Giang Sơn
Những góc nhìn khác về miền Nam trước 1975 được mở ra, từ chuyện luật pháp cho tới đất đai.
Nguồn: Facebook Thú Chơi Sách/ Luật Khoa/ Nhatbook/ Wikipedia.
Để tìm hiểu về nền văn hóa, lịch sử hay giáo dục của một quốc gia, phương pháp khả dĩ nhất là tìm đọc những cuốn sách viết về quốc gia đó. Quá trình tìm hiểu về di sản của thời Việt Nam Cộng hòa (VNCH) trước đây cũng không phải là một ngoại lệ.
Tuy nhiên, những tư liệu viết về VNCH hiện còn được lưu hành vốn đã hiếm, các cuốn sách có giá trị do những học giả trước năm 1975 biên soạn lại càng khó tìm. Hầu hết trong số đó hiện đã bị thất lạc, nằm tản mác ở nhiều nơi trên thế giới, hay thậm chí là đã tuyệt bản.
Bài viết này điểm lại ba cuốn sách may mắn vẫn còn được lưu giữ cho đến ngày nay. Nội dung của những tư liệu này đã được scan hoặc số hóa, nhằm lưu trữ và lan truyền kiến thức cho độc giả quan tâm đến nền học thuật và xuất bản của miền Nam trước năm 1975.
Sách “Án lệ vựng tập” – Tác giả: Trần Đại Khâm
Ảnh: Facebook Thú Chơi Sách.
Cho đến hiện nay, những thảo luận về đề tài lịch sử nhà nước và pháp luật của VNCH vẫn còn được xem là nhạy cảm, thậm chí cấm kỵ tại Việt Nam. Thế nhưng, chúng ta cũng cần có cái nhìn khách quan về nền pháp quyền của VNCH để hiểu tại sao quốc gia chỉ tồn tại có 20 năm này lại đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận đến vậy.
“Án lệ vựng tập” được xem là một tài liệu tham khảo quý giá trong số những ấn phẩm về luật học đã được xuất bản trước năm 1975.
Là một quyển sách dày đến hơn 750 trang được Thẩm phán, Chánh án Trần Đại Khâm biên soạn công phu, “Án lệ vựng tập” tập hợp một số đặc điểm của hệ thống pháp luật và án lệ VNCH trong nhiều lĩnh vực, bao gồm dân sự, điền địa, lao động, nhà phố, thương mại, hình sự, quân sự và hành chính.
Theo ghi nhận của tác giả Võ Văn Quản, một điều thú vị có thể kể đến của nền pháp luật VNCH là sự giao thoa của hai truyền thống pháp luật Dân luật (châu Âu lục địa) và Thông luật (Anglo-Saxon).
Tên gọi “Án lệ vựng tập” có thể khiến cho độc giả nghĩ rằng pháp luật VNCH có xu hướng của Thông luật. Tuy nhiên, văn bản pháp luật vẫn là nguồn chính yếu của pháp luật VNCH, song song với việc tòa án VNCH dường như vẫn có một số quyền lực nhất định trong việc giải thích và quy định các trình tự thủ tục tố tụng thuộc thẩm quyền của mình.
Bên cạnh đó, tác giả cũng nêu lên một số đặc điểm thú vị và tiến bộ của bộ luật trong các chế định về bảo vệ an toàn lao động, hay quyền sở hữu bất động sản. Vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cũng được chính quyền VNCH học hỏi và áp dụng từ rất sớm.
Độc giả có thể tải cuốn “Án lệ Vựng tập” tại đây.
Sách “Đất đai và nông nghiệp tại Việt Nam Cộng hòa” – Tác giả: Đỗ Quang Giao
Ảnh: binhtrung.org/ Nhatbook. Đồ họa: Luật Khoa.
Việt Nam nói chung, hay VNCH nói riêng là những quốc gia phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp. Do đó, “Đất đai và nông nghiệp tại Việt Nam Cộng hòa” được cho là một cuốn cẩm nang hữu dụng dành cho những ai quan tâm đến nền nông nghiệp nước nhà, đặc biệt là những “tân nông gia”.
Theo lời đề tựa của tác giả, một kỹ sư canh nông, Việt Nam sở hữu nhiều loại đất tốt cũng như tài nguyên quý từ rừng, từ đó có thể sản xuất được hầu hết các loại nông phẩm cần thiết cho đời sống hàng ngày của người dân.
Tuy nhiên, để tận dụng tốt những lợi thế địa lý sẵn có, nâng cao năng suất cây trồng, hay tự chủ vào nguồn cung lương thực thì chúng ta còn cần chú trọng đến việc khai khẩn đất hoang, cải tạo những giống cây thích hợp và phải tìm cách bảo tồn vốn tài nguyên quý giá được thiên nhiên ban tặng. Tất cả những khía cạnh trên đều được nhắc đến trong cuốn cẩm nang này.
Về cấu trúc, “Đất đai và nông nghiệp tại Việt Nam Cộng hòa” có độ dày hơn 200 trang, được chia thành tám chương nhỏ riêng biệt.
