21-10-2021
Từ lúc các ca bệnh COVID-19 đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc, vào cuối năm 2019, cho đến nay đã được gần 2 năm. Việc nghiên cứu và phát triển vaccine COVID-19 được bắt đầu khá sớm vào những tháng đầu năm 2020, khi mà mã di truyền của virus SARS-CoV-2 được các nhà khoa học công bố.
Từ khi vaccine COVID-19 của Pfizer/BioNTech đầu tiên được FDA của Mỹ chấp nhận cho phép sử dụng khẩn cấp vào ngày 11 tháng 12 năm 2020, thì sau đó một loạt các vaccine khác cũng đã được cấp phép ở Mỹ và nhiều nơi trên thế giới như các vaccine của Moderna, AstraZeneca, Johnson&Johnson, v.v… Hiệu quả của vaccine trong việc bảo vệ con người khỏi mắc bệnh COVID-19, giảm nguy cơ bệnh nặng hoặc tử vong cũng đã được chứng minh rõ ràng ở nhiều nghiên cứu khoa học và những số liệu thực tế.
Thực ra, câu phát biểu của BS Sơn là sai hoàn toàn khi dựa trên “số liệu đã bị cắt xén”. Bảng số liệu này đã được cắt xén 2 cột cuối cùng (như trong hình). BS Sơn đưa ra con số để làm người ta sợ hãi đó là “72,32% trường hợp tử vong do Cô (tức COVID-19 theo cách gọi của BS Sơn) ở Anh trong tháng 9/2021 đã được tiêm chủng đầy đủ VX Cô” để kết luận là hiệu quả của vaccine “không giảm nặng, không giảm chết ở nước Anh”.
Đây là kết luận sai do sử dụng bằng chứng không phù hợp, vì thực ra so sánh tỉ lệ người chết do COVID-19 trong nhóm chưa được chủng ngừa với nhóm đã được chủng ngừa mới nói lên được hiệu quả vaccine. Việc tỉ lệ người bị mắc COVID-19 và chết trong cộng đồng dân số nước Anh lúc này phần lớn ở những người chích vaccine là chuyện dễ hiểu vì phần lớn dân số của họ đã chích vaccine rồi (tính chung cả dân số là trên 65% đã chích ngừa đầy đủ), đặc biệt số lượng người già trên 65 tuổi đã hơn 90% chích ngừa đầy đủ (biểu đồ trong hình của bài)!
Nếu nhìn kỹ vào 2 cột cuối cùng của bảng số liệu (hình trong bài) mà BS Sơn đã “dấu” thì bạn sẽ dễ dàng thấy rằng tỉ lệ người chết do COVID-19 trong nhóm chưa chích vaccine cao hơn rõ ràng so với nhóm đã chích vaccine, đặc biệt là trong nhóm người ở tuổi trên 18 đến dưới 80 có sự khác biệt lớn (từ 4 đến 8 lần), trong khi đó nhóm người ở tuổi trên 80 có hệ miễn dịch yếu hơn nên tác dụng của vaccine cũng thấp hơn tuy nhiên cũng cho thấy sự khác biệt đáng kể ở đây so với nhóm không chích vaccine (khoảng 2.9 lần).
Đây không phải lần đầu tiên mình gặp những thông tin “bóp méo” khoa học như thế này để dẫn người đọc hiểu sai, ngộ nhận những sự thật không thể chối cãi và thay vào đó là tin vào những thuyết âm mưu của các “thế lực vô hình” mang tên “Bích Phạc Ma” (BIG Pharma). Các thông tin giả khoa học, thông tin dạng thuyết âm mưu như thế này càng độc hại hơn và ảnh hưởng xấu đến cộng đồng hơn khi chúng được lan truyền từ những người được cho là “có trình độ” và “có ảnh hưởng xã hội” như BS Lương Trường Sơn ở đây là một ví dụ! Thông tin sai sự thật, nhất là thông tin về sức khỏe không chỉ làm người ta hiểu sai vấn đề mà còn có thể giết người, do vậy mình hy vọng:
– Những người có học thức, có trình độ nên sử dụng kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn của mình để kiểm chứng thông tin một cách cẩn thận trước khi truyền tải chúng một cách có trách nhiệm.
– Những người tiếp nhận thông tin nên chậm lại một chút, nếu nghi ngờ thì nên kiểm tra thông tin gốc xem có đáng tin hay không trước khi phát tán chúng cho người khác.
