Nam Đại Dương của Nam Cực vừa chính thức được công nhận là đại dương thứ 5 của Trái Đất, có ảnh hưởng quan trọng đến khí hậu, sinh thái con người, theo National Geographic.
Sau nhiều năm nghiên cứu, mới đây National Geographic Society (Hiệp hội Địa lý Quốc gia Mỹ – NGS) đã công nhận Nam Đại Dương của Nam Cực là đại dương thứ năm, cùng với Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và Bắc Băng Dương. Như vậy, Trái Đất chính thức sẽ có 5 đại dương.
Việc công nhận đại dương thứ 5 trên Trái đất được NGS công nhận vào hôm 8/6 vừa qua. Như vậy, sau khi NGS phát hành tập bản đồ thế giới (công nhận 4 đại dương) năm 1915, các nhà khoa học Mỹ cuối cùng đã “update” tập bản đồ mới đúng vào Ngày Đại dương Thế giới năm nay (8/6/2021).
NGS hy vọng bản đồ sửa đổi sẽ giúp mọi người có cái nhìn khác về Nam Đại Dương, từ đó khuyến khích việc bảo tồn đại dương này.
Nam Đại Dương (màu đỏ) bao quanh Nam Cực và tiếp giáp với Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. (Ảnh: National Geographic)
Không giống như 4 đại dương còn lại trên Trái Đất, Nam Đại Dương lại có đặc điểm khác biệt gây ra nhiều tranh cãi trong giới khoa học.
Cụ thể, 4 đại dương khác được phân chia rõ ràng bởi các lục địa thì Nam Đại Dương Nam được xác định bởi các dòng chảy xung quanh nó, với cực bắc đến vĩ tuyến 60 nam, tức là Nam Đại Dương bao bọc vùng đất Nam Cực, thay vì được lục địa bao trùm.
Nói dễ hiểu hơn thì Nam Đại Dương có 2 đặc điểm khác biệt nhất so với 4 đại dương còn lại đó là (1) đại dương duy nhất tiếp xúc với 3 đại dương khác là Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương; và (2) hoàn toàn bao trùm một lục địa thay vì được lục địa bao trùm.
Trước đây, các nhà khoa học đã phân loại vùng nước xung quanh Nam Cực chỉ là phần mở rộng ở các đại dương khác, khi đó cụm từ “Nam Đại Dương” chỉ là một cách gọi tạm thời.
Tuy nhiên sau nhiều năm nghiên cứu, các nhà bản đồ học NGS nhận ra Dòng hải lưu Nam Cực có đặc điểm di chuyển nhanh, bao quanh lục địa cực nam, đồng thời hệ sinh thái ở vùng biển độc đáo ở vùng nước lạnh này rất đặc biệt. Với các dữ liệu đó, National Geographic chính thức công nhận Nam Đại Dương là đại dương thứ 5 của Trái Đất.
Các nhà khoa học ước tính rằng Dòng hải lưu Nam Cực đã được hình thành từ cách đây 34 triệu năm, điều đó cho phép dòng nước chảy quanh ‘đáy Trái Đất’ không bị cản trở.
Dòng hải lưu này chảy từ tây sang đông quanh Nam Cực, trong một dải dao động rộng xung quanh vĩ độ 60 độ về phía nam. Bên trong dòng hải lưu này, nước lạnh hơn và ít mặn hơn so với nước biển ở phía bắc.
Ngoài ra, dòng hải lưu Nam Cực còn vận chuyển khối lượng nước nhiều nước hơn bất kỳ dòng hải lưu nào khác ở đáy đại dương. Nó kéo các vùng nước từ Đại Tây Dương, Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, giúp thúc đẩy một hệ thống tuần hoàn toàn cầu được gọi là băng chuyền, vận chuyển nhiệt xung quanh hành tinh.
Phần nước lạnh chìm xuống đáy đại dương ngoài khơi Nam Cực cũng giúp lưu trữ lượng lớn carbon trong đại dương. Theo đó, Nam Đại Dương có ảnh hưởng quan trọng đến khí hậu Trái Đất.
Yên Yên (t/h)
Theo Tinhhoa (14.06.2021)