Biển Đông không chỉ là ngư trường lớn nhất thế giới, với trữ lượng dầu mỏ cực lớn và lượng đất hiếm đủ cho nhu cầu cả thế giới dùng trong hàng trăm năm tới. Không những thế, nó còn là tuyến đường vận tải của ít nhất 1/3 thương mại toàn cầu luân chuyển qua khu vực này. Biển Đông là cửa ngõ, là đường biển duy nhất kết nối Trung cộng với phần còn lại của thế giới. Thế nên mới nói rằng: “Biển Đông tài nguyên vô tận – Đảng Cộng sản Trung Hoa (ĐCSTH) lòng tham không đáy”.
Daniel Yergin
Chủ tịch Trung cộng Tập Cận Bình (phía trước) và các quan chức hải quân Trung cộng và nước ngoài chụp ảnh chung trong sự kiện kỷ niệm 70 năm thành lập Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung cộng (PLA) ở Thanh Đảo, thuộc tỉnh Sơn Đông, miền đông Trung cộng vào ngày 23 tháng 4, 2019. (Ảnh: Getty)
Dĩ nhiên, không chỉ vì vấn đề kinh tế, tài nguyên, Biển Đông còn có một vị thế đặc biệt về quân sự. Nếu chiếm được Biển Đông là chiếm được độc quyền thu lợi từ 1/3 khối lượng vận tải hàng hóa toàn cầu trên tuyến đường này, đảm bảo không bị uy hiếp về quân sự; trong khi có thể dàn quân uy hiếp quân sự với tất cả các nước Đông Nam Á có liên quan tới vùng biển này.
Ai độc quyền Biển Đông, kẻ ấy có quyền lực mặc cả với cả thế giới
Và như vậy, nếu bất kỳ ai độc quyền trên Biển Đông, thì có thể đem quyền lực ấy ra mặc cả với cả thế giới về địa chính trị… Đó là lý do Biển Đông không nên thuộc về bất cứ thế lực nào, dù đó là ai. Nó nên là vùng biển tự do như lịch sử hàng ngàn năm nay, như luật pháp quốc tế thừa nhận.
Nhưng thế lực toàn cầu mới đang trỗi dậy, thế lực này không muốn sử dụng Biển Đông như một tuyến hàng hải tự do giống như mọi thành viên khác. Cái họ muốn là sở hữu toàn bộ các lợi thế của Biển Đông, không chỉ mang lại cho họ lợi ích bất tận về kinh tế, tài nguyên, mà còn là quân bài để mặc cả lợi ích chính trị. Không ngạc nhiên khi chính quyền Trung cộng coi Biển Đông là một quân bài chiến lược không thể thiếu trong “Giấc mộng Trung Hoa“.
Sự khao khát khẳng định chủ quyền dẫn tới độc quyền của ĐCSTH tại Biển Đông đã có từ rất lâu. Một số chuyên gia quan sát quốc tế cho rằng Trung cộng đã chuẩn bị kế hoạch độc chiếm Biển Đông từ ngay sau khi ĐCSTH nắm quyền lực trong chính quyền, khởi đầu từ năm 1950 và ngày càng hung hăng và quyết liệt hơn.
Quanh biển đông chỉ là các nền kinh tế nhỏ, có phần yếu nhược, nhưng tham vọng của Trung cộng trên Biển Đông cũng bị ước chế bởi các thế lực kinh tế – chính trị – quân sự khác trên thế giới, đặc biệt là Mỹ. Bởi một khi ĐCSTH đạt được lợi ích trên Biển Đông, thì lợi ích của Mỹ, Châu Âu cũng như vị thế của họ trên bàn cờ chính trị toàn cầu cũng sẽ lung lay.
Vào tháng 7/2020, hai nước Mỹ và Trung cộng đã tiến hành các cuộc tập trận hải quân cạnh tranh trong vùng biển đó. Với cái được gọi là “sự cạnh tranh chiến lược” ngày càng tăng giữa Washington và Bắc Kinh, bóng ma về một sự cố – có thể dẫn đến một cuộc đối đầu quân sự lớn hơn – khiến các nhà chiến lược ở cả hai phía phải bận tâm.