Trong trận dịch vừa qua, Việt Nam chúng ta đã có hơn 21 ngàn người chết vì COVID-19, nếu không có vaccine mình chắc chắn là con số đó đã cao hơn nhiều và chúng ta khó mà có thể trở lại cuộc sống bình thường một cách an toàn. Do vậy, chúng ta nên thật cẩn trọng trong việc tiếp nhận và truyền tải những thông tin liên quan như thế này nhe các bạn.
Bảo trọng nhe bà con!
_____
*Thông tin tham khảo:
https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1019992/Vaccine_surveillance_report_-_week_38.pdf (COVID-19 vaccine surveillance report Week 38);
https://ruybangtim.com/ky-nang-co-ban-danh-gia-do-xac-thuc-cua-mot-bai-bao-ve-suc-khoe/ (Kỹ năng cơ bản đánh giá độ xác thực của một bài báo về sức khỏe).
23-10-2021
Trong bài viết đầu tiên của tôi với nội dung “Giải độc thông tin – về nhận xét của BS Lương Trường Sơn”, tôi đã chỉ rõ những phần dữ liệu gốc “bị cắt xén” trong bài viết của BS Sơn dẫn đến kết luận “vaccine COVID-19 không giảm nặng, không giảm chết ở nước Anh” của ông ấy là sai khoa học, ngược lại với nội dung truyền tải của báo cáo tuần thứ 38 thuộc tổ chức Y tế Công Cộng Anh (Public Health England).
Thay vì chấp nhận sự thật không thể chối cãi này hoặc cùng thảo luận để làm sáng tỏ vấn đề hơn thì BS Sơn quay sang block tôi ngay sau khi tôi trả lời comment của ông ấy (ông ấy cũng đã tự xóa comment này). Ngoài ra, tôi cũng được biết rằng rất nhiều người phản biện lại cái “nhận xét phi khoa học, vô trách nhiệm của ông” cũng đều bị block hết!
Tuy nhiên để dẫn người đọc đến được kết luận vaccine COVID-19 “không giảm nhập viện, không giảm chết” thì ông lại phạm sai lầm cũ đó là không so sánh hai nhóm trong cùng 1 điều kiện. Để đưa ra kết luận trên BS Sơn dựa vào con số “BN nặng >= 18 tuổi cần phải thở Oxy hoặc ICU, trong đó 47.1% đủ 2 liều bia và 52.9% một liều/ hoặc chưa” và “Ca tử vong trong đó 31.4% đủ 2 liều bia và 68.6% một liều/ hoặc chưa (BS Sơn gọi vaccine COVID-19 là “bia”).
Lập luận này của BS Sơn không đúng vì như tôi đã nói ở bài trước, khi tỉ lệ người đã chích vaccine trong cộng đồng rất cao (hiện ở Singapore tỉ lệ người đã chích đầy đủ là 84%), do vậy xác xuất người mắc COVID-19 trong cộng đồng sẽ có xu hướng rơi vào người đã chích vaccine hơn, nhất là khi người đã chích vaccine hiện nay được ưu tiên tham gia nhiều hoạt động xã hội hơn (ăn trong nhà hàng, đi quán bar, tham gia các sự kiện lễ hội đông người, v.v…), chưa kể họ cũng có tâm lý ỷ y hơn.
Chính phủ Singapore chỉ cho biết có 78.985 người đã được phát hiện nhiễm SARS-CoV-2 nhưng không nói rõ trong đó có bao nhiêu người đã chích hoặc chưa chích vaccine. Tôi tìm thử xem tỉ lệ này là bao nhiêu thì tôi thấy 1 bài báo vào cuối tháng 7 nói rằng tỉ lệ này là khoảng 75%. Nếu ta lấy thử con số này tính toán thì sẽ đoán được là trong 78.985 người được phát hiện mắc COVID-19 trong khoảng cuối tháng 9 đến cuối tháng 10 thì có khoảng 59.238 người đã chích vaccine đầy đủ và 19.747 người chưa chích vaccine hoặc đã chích 1 mũi.
Theo số liệu thì chúng ta biết có khoảng 1.1% (tức 869 người) mắc COVID-19 bị trở nặng (cần phải thở Oxy hoặc ICU). Trong số người trở nặng này thì 47.1% đã chích đủ 2 liều và 52.9% đã chích một liều/hoặc chưa, tức là khoảng 409 người đã chích đủ 2 liều và 460 người đã chích một liều/hoặc chưa. Nếu lấy các con số này chia cho tổng số người mắc COVID-19 ở từng nhóm thì chúng ta sẽ có tỉ lệ người bệnh nặng:
– Ở nhóm đã chích ngừa đầy đủ là 0.69% (409/59238).
