Hàng loạt vụ bắt giữ doanh nghiệp cấp cao đã khiến chứng khoán Việt Nam bị xóa sổ 40 tỷ USD và làm lung lay niềm tin của các nhà đầu tư vào một thời điểm mong manh đối với nền kinh tế đang phát triển nhanh, hãng thông tấn Reuters nhận định.

Bắt đầu từ vụ bắt giữ tỷ phú Trịnh Văn Quyết cách đây một tháng, các nhà môi giới chứng khoán, phát triển bất động sản và thậm chí lãnh đạo hàng đầu đã bị bắt khi một chiến dịch chống tham nhũng kéo dài nhiều năm của Việt Nam mở rộng từ bộ máy hành chính sang các lãnh đạo doanh nghiệp.

Những cáo buộc về gian lận, thao túng thị trường và tham nhũng đã khiến một số công ty đang ở đỉnh cao nhất rơi tự do và giáng những cú giáng vào một trong những thị trường chứng khoán lấp lánh nhất thế giới.

Sau khi chỉ số chuẩn tăng hơn gấp đôi giá trị so với mức đáy vào tháng 3 năm 2020, cuộc đàn áp đã gây ra đợt lao dốc mạnh nhất trong một ngày của thị trường tuần này, kể từ những ngày đầu của đại dịch, xuống mức thấp nhất trong chín tháng vào hôm 26/4.

Thị trường chứng khoán hiện đã bị thổi bay 11% trong vòng ba tuần. Trái phiếu và tiền tệ cũng trượt giá.

Các nhà đầu tư nói rằng cuộc đàn áp đã làm lung lay ít nhất niềm tin ngắn hạn vào triển vọng của Việt Nam và có nguy cơ khiến cho dòng vốn bị rút đi giữa bối cảnh áp lực đang đến từ tỷ giá hối đoái tăng nhanh của Mỹ và nỗi lo lắng trên toàn cầu về cuộc chiến Ukraine và những căng thẳng địa chính trị khác.

“Đối với những người quan tâm đến việc đầu tư vào Việt Nam như một phần của câu chuyện mở cửa trở lại… (họ) có thể có chút lo ngại”, Carlos Casanova, nhà kinh tế châu Á cấp cao tại Union Bancaire Privée, nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ Singapore. “Môi trường chung không thuận lợi cho việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài”.

Các vụ bắt giữ đang mở rộng chiến dịch chống tham nhũng của Đảng Cộng sản cầm quyền mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thúc đẩy từ năm 2016.

Ông Trọng cho biết hôm 27/4 rằng nỗ lực này là nhằm cải thiện niềm tin vào “Đảng, Nhà nước và toàn bộ hệ thống chính trị”, theo tuyên bố của chính phủ đưa ra sau cuộc họp của ủy ban chống tham nhũng.

Mặc dù thị trường đã ổn định vào ngày 27/4 với hy vọng tình trạng rớt giá được kiềm chế, nhưng nó vẫn chưa phục hồi hoàn toàn.

Việt Nam là một trung tâm sản xuất đã được hưởng lợi khi các công ty toàn cầu đa dạng hóa sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Nền kinh tế Việt Nam đã đạt tăng trưởng 5% trong quý đầu tiên.

Theo nhà cung cấp chỉ số MSCI, hầu hết tiền nước ngoài chảy trực tiếp vào xây dựng nhà máy và mua bất động sản, thay vì vào cổ phiếu tại quốc gia mà thị trường này chỉ được xếp hạng là “thị trường biên”. Các nhà giao dịch ký quỹ chiếm phần lớn hoạt động.

Tuy nhiên, các vụ bắt giữ đã khiến một số người bất ngờ khi nó tấn công vào trung tâm thị trường vốn của đất nước và lĩnh vực bất động sản, vốn chiếm khoảng 1/4 chỉ số.

Deirdre Maher, người đứng đầu bộ phận thị trường biên tại Amundi, nhà quản lý tài sản lớn nhất châu Âu, nhận xét: “Nhiều người trong số các nhà đầu tư bán lẻ chưa quen với thị trường và chưa quen với sự biến động như vậy của thị trường”.

“Đối với những nhà đầu tư này, tôi tin rằng hậu quả từ các cuộc điều tra tham nhũng sẽ làm giảm sút tình cảm. Tuy nhiên, đối với các nhà đầu tư dài hạn, sự điều chỉnh gần đây thực sự cung cấp một khởi điểm thú vị”.

Ngoài ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch tập đoàn bất động sản và giải trí FLC, cảnh sát đã bắt giữ ông Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch tập đoàn bất động sản Tân Hoàng Minh, và ông Đỗ Đức Nam, Giám đốc điều hành công ty môi giới chứng khoán Trí Việt.

Các quan chức tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh cũng bị quy trách nhiệm về các vi phạm thị trường.

Ông Dũng không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters, trong khi FLC cho biết ông Quyết đang hợp tác với các cơ quan chức năng và chưa có kết quả điều tra nào được công bố. Chứng khoán Trí Việt cho biết đang phối hợp với điều tra viên.

Cổ phiếu FLC đã giảm khoảng 20% trong tháng 4 và cổ phiếu TVB giảm gần 40%.

(Việt Nam) sẽ phải mất một thời gian để phục hồi từ việc thúc đẩy chống tham nhũng. Erik Jonsson, một đối tác tại thành phố Hồ Chí Minh của công ty đầu tư mạo hiểm toàn cầu Antler, cho rằng: “Vượt qua những thay đổi tận gốc rễ như chống tham nhũng thường không phải trong một sớm một chiều”.

Theo ông, “Những cuộc đàn áp kiểu này có thể là một phần trong hành trình lâu dài của Việt Nam” và “Mỗi sