22.2.2021
Trong thời gian gần đây, nhất là trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020, truyền thông Việt ngữ tại Hoa Kỳ đã phải đối phó với cơn bão tin giả tràn ngập các mạng xã hội, nhất là qua các Youtuber tự nhận là truyền thông, gây nhiễu thông tin và gây thêm chia rẽ trong cộng đồng người Việt.
Có thể nói cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ, đặc biệt là tại Quận Cam (Orange County), bang California, giống như là một nước Việt Nam thu nhỏ. Những người sống ở những khu vực như Little Saigon không cần biết tiếng Anh mà họ vẫn có thể biết tin tức thời sự cộng đồng, Hoa Kỳ và quốc tế qua vô số các đài phát thanh, truyền hình phát 24 giờ/24, và qua một số báo giấy vẫn còn tồn tại.
Nhưng trong thời gian gần đây, nhất là trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020, truyền thông Việt ngữ tại Hoa Kỳ đã phải đối phó với cơn bão tin giả tràn ngập các mạng xã hội, nhất là qua các Youtuber tự nhận là truyền thông, gây nhiễu thông tin và gây thêm chia rẽ trong cộng đồng người Việt.
Hoàng Trọng Thụy, nhà báo kỳ cựu của Little Saigon TV, đài truyền hình đầu tiên của người Việt tại Quận Cam, hoạt động từ hơn 20 năm nay, cho biết, các phương tiện truyền thông tại đây cũng đã bị cuốn vào sự phân hóa trong cộng đồng người Việt về bầu cử tổng thống:
“Cuộc bầu cử này là vô tiền khoáng hậu. Chưa bao giờ trong lịch sử nước Mỹ có một vị tổng thống tạo nên những vụ tranh cãi, ủng hộ thì cũng mạnh mẽ, mà chống cũng mạnh mẽ. Thêm một điểm nữa là chưa bao giờ hệ thống Facebook, Youtube, Instagram của nước Mỹ làm việc mạnh như vậy. Cho nên, người ta có đủ các phương tiện để lên đồn thổi với nhau các tin tức, rồi mắng chửi nhau.
Khi truyền thông Việt Ngữ nói về những chỉ trích phe ông Trump không tin vào kết quả bầu cử, đồn thổi về hệ thống bầu cử “gian lận”, thì những người ủng hộ ông Trump lại lên trên mạng như Facebook để chỉ trích những ai không loan những tin đó. Họ vẫn loan tải những tin không đúng sự thật. Trách nhiệm của cơ quan truyền thông là phải gởi đi cả hai luồng tin đó, thế nhưng những người ủng hộ tổng thống Trump thì vẫn không muốn nghe những tin tức sự thật đó, và vẫn nghĩ rằng ông Trump sẽ ở lại làm tổng thống thêm một nhiệm kỳ nữa”.
Về phần nhạc sĩ Trúc Hồ, giám đốc đài truyền hình SBTN, ông cũng ghi nhận những khó khăn mà làn sóng tin giả gây ra cho những cơ truyền thông Việt Ngữ nào chỉ đưa những thông tin sự thật:
“Trúc Hồ đã cố gắng giữ vai trò của một người làm truyền thông là chỉ đưa những dữ kiện sự thật. Thời gian qua khó khăn vô cùng. Khán giả của SBTN trong vòng 4 năm qua phần lớn là những người Việt Nam Cộng Hòa, rất yêu nước Việt Nam Cộng Hòa, ủng hộ đảng Cộng Hòa và những gì tổng thống Trump nói thì những người lớn tuổi tin. Nhưng là người làm truyền thông, Trúc Hồ và ban giám đốc đài SBTN vẫn theo lập trường là đưa tin tức đúng đắn, chứ không thể chuyện không có mà nói thành có. Cho nên chúng tôi đã bị ảnh hưởng rất nhiều.
Rất nhiều khán giả của SBTN trong 4 năm qua mỗi ngày email cho Trúc Hồ. Những người đã từng đồng hành với Trúc Hồ trong các công tác thiện nguyện, tham gia Đại nhạc hội “Cám ơn anh”, cũng như đấu tranh cho những nhà dân chủ bị cầm tù ở Việt Nam thì lần lần đều chia tay với SBTN, không có ngày nào Trúc Hồ không nhận được những lời chia tay, đôi khi là lời trách móc, hoặc những lời hơi nặng với mình. Nhưng Trúc Hồ thông cảm hết, vì những người lớn đa số là những người yêu nước, không thích Cộng Sản, muốn chống Cộng, cho nên nghĩ rằng ông Trump sẽ giúp đánh Cộng Sản Trung Quốc và Việt Nam cho chúng ta. Các mạng xã hội đã làm cho người lớn tuổi thiếu những thông tin từ những cơ quan truyền thông uy tín.”