– Ở nhóm đã chích một liều/hoặc chưa là 2.33% (460/19747)
Qua kết quả này chúng ta có thể thấy nhóm đã được chích vaccine đầy đủ có xác suất bệnh nặng thấp hơn ít nhất 3.37 lần so với nhóm chưa chích vaccine.
Xem đến số người chết chiếm khoảng 0.2% trong tổng số 78985, tức có khoảng 158 người chết. Trong đây có 31.4% đã chích đủ 2 liều và 68.6% đã chích một liều/hoặc chưa, tức là có khoảng 50 người đã chích đủ 2 liều và 108 người đã chích một liều/hoặc chưa. Chúng ta lại lấy các con số này chia cho số người mắc COVID-19 ở từng nhóm sẽ có tỉ lệ người chết:
– Ở nhóm đã chích ngừa đầy đủ là 0.08% (50/59238).
– Ở nhóm đã chích một liều/hoặc chưa là 0.55% (108/19747).
Qua kết quả này, một lần nữa chúng ta có thể thấy nhóm đã được chích vaccine đầy đủ có xác suất chết thấp hơn ít nhất 6.87 lần so với nhóm chưa chích vaccine.
Ngoài ra, con số 75% người đã chích vaccine trong tổng số người phát hiện nhiễm COVID-19 là dựa vào dữ liệu cuối tháng 7, tức 3 tháng trước (lúc đó chỉ có khoảng 44% người đã được chích ngừa đầy đủ, 30% được chích 1 liều và khoảng 25% chưa được chích vaccine). Do vậy, đến nay Singapore đã có tỉ lệ dân số chích đầy đủ là 84% thì tì lệ người nhiễm bệnh đã chích vaccine đầy đủ trong tổng người nhiễm (78.985 người) còn cao hơn nhiều, điều này sẽ làm cho tỉ lệ người trở nặng hoặc chết trong nhóm đã chích vaccine càng nhỏ hơn và trong nhóm chưa chích vaccine càng cao hơn.
Một câu hỏi khác đó là tại sao các ca nhiễm ở Singapore tăng mạnh so với những tháng trước đó? Đó là dựa vào hiệu quả vaccine tốt và tỉ lệ chích ngừa cao của người dân thì chính phủ của họ đã quyết định bỏ chiến lược cách ly nghiêm khắc (Zero-COVID) để mở cửa lại kinh tế gần như hoàn toàn từ hồi đầu tháng 10 này, thậm chí bỏ quy định “cách ly” cho khách du lịch đến từ nhiều nước.
Tóm lại, BS Sơn đã “tái phạm” sai lầm trong phân tích số liệu người bệnh và người chết do COVID-19 như tôi đã chỉ ra trong bài viết phản biện lần trước. Sai lầm này của BS Sơn dẫn đến các kết luận chủ quan của ông thiếu logic, sai khoa học, ngược lại ý nghĩa mà số liệu của các tổ chức chính phủ công bố. Những việc làm như thế này theo tôi là rất nguy hiểm cho xã hội hiện nay khi mà mọi người đang gồng mình chống dịch khắp nơi và vaccine đang là giải pháp tối ưu nhất để vượt qua đại dịch COVID-19 này.
Những phát biểu phi khoa học, vô trách nhiệm như thế này từ một người BS được cho là cây đa cây đề, có ảnh hưởng lớn đến xã hội là điều không chấp nhận được. Theo như tôi được biết thì những bài viết của BS Sơn đang trở thành “kim chỉ nam” cho những nhóm anti-vax lan truyền những thông tin thất thiệt, sai khoa học làm khó khăn hơn cho công tác chống dịch COVID-19, nguy hiểm đến tính mạng con người và an toàn xã hội.
Bảo trọng nha bà con!
_____
*Thông tin tham khảo:
– https://www.moh.gov.sg/news-highlights/details/update-on-local-covid-19-situation_21_October_2021 (Update On Local Covid-19 Situation)
– https://www.reuters.com/world/asia-pacific/vaccinated-people-singapore-make-up-three-quarters-recent-covid-19-cases-2021-07-23/ (Vaccinated people make up 75% of recent COVID-19 cases in Singapore, but few fall ill)
– https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/covid-data/covidview/index.html (Prevention is the Best Defense)
– https://www.facebook.com/LUONGTRUONGSON7/posts/3988095577962574 (Bài viết này 22 tháng 10 năm 2021 của BS Sơn).
2-11-2021
Hôm nay, mình được bạn bè cho xem những thông tin bên tường nhà BS Sơn nói về vaccine COVID-19 khiến các bạn ấy khá hoang mang!