ĐCSTH tiếp tục sửa sách giáo khoa tuyên truyền về lãnh thổ tranh chấp
Biển Đông tài nguyên vô tận – ĐCSTH lòng tham không đáy
Ngoài việc Biển Đông là tuyến đường hàng hải bận rộn nhất nhì thế giới, là một trong những ngư trường lớn nhất thế giới, bể chứa dầu mỏ khổng lồ; thì đáy Biển Đông có một trữ lượng đất hiếm cực kỳ lớn. Ước tính trữ lượng dầu chưa khai thác đã được phát hiện ở Biển Đông trong khoảng từ 28 tỷ – 213 tỷ thùng dầu. Trữ lượng đó có thể đáp ứng tối thiểu là 60 năm nhu cầu của Trung cộng.
Biển Đông cũng được xác định là con đường sinh mệnh của nền kinh tế Trung cộng. Trong số 27 tuyến vận tải của Trung cộng, có tới 17 tuyến vận tải nằm ở Biển Đông. Biển Đông giúp kết nối Trung cộng với 125 nền kinh tế khác trên toàn cầu và vận chuyển 3/4 lượng dầu nhập khẩu vào nước này (theo Hải Quan Online).
Sức mạnh kinh tế của Trung cộng có được nhờ toàn cầu hóa. Lợi dụng thị trường nội địa rộng lớn tới 1,4 tỷ dân và toàn cầu hóa, Trung cộng như một miếng bọt biển hút không giới hạn nguồn vốn, tài nguyên toàn cầu; và từ đó tăng trưởng xuất khẩu không giới hạn hàng hóa của Trung cộng ra khắp toàn cầu.
Chiến lược phát triển kinh tế nhờ toàn cầu hóa, hay nói cách khác “Giấc mộng Trung Hoa” sẽ sớm định hình hơn nếu mọi luật lệ trên Biển Đông là do Trung cộng định ra; mọi lệ phí, thanh tra, giám sát trên vùng biển này là do ĐCSTH thực thi theo chuẩn mực đạo đức và “giá trị” mà chính quyền Bắc Kinh đang theo đuổi.
Nếu đạt được quyền kiểm soát hợp pháp trên Biển Đông theo đường lưỡi bò (chiếm 90% Biển Đông), Trung cộng không chỉ thu lợi từ các tuyến đường trên Biển Đông, mà các hoạt động mua bán bất hợp pháp với Iran hay các thế lực khủng bố Trung Đông cũng hoàn toàn có thể được thực hiện trên vùng biển này. Chưa kể tới lợi ích tài nguyên trên Biển Đông có thể giúp Trung cộng sớm độc lập về năng lượng.
Không quá lời khi nói rằng tham vọng không đáy của ĐCSTH với Biển Đông là một bước không thể thiếu – để Bắc Kinh hoàn thành sớm “Giấc mộng Trung Hoa” đầy đe dọa của mình.
Con bò tai tiếng nhất Trung cộng là con bò có cái lưỡi khổng lồ liếm sạch bản đồ vùng Biển Đông một cách trắng trợn, hiện đang bị quốc tế lên án và bao vây. (Tổng hợp)
‘Biển Đông là về luật pháp, quyền lực, tài nguyên, và về lịch sử’
Trung cộng làm mọi cách để chứng minh về lịch sử, kể cả ngụy tạo lịch sử, rằng đường 9 đoạn trên Biển Đông là “không thể tách rời” với Trung cộng đại lục. Bởi vì ĐCSTH chưa bao giờ chứng minh được tính pháp lý và lịch sử của đường chín đoạn.