Trong chương đầu tiên, cuốn sách cung cấp cho người đọc những khái niệm cơ bản về đặc điểm địa dư và khí hậu của Việt Nam. Đây là những tổng quan về núi non, sông ngòi, đồng bằng, gió, nhiệt độ và quang kỳ.
Ba chương tiếp theo mang đến những kiến thức về thổ nhưỡng, lâm nghiệp và ngư nghiệp. Bốn chương còn lại tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm kiến thức đại cương về ba loại cây trồng chính là lúa, cây ăn trái và cây kỹ nghệ, bên cạnh những loại cây lương thực khác. Trong phần này, kỹ sư Đỗ Quang Giao cũng giới thiệu những kỹ thuật canh tác khác nhau và cả lưu ý cụ thể cho từng nhóm cây trồng.
Nếu bạn đang nghĩ rằng độc giả ngày nay đọc chuyện canh tác ngày xưa làm gì, cuốn sách này sẽ khiến bạn ngạc nhiên. Không đơn thuần là một tài liệu chuyên ngành nông nghiệp, “Đất đai và nông nghiệp tại Việt Nam Cộng hòa” mô tả sống động đời sống xã hội miền Nam Việt Nam trước 1975 qua những giống cây mà người nông dân trồng, mang theo những tập quán ăn uống và hy vọng về vụ mùa của họ.
Sách được viết bằng ngôn ngữ phổ thông, với lối dẫn chuyện dung dị, đóng vai trò như một mắt xích trong việc kiến tạo mối tương giao giữa con người và thiên nhiên. Giá trị ấy vẫn còn nguyên sau 47 năm cuốn sách được ra mắt ở cơ sở xuất bản Trương Vĩnh Ký, Sài Gòn, dù Việt Nam Cộng hòa nay đã trở thành lịch sử.
Độc giả có thể tải sách theo đường link này.
Sách “Luật Hiến pháp và Chính trị học” – Tác giả: Nguyễn Văn Bông
Ảnh: bienxua.wordpress.com/ Goodreads. Đồ họa: Luật Khoa.
“Luật Hiến pháp và Chính trị học” từng là sách gối đầu giường một thời của sinh viên Học viện Quốc gia Hành chánh VNCH. Theo lời giới thiệu trên trang blog Pro&Contra của nhà văn Phạm Thị Hoài, “Luật Hiến pháp và Chính trị học” là một công trình tư liệu đồ sộ giải thích những khái niệm căn bản nhất về lý thuyết tổ chức của một nhà nước dân chủ và pháp quyền.
Tác giả của cuốn sách, Giáo sư Nguyễn Văn Bông, là một trí thức uy tín của miền Nam trước năm 1975. Ông từng tốt nghiệp chuyên ngành công pháp và sau đó là luật học tại trường đại học Sorbonne Université (Pháp). Vào đầu năm 1963, ông quay trở về Việt Nam tham gia vào hoạt động giảng dạy tại Học viện Quốc gia Hành chánh của Việt Nam Cộng hòa. “Luật Hiến pháp và Chính trị học” được xem là cuốn sách nổi tiếng nhất của ông.
Cuốn sách được chia làm hai phần, mỗi phần lại được chia thành những thiên, chương và mục nhỏ hơn để mở rộng từng khía cạnh của chủ đề được khai thác.
Phần thứ nhất là lý thuyết đại cương. Phần này có vai trò diễn giải và định nghĩa những khái niệm cơ bản nhất về nền tảng chính trị của một quốc gia, chẳng hạn như khái niệm về hình thức tổ chức chính quyền, hiến pháp, nguyên tắc dân chủ, cũng như sự tham gia của công dân trong chế độ dân chủ.
Sau khi đã trình bày cặn kẽ những kiến thức chính trị cơ bản nhất, phần thứ hai của cuốn sách mang tên “Thế giới chính trị hiện đại” đi sâu vào đặc tính của các mô hình quản trị nhà nước khác nhau trên trên thế giới. Những mô hình trên bao gồm nhiều chế độ khác nhau, từ nền dân chủ cổ điển của Hoa Kỳ và Anh Quốc cho đến độc tài chuyên chế như nhà nước Nga Sô (từ thời trước để chỉ Liên Xô).
Trong chương hai của thiên thứ ba, tác giả tập trung phân tích bối cảnh lịch sử và hệ thống chính trị hiện đại của Việt Nam: bắt đầu từ thời đế quốc đến chính thể cộng hòa, tiếp đến là chế độ Ngô Đình Diệm và sự hình thành Quốc hội Lập hiến vào năm 1966 để mở ra nền Đệ nhị Cộng hòa (năm 1967).
Chương ba của cuốn sách, cũng là chương cuối cùng, giải thích về ba cột trụ trong cơ chế tam quyền phân lập của nền Đệ nhị Cộng hòa cùng các định chế đặc biệt.
“Luật Hiến pháp và Chính trị học” là một tác phẩm hàm chứa lượng kiến thức lớn, được trình bày chi tiết, khách quan và không thiên vị. Bất cứ ai muốn tìm hiểu về lịch sử, chính trị và các hình thức chính thể nói chung đều có thể tìm thấy nhiều thông tin hữu ích trong cuốn sách này.
Sách đã được trang Pro&Contra số hóa. Độc giả có thể tải sách tại đây.