Thông tin độc hại lần này của BS Sơn đưa lên cộng đồng mạng có mức độ “nguy hiểm” cao hơn so với những lần trước. Trong những bài post trước, bằng các “thủ thuật” cắt xén, bóp méo số liệu hoặc so sánh không tương đồng giữa các nhóm để đưa ra kết luận sai logic, phi khoa học là “vaccine COVID-19 không giảm nặng, không giảm chết” thì lần này BS Sơn đưa ra một nhận định nguy hiểm hơn là “Vaccine COVID-19 gây nên suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người”! Nếu thực sự như vậy thì đây là vấn đề rất lớn đó các bạn, ngày mai chúng ta phải đi biểu tình chống vaccine ngay và luôn… Vì sao tôi nói như thế?
Chúng ta thường nghe nói là vaccine A, vaccine B giúp ngăn ngừa lây nhiễm virus, giúp tiêu diệt virus, giúp giảm bệnh trở nặng khi nhiễm virus,… nhưng thật ra nói cho chính xác đây là các công việc của hệ miễn dịch chứ không phải của vaccine. Hệ miễn dịch trong con người chúng ta là một đội quân hùng hậu, rất tài giỏi, có thể đương đầu hầu hết với các tác nhân gây bệnh trên thế giới này để giúp chúng ta khỏe mạnh.
Tuy nhiên, mọi thứ trên đời này đều không hoàn hảo 100%, thiên tài cũng có điểm yếu của họ, trong số các tác nhân gây bệnh cũng có những cái mà hệ miễn dịch khó có thể học cách tiêu diệt chúng một cách tốt nhất trong lần đầu tiên. Sự thất bại của hệ miễn dịch có thể đem lại hậu quả khôn lường, như tử vong có thể lên đến 99% khi mắc virus dại (Rabies virus) hoặc nếu mắc virus Polio có thể bị viêm màng não với tỉ lệ 1 trong 25 người và bị bại liệt với tỉ lệ 1 trong 200 người!
Do vậy, sử dụng vaccine là cách mà chúng ta “dạy trước” hệ miễn dịch cách đối phó với những tác nhân gây hại bằng những hình nộm, những học cụ vô hại như những trận đánh giả để hệ miễn dịch biết được tác nhân gây hại thật hình dạng như thế nào, từ đó nó có thể đối phó tốt hơn khi cơ thể bị đối mặt với các tác nhân đó, giảm thiểu tỉ lệ nhiễm, gây bệnh nặng và tử vong.
Vậy vaccine được tạo ra có mục đích làm suy giảm miễn dịch tự nhiên hay không? Câu trả lời là KHÔNG! Ngược lại mục đích của việc tạo ra vaccine là để “kích hoạt” hệ miễn dịch của cơ thể con người. Vaccine COVID-19 cũng vậy, nó được sử dụng để “dạy” hệ miễn dịch chúng ta nhận biết thế nào là virus SARS-CoV-2 thật qua protein S như trường hợp vaccine của AstraZenaca, Pfizer/BioNTech, Moderna hoặc qua con virus đã chết như trường hợp vaccine của SinoPharm.
Tuy nhiên, vì sự biến đổi của virus chưa khác đến nỗi hệ miễn dịch trước đó không thể nhận diện được hoàn toàn nên những người chích vaccine tốt cho đến bây giờ vẫn còn khả năng kháng chúng (kể cả chủng Delta). Điều này thể hiện qua tỉ lệ nhiễm, tỉ lệ mắc bệnh nặng và tỉ lệ tử vong trong nhóm người chích vaccine vẫn thấp hơn nhiều so với người chưa chích vaccine. Trong nghiên cứu trước đó của nhóm các nhà khoa học ở Singapore còn cho thấy rằng tuy rằng hiện tượng vượt rào miễn dịch xảy ra thường xuyên hơn với chủng Delta nhưng số lượng virus trong những người đã chích vaccine đầy đủ giảm rất nhanh so với người chưa chích vaccine.
Kết quả nghiên cứu này giúp giải thích tại sao hầu hết những người đã chích vaccine nếu lỡ bị nhiễm bởi các biến chủng mới như chủng Delta chỉ có biểu hiện nhẹ, mau khỏi. Ngoài ra, vì lượng virus tồn tại trong những người đã chích vaccine giảm mau nên một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng vaccine đã giúp giảm sự lây truyền virus cho những người khác tuy rằng hiệu quả đối với chủng Delta không cao bằng các chủng khác.
BS Sơn chỉ đơn giản dựa trên 31 người nhiễm bệnh dù đã tiêm vaccine đầy đủ trong tổng số 48 người tại Hà Nội dương tính SARS-CoV-2 về từ các tỉnh có dịch để đưa ra kết luận là “vaccine COVID-19 gây nên suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người, làm cho cơ hội mắc bệnh COVID-19 gấp 6 lần dễ hơn người chưa tiêm mũi nào” là hoàn toàn không có cơ sở! Lần này ông lại mắc sai lầm tương tự như những bài viết trước đó là “so sánh không cùng một điều kiện”.