Những căng thẳng trên Biển Đông giữa Mỹ – Trung (chưa nói đến giữa Trung cộng và các quốc gia liên đới lợi ích ở nơi này) đều xuất phát từ sự bất đồng giữa hai nước về việc “liệu Biển Đông có phải là lãnh thổ của Trung cộng hay không” – là tranh chấp sâu sắc hơn về chủ quyền biển, cách quyết định chủ quyền và các quyền cơ bản đi lại trong các vùng biển đó.
Tommy Koh, một nhà ngoại giao cấp cao của Singapore, người dẫn đầu các cuộc đàm phán để thành lập Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, đã chỉ ra: “Biển Đông là về luật pháp, quyền lực và tài nguyên, và về lịch sử”.
Với Trung cộng ngày nay, các tuyên bố chủ quyền đối với Biển Đông tập trung xung quanh cái được gọi là “đường chín đoạn” – tức là vùng lãnh hãi ôm lấy bờ biển của các quốc gia khác và chiếm 90% vùng nước của Biển Đông.
“Đường chín-đoạn”, theo Shan Zhiqiang, cựu biên tập viên của tạp chí Địa lý Quốc gia Trung cộng, “hiện đã được khắc sâu trong trái tim và khối óc của người dân Trung cộng”.
Học sinh Trung cộng đã được dạy trong nhiều thập niên rằng biên giới quốc gia của họ kéo dài hơn một ngàn dặm về phía bờ biển của Malaysia. Tuyên bố của Bắc Kinh được củng cố bởi các căn cứ quân sự mà họ đã xây dựng trong những năm gần đây trên các hòn đảo nhỏ và trên 3.200 mẫu đất bồi đắp nằm rải rác giữa biển.
Bốn bóng ma ám ảnh ‘Giấc mộng Trung Hoa’ trên Biển Đông của ông Tập
Bắc Kinh tuyên bố “chủ quyền không thể chối cãi” của mình dựa trên lịch sử – như một tài liệu chính thức[1] đã viết, “các hoạt động của Trung cộng trên Biển Đông có từ hơn hai nghìn năm trước”. Những “tuyên bố lịch sử” này, theo cách nói của một chuyên gia tư vấn của chính phủ Trung cộng[2], có “nền tảng trong luật pháp quốc tế, bao gồm luật tục về phát hiện, chiếm đóng và danh hiệu lịch sử”.
Hoa Kỳ đáp lại rằng, theo luật pháp quốc tế, Biển Đông là một vùng nước mở – được gọi là “các điểm chung hàng hải của châu Á” – dành cho tất cả các quốc gia, một quan điểm được chia sẻ bởi các nước có biên giới với vùng biển đó, cũng như của Úc, Anh và Nhật Bản. Như vậy, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết[3], Trung cộng “không có cơ sở pháp lý” cho các tuyên bố chủ quyền ở Nam Trung cộng và “không có cơ sở pháp lý chặt chẽ” cho đường chín đoạn.
Một người biểu tình cầm biểu ngữ trong cuộc mít tinh chống Trung cộng về tranh chấp đang diễn ra đối với chuỗi đảo Trường Sa khi họ diễu hành về phía Đại sứ quán Trung cộng tại Hà Nội, Việt Nam vào ngày 1 tháng 7 năm 2012. (Ảnh của HOÀNG ĐÌNH NAM / AFP qua Getty Images)
Một bài báo về chính sách của chính phủ Hoa Kỳ[4] trong năm nay đã lập luận rằng “yêu sách hàng hải của Trung cộng, là mối đe dọa lớn nhất đối với tự do trên biển trong thời hiện đại”.
Và điều này đưa chúng ta đến với bốn bóng ma.