Nhật báo Người Việt, tờ báo duy nhất ở Quận Cam vẫn còn phát hành 7 ngày trên 7, cũng không thoát khỏi vòng xoáy của tin giả trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua. Nhưng theo nhận xét của ông Khôi Nguyên, tổng thư ký tòa soạn, sự căng thẳng giữa phe ủng hộ và phe chống Donald Trump đã dịu bớt kể từ khi tổng thống Dân Chủ Joe Biden lên cầm quyền:
“Nước Mỹ đã bị chia rẽ trước đó, nhưng thể hiện rõ nhất là trong cuộc bầu cử. Hai bên, một bên ủng hộ Donald Trump, một bên ủng hộ Joe Biden. Báo Người Việt chúng tôi đưa tin là ở giữa hai bên, ở cái lằn ranh đó, nhưng đôi khi cũng bị những người ủng hộ tổng thống Donald Trump nói báo Người Việt chống Trump, ủng hộ Dân Chủ, hoặc là ngược lại. Nhưng quan điểm của chúng tôi là đưa thông tin trung thực, chứ không đứng về một phe nào cả.
Theo quan sát của một tờ báo cộng đồng, số người “ấm ức” vẫn còn, nhưng nó cũng phai nhạt dần. Theo tôi nghĩ, cái sự phai nhạt dần này có liên hệ trực tiếp đến việc chính phủ của tổng thống Joe Biden thực hiện các chính sách ra sao trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ.
Thứ hai là cho đến thời điểm này, dịch bệnh tại vùng Nam California bắt đầu thuyên giảm khi có vac-xin và khi chính phủ mới lên cầm quyền thì cũng bớt những hành động như biểu tình, tụ tập. Cho đến hôm nay, đã có những dấu hiệu tích cực đó là số người bị nhiễm đã giảm, trong cộng đồng Việt Nam, khá nhiều người trên 65 tuổi đã được chích, tạo được sự tự tin cho người dân, ảnh hưởng trực tiếp đến tâm tư và tình cảm của các cử tri. Họ cũng đã nhận thấy là vì mục đích chung của một nước Mỹ đoàn kết, những người mà chúng tôi hay gọi là “fan cứng” của tổng thống Trump một phần nào đó cũng nguôi ngoai. Phía chống tổng thống Trump nay cũng đã nhìn thấy thành quả của mình. Cho nên giữa hai bên bây giờ không có căng thẳng nữa.”
Tuy vậy, ngay cả sau khi ông Biden đã nhậm chức ngày 20/01, tin giả về Donald Trump không chấm dứt, thậm chí gần đây còn có tin là ông Trump sẽ trở lại Nhà Trắng ngày 04/03! Để tiếp tục “giải độc” cho khán giả người Việt về những tin giả này, nhạc sĩ Trúc Hồ cho biết đài đã lập hẳn một chương trình riêng:
” Cộng đồng chúng ta chia rẽ nặng đến mức trong gia đình có nhiều người khác ý kiến nhau và đôi khi bạn bè không muốn gặp mặt nhau. Trúc Hồ có rất nhiều người bạn ủng hộ Trump, những người em ca sĩ của Trúc Hồ phần đông ủng hộ Trump. Việc ủng hộ một tổng thống hay đảng nào là quyền tự do căn bản của mỗi người mà chúng ta phải tôn trọng. Cho nên, Trúc Hồ không có vấn đề với những người ủng hộ Trump, mà là có vấn đề với tin giả.
Tin giả nguy hiểm vô cùng, nó giống như là thuốc độc đối với những người không có cách để tìm những nguồn thông tin từ những cơ quan truyền thông uy tín. Họ dễ bị nhiễm độc của những người làm tin chỉ để kiếm view trên Youtube hoặc Facebook. Hơn bao giờ hết cộng đồng chúng ta cần phải hàn gắn, đối diện với sự thật, cho nên ngay sau ngày bầu cử xong, Trúc Hồ đã kêu gọi một số anh em thế hệ trẻ, có khả năng tiếng Anh và tiếng Việt thực hiện một chương trình “Đối diện với sự thật”. Là những người quen dùng Instagram, Facebook, Google, các em biết tin nào là tin giả và các em phải đi tìm sự thật, mang tin thật đến để “giải độc” cho khán giả.”
Bên cạnh việc gây nhiễu thông tin, sự xuất hiện của những kênh Youtube chỉ có một hoặc hai người tự điều hành còn gây khó khăn cho một số đài truyền hình lớn ở Quận Cam, theo lời ông Michael Nam Nguyễn, chủ nhân Saigon TV, một trong những kênh truyền hình lâu đời của người Việt tại Mỹ:
“Để mang đến những tin tức, những chương trình đâu ra đó cho khán thính giả mỗi ngày, chúng tôi phải tốn rất nhiều chi phí. Riêng phần tin tức thôi, chúng tôi phải mua tin của Reuters, mướn xướng ngôn viên, mướn người make-up cho xướng ngôn viên, mướn người quay tin tức, rồi edit chương trình. Cho nên, riêng một chương trình tin tức hàng ngày của đài, chúng tôi đã phải bỏ ra rất nhiều tiền.
Trong lúc đó, trên những kênh Youtube hay Facebook, họ chỉ có một người và chỉ lấy tin tức từ bất cứ chỗ nào, rồi họ tự làm. Và như vậy họ đã gây rất nhiều khó khăn cho những đài lớn ở đây.”
Ngoài sự cạnh tranh đó, các cơ quan truyền thông của người Việt tại Quận Cam nay còn bị tác động của dịch Covid đe dọa đến hoạt động của họ, nhất là doanh thu nhờ quảng cáo đã sụt giảm rất nhiều do các doanh nghiệp gặp khó khăn./.