Ông chỉ đánh giá trên số lượng người nhiễm của từng nhóm chứ không dựa vào “tỉ lệ” (hay phần trăm) người nhiễm của từng nhóm. Tương tự trường hợp mà mình đã phân tích trong 2 bài “giải độc thông tin” lần trước, các số liệu ở Anh hoặc Singapore đều cho thấy số lượng người mắc COVID-19 ở nhóm đã chích vaccine cao hơn vì ở đó tỉ lệ người tiêm chủng cao trong dân số thì xác suất người đã tiêm vaccine, nhiễm virus dĩ nhiên là sẽ cao hơn. Tuy nhiên, khi so sánh “xác suất” hoặc “tỉ lệ” mắc bệnh COVID-19 phải nhập viện hoặc tử vong thì đều cho thấy nhóm đã tiêm vaccine thấp hơn nhiều so với nhóm chưa tiêm vaccine.
Ngoài ra, chúng ta còn chưa loại trừ ra được các yếu tố xã hội như người tiêm vaccine có tâm lý ỷ y hơn, tham gia nhiều hoạt động xã hội hơn (quán bar, nhà hàng, lễ hội đông người, v.v…) và rất nhiều người trong số đó mắc virus nhưng không có biểu hiện hoặc rất nhẹ nên không tính vào trong số liệu được. Do vậy, con số thực về hiệu quả vaccine có thể cao hơn nhiều so với các con số trong các báo cáo của Anh hoặc Singapore vừa qua.
Nói chung, việc kết luận “Vaccine COVID-19 gây nên suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người” của BS Sơn là một kết luận vô căn cứ, phi logic và không khoa học! Suy giảm miễn dịch tự nhiên của con người là một vấn đề hệ trọng đến sức khỏe, nếu thực có như vậy thì có lẽ những người đã chích vaccine không những dễ lây bệnh COVID-19 hơn mà còn dễ bị lây bởi hàng loạt các tác nhân gây bệnh khác trong môi trường. Nếu đây là sự thật thì chúng ta đã thấy một đại dịch khác xảy ra ở khoảng 3 tỉ người đã chích đầy đủ các mũi vaccine trên thế giới với các căn bệnh “bội nhiễm” bởi hàng loạt các virus, vi khuẩn và ký sinh trùng…
Tóm lại, cho tới hiện nay, chưa có một nghiên cứu khoa học nào cho thấy vaccine COVID-19 có thể làm suy giảm miễn dịch của con người và cũng như chưa có nghiên cứu nào cho thấy người đã chích vaccine có “cơ hội mắc bệnh” COVID-19 dễ hơn người chưa chích vaccine!
Mong các bạn đừng bị hoang mang những suy luận ngu ngơ như thế này dù rằng nó đang được coi như là “khám phá vĩ đại” của đám anti-vax. Thật hãi hùng với số lượt share của bài này gần 1k sau hơn 16 giờ đăng với dòng tiêu đề “THÔNG BÁO KHẨN”! Chắc hôm qua tới giờ nhiều người lo lắng mất ăn mất ngủ lắm đây!
Trong khi các quốc gia trên thế giới đang dựa vào chiến lược vaccine là chính để thoát ra khỏi đại dịch COVID-19 và trở lại cuộc sống bình thường thì một vị BS được xem là cây đa cây đề của y học nước nhà lại muốn đưa những thông tin sai sự thật như thế này để khuyến khích người Việt bài trừ vaccine và tiếp tục lầm than trong đại dịch! Có lẽ con số hơn 22 ngàn người chết vừa qua vì COVID-19 ở Việt Nam chưa đủ để làm anh ấy “suy nghĩ thận trọng để làm cho đúng cái công việc lẽ ra là cứu người của anh ấy”. Ngẫm mà buồn rười rượi!
Bảo trọng nha bà con!
_____
Thông tin tham khảo:
– https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines/how-they-work.html (Understanding How COVID-19 Vaccines Work)
– https://www.nature.com/articles/s41577-020-00479-7 (A guide to vaccinology: from basic principles to new developments)
– https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.09.28.21264260v2 (The impact of SARS-CoV-2 vaccination on Alpha & Delta variant transmission)
– https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.07.28.21261295v1 (Virological and serological kinetics of SARS-CoV-2 Delta variant vaccine-breakthrough infections: a multi-center cohort study)