Bóng ma thứ nhất: Lịch sử mà Trung cộng tạo dựng bị đập tan mạnh mẽ bởi lập luận của Grotius – theo một tiền án đã có trong lịch sử Biển Đông
Thời hoàng đế Minh Thành Tổ thế kỷ thứ 14, ông xác định rằng Trung cộng phải là một cường quốc hàng hải, ông đã ra lệnh mở một chiến dịch đóng tàu, tung ra những hạm đội khổng lồ với sức chở lên đến 30.000 người. Họ vận chuyển nhiều loại hàng hóa của Trung cộng và các loại vũ khí tiên tiến nhất – súng, súng thần công và tên lửa. Những con thuyền lớn nhất là những con tàu chở báu vật có sức chứa lớn gấp 10 lần những con thuyền mà Christopher Columbus dùng để đi đến Tân Thế giới gần một thế kỷ sau đó.
Chuyến đi đầu tiên của Đô đốc Trịnh vào năm 1405 – với đội quân hơn 250 tàu, trong đó hơn 60 tàu chở báu vật. Trên đường đi, hạm đội của ông trao đổi hàng hóa và sản phẩm của Trung cộng với người dân địa phương, đồng thời thể hiện sức mạnh và sự uy nghiêm của Trung cộng. Các đội tàu của Trịnh, như nhà sử học John Keay đã viết, “thể hiện khả năng làm chủ hàng hải của toàn bộ Ấn Độ Dương”. Sau đó, đến thời hoàng đế mới, hạm đội này đã bị xóa bỏ.
Ngày nay, Trung cộng một lần nữa “quay ra biển” vào thế kỷ 21, Trịnh và các chuyến đi của ông được xem là hiện thân vĩ đại của “các hoạt động của Trung cộng ở Biển Đông” và những tuyên bố của lịch sử dựa trên đó. Di sản của ông đã được lưu giữ nhiều thế kỷ – được xem là căn cứ cho tuyên bố “đường chín đoạn” của ĐCSTH.
Trớ trêu thay, luật sư và nhà tư pháp người Hà Lan Hugo Grotius sẽ cung cấp điều ngược lại, đặt nền tảng cho khái niệm “tự do đi lại qua các đại dương trên thế giới”, và thể hiện “pháp quyền” trái ngược với di sản lịch sử mà ĐCSTH tuyên bố.
Các lập luận của Grotius xuất phát từ một sự kiện cụ thể ở một góc của Biển Đông. Năm 1603, sau khi đốt cháy hạm đội của Trung cộng và xóa ký ức về Trịnh, các tàu Hà Lan đã tấn công một tàu Bồ Đào Nha ở Biển Đông, đánh dấu sự khởi đầu của cuộc chiến giữa Bồ Đào Nha và Hà Lan để giành quyền kiểm soát các thuộc địa ở Đông Nam Á.
Trong bản tóm tắt pháp lý của mình, Grotius đã “nghiền nát” lập luận của người Bồ Đào Nha rằng Biển Đông là của họ, vì họ cũng như Trịnh Hòa cùng với các thương nhân Ả Rập và Đông Nam Á trước đây – đã “phát hiện” ra các tuyến đường đi thuyền đến đó. Thay vào đó, trong một phần của bản tóm tắt đã được xuất bản trong tác phẩm vĩ đại “The Freedom of the Seas”, Grotius đã viết:
“Nước giống như không khí và bầu trời, là tài sản chung của nhân loại. Không quốc gia nào có thể sở hữu chúng hoặc ngăn cản người khác đi qua chúng. Mọi quốc gia được tự do đi lại đến mọi quốc gia khác và giao dịch với quốc gia đó”.
Di sản của ông vẫn tồn tại, đó là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, văn bản quốc tế xác định điều chỉnh các quy tắc hàng hải. Grotius đã lập luận cho quyền tự do trên biển và thương mại, đồng thời khẳng định rằng các quyền này được sử dụng rộng rãi. Nói cách khác, việc tuyên bố chủ quyền Biển Đông của ĐCSTH là bất hợp pháp
Bóng ma thứ hai: Khả năng triển khai và thể hiện sức mạnh trên Biển Đông là rất quan trọng, nhưng Trung cộng chưa bao giờ thực sự thành công
Năm 1897, Theodore Roosevelt, khi đó là trợ lý Bộ trưởng Hải quân, đã đến Trường Cao đẳng Chiến tranh Hải quân Hoa Kỳ. Trong bài diễn thuyết của mình ở đây, ông Roosevelt đã đưa ra lập luận về một Hải quân Hoa Kỳ mạnh hơn nhiều – “một hạm đội hạng nhất gồm các thiết giáp hạm hạng nhất” – bảo đảm hòa bình tốt nhất.
