh sẽ nhận được 10 triệu liều vào cuối năm 2020, với 30 triệu khác đã được đặt mua
- Vaccine này được tiêm hai liều, cách nhau ba tuần
- Khoảng 43.000 người đã được tiêm vaccine và không có lo ngại về tính an toàn
Vaccine này phải được bảo quản ở nhiệt độ khoảng -70C, sẽ được vận chuyển trong một chiếc hộp đặc biệt, đóng gói cùng đá khô và được lắp đặt các thiết bị theo dõi GPS.
Vaccine này là một loại mới được gọi là RNA, và sử dụng một mảnh nhỏ mã di truyền của virus. Việc này sẽ tạo ra một phần của virus bên trong cơ thể mà hệ thống miễn dịch nhận diện là ngoại lai và bắt đầu tấn công.
Vaccine RNA chưa bao giờ được phê chuẩn để sử dụng cho người, mặc dù nó đã được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng cho các bệnh khác.
Vaccine của Moderna
Vaccine của Moderna cũng sử dụng phương pháp tiếp cận như vaccine của Pfizer.
- Công ty này nói vaccine có hiệu quả phòng ngừa 94.5 %
- Vương Quốc Anh sẽ có 5 triệu liều vào mùa xuân
- Vaccine này được tiêm hai liều, cách nhau bốn tuần
- 30.000 người đã tham gia vào các thử nghiệm, với một nửa được tiêm vaccine và một nửa được tiêm giả dược
Vaccine của Moderna dễ bảo quản hơn của Pfizer vì nó có thể ổn định ở -20C trong vòng đến 6 tháng.
Những loại vaccine nào khác đang được phát triển?
Các thử nghiệm khác cũng được mong đợi sẽ có kết trong những tuần tới.
- Dữ liệu về vaccine Sputnik V của Nga, hoạt động giống như vaccine Oxford, cho thấy có hiệu quả 92%
- Thử nghiệm của Janssen đang tuyển 6.000 người trên khắp Vương quốc Anh, trong tổng số 30.000 tình nguyện viên trên toàn thế giới, để xem liệu hai mũi tiêm có mang lại khả năng miễn dịch cao hơn và lâu dài hơn một mũi hay không
- Viện Sản phẩm Sinh học Vũ Hánvà Sinopharm ở Trung Quốc, và Viện nghiên cứu Gamaleya của Nga đều đang trong giai đoạn thử nghiệm cuối cùng
Tuy nhiên, một cuộc thử nghiệm ở Brazil đối với thuốc do công ty Sinovac của Trung Quốc phát triển đã bị đình chỉ sau khi xảy ra “sự cố bất lợi nghiêm trọng” – mà có thông tin cho rằng đã khiến một người tình nguyện tử vong.
Hiểu được phương pháp nào cho ra kết quả tốt nhất là rất quan trọng. Thử nghiệm gây nhiễm cho người, tức cho người nhiễm một cách có tính toán cẩn trọng, có thể giúp ích.
Ai sẽ được tiêm vaccine trước?
Điều này phụ thuộc vào nơi Covid lây lan, thời gian vaccine được đưa vào sử dụng và nhóm nào thì vaccine phát huy công hiệu nhất.
Những người cao tuổi sống trong viện chăm sóc và nhân viên ở đó đứng đầu trong danh sách ưu tiên của nước Anh, kế đến và nhân viên y tế như nhân viên ở bệnh viện và những người trên 80 tuổi.
Cho đến nay, tuổi tác là yếu tố chịu rủi ro trước Covid.
Những gì vẫn cần phải được thực hiện?
- Các thử nghiệm phải cho thấy vaccine an toàn
- Cần phải phát triển vaccine ở quy mô lớn để có thể sản xuất hàng tỷ liều
- Các cơ quan quản lý phải phê duyệt vaccine trước khi nó có thể được sử dụng
- Các nhà nghiên cứu vẫn tìm hiểu xem các biện pháp bảo vệ có thể kéo dài trong bao lâu
Người ta cho rằng cần 60-70% dân số toàn cầu phải được miễn dịch để ngăn virus lây lan dễ dàng (miễn dịch cộng đồng) – hàng tỷ người, ngay cả khi vaccine hoạt động hoàn hảo.
Vaccine cho bảo vệ hết mọi người?
Mỗi người phản ứng khác nhau với chủng ngừa.
Lịch sử cho thấy bất kỳ loại vaccine nào cũng có thể kém hiệu quả hơn ở người già vì hệ thống miễn dịch của họ không đáp ứng tốt, như là đối với tiêm phòng cúm mùa. Nhưng dữ liệu đến nay cho thấy đây không phải là vấn đề với một số vaccine ngừa Covid.
Sử dụng nhiều liều có thể giúp khắc phục bất cứ vấn đề nào, cũng như có thể dùng kèm một hóa chất (gọi là chất bổ trợ) giúp thúc đẩy hệ miễn dịch.