Giảng viên, Đô đốc Alfred Thayer Mahan cũng nêu rõ rằng sức mạnh biển là điều cần thiết để bảo vệ nền thương mại, an ninh và vị thế của một quốc gia, và nó dựa trên “ba trụ cột” – thương mại nước ngoài; hải quân và đội tàu buôn; các căn cứ dọc theo các tuyến đường hàng hải.
Mục tiêu lớn là đảm bảo “quyền chỉ huy trên biển” và “quyền lực tuyệt đối chỉ có thể được thực hiện bởi các lực lượng hải quân lớn”, có nghĩa là khả năng thống trị các tuyến hải quân và “các tuyến đường liên lạc trên biển”.
Khi Roosevelt trở thành tổng thống, ông không ngừng cam kết về một lực lượng hải quân hiện đại, mà đỉnh cao là việc ông ra mắt “Hạm đội Trắng Vĩ đại” – tuyên bố vai trò mới của Mỹ như một cường quốc toàn cầu.
Trong khi đó, Bắc Kinh duy trì một “lợi ích cốt lõi” rằng Đài Loan là một phần không thể thiếu của Trung cộng. Năm 1996, Bắc Kinh lo sợ rằng ứng cử viên hàng đầu trong cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan có thể tiến tới “chính thức tuyên bố độc lập”, nên đã phóng thử tên lửa và bắn đạn thật ở vùng biển rất gần hòn đảo, phong tỏa các cảng phía tây của Đài Loan.
Các thủy thủ đứng trên boong tàu khu trục tên lửa dẫn đường loại 052D Taiyuan của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung cộng (PLA), khi tàu này tham gia cuộc duyệt binh kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Hải quân PLA của Trung cộng tại vùng biển gần Thanh Đảo, miền đông Trung cộng Tỉnh Sơn Đông vào ngày 23 tháng 4 năm 2019 (Ảnh: Getty)
Mỹ đã phản ứng bằng cách điều hai nhóm tác chiến tàu sân bay tới eo biển Đài Loan, bề ngoài là để tránh “thời tiết xấu”. Cuộc khủng hoảng lắng xuống, nhưng bài học cho Bắc Kinh rất rõ ràng: Khả năng triển khai và thể hiện sức mạnh trên biển là điều tối quan trọng.
Bóng ma thứ ba: Lịch sử thất bại của Trung cộng về hải quân, và ĐCSTH chưa thể bắt kịp Mỹ về chạy đua vũ trang trên Biển Đông
Vào một buổi sáng Chủ nhật của tháng 8 năm 2014, các nhân viên hải quân Trung cộng đã tập trung tại cảng Uy Hải phía bắc, để đánh dấu một thất bại – Trung cộng thua Nhật Bản trong Chiến tranh Trung-Nhật lần thứ nhất năm 1894–95. Kết quả là Nhật Bản đã giành được quyền kiểm soát đối với Hàn Quốc và Đài Loan; và Uy Hải đã chuyển sang thuộc sự kiểm soát của Anh, một chương đặc biệt nhục nhã trong “thế kỷ sỉ nhục” của Trung cộng.
Đô đốc Wu Shengli nói: “Lịch sử nhắc nhở chúng ta rằng một quốc gia sẽ không thịnh vượng nếu không có sức mạnh hàng hải”. Ông cho rằng thế kỷ nhục nhã là kết quả của sức mạnh hải quân yếu. “Nhưng ngày nay, vùng biển không có chướng ngại vật; lịch sử nhục nhã của dân tộc đã qua đi, không bao giờ trở lại”, ông Wu tuyên bố
Mahan đã viết trong thời đại toàn cầu hóa đầu tiên vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, khi thế giới đang được kết nối bằng công nghệ – tàu hơi nước, đường sắt, điện báo – và các luồng đầu tư và thương mại. Ông đã cung cấp cơ sở lý luận trong thời đại đó cho những gì đã trở thành “một cuộc chạy đua toàn cầu để xây dựng hải quân”.
Cuộc chạy đua hải quân Anh-Đức đã góp phần tạo tiền đề cho Thế chiến thứ I. Điều đáng lo ngại là trong cuốn sách “Về Trung cộng” (On China), Henry Kissinger kết thúc bằng phần kết có tựa đề “Lịch sử có lặp lại chính nó không?” – liên quan đến việc xây dựng đội quân này.
Bóng ma thứ tư: Chi phí của chiến tranh trên Biển Đông sẽ vượt xa mọi lợi ích kiếm được (nếu có)
Người đoạt giải Nobel Hòa bình Norman Angell có ảnh hưởng to lớn trong việc thuyết phục mọi người rằng chiến tranh đã trở nên phi lý. Ông nhận định rằng “chiến tranh là một phương pháp khá bất cập để giải quyết các tranh chấp quốc tế”. Angell nhấn mạnh lợi ích của một nền kinh tế thế giới kết nối và chi phí của xung đột, một thông điệp đặc biệt có liên quan đến Hoa Kỳ và Trung cộng – phụ thuộc và gắn bó với nhau trong một nền kinh tế toàn cầu rộng lớn hơn.
Angell nhấn mạnh rằng chi phí chiến tranh sẽ lớn hơn nhiều so với lợi ích – không chỉ đối với kẻ bại trận mà còn đối với kẻ chiến thắng. Luận điểm của ông ấy là “không phải cuộc chiến đó là không thể, nhưng nó vô ích”. Với những thập kỷ nghiệt ngã sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, ai có thể nói rằng ông đã sai?
Tuy vậy, cuộc chạy đua hải quân Anh-Đức vẫn tiếp tục diễn ra, và hậu quả của chiến tranh đã chứng minh rằng ông Angell đúng: Chi phí và hậu quả chiến tranh vượt xa bất cứ thứ gì có thể thu được. Đó là một thông điệp ám ảnh đến tận ngày nay.
Mưu đồ độc chiếm Biển Đông của ĐCSTH đã nhen nhóm từ rất lâu rồi. Nhưng “bốn bóng ma đầy ám ảnh” này có lẽ là rào cản mà Bắc Kinh khó có thể vượt qua.
Tham khảo bài viết của tác giả Daniel Yergin, là tác giả của “Bản đồ Mới: Năng lượng, Khí hậu và Xung đột giữa các Quốc gia”, trong đó mô tả những căng thẳng hiện nay ở Biển Đông. Ông cũng là tác giả của “The Prize: The Epic Quest For Oil, Money & Power” được trao giải thưởng Pulitzer năm 1992.
Thiện Nhân – Trà Nguyễn
Nguồn tham khảo:
[1] https://www.fmprc.gov.cn/nanhai/eng/snhwtlcwj_1/t1368895.htm
[2] https://www.fmprc.gov.cn/nanhai/eng/snhwtlcwj_1/t1368895.htm
[3] https://www.state.gov/u-s-position-on-maritime-claims-in-the-south-china-sea/
[4] https://www.wsj.com/articles/u-s-set-to-reject-certain-chinese-maritime-claims-in-south-china-sea-11594661229
[5] https://www.nytimes.com/2005/07/20/world/asia/china-has-an-ancient-mariner-to-tell-you-about.html
[6] https://enciklopediamoderne.files.wordpress.com/2014/09/martin-ceadel-living-the-great-illusion-sir-norman-angell1872e280931967.pdf
Theo NTDVN (12.01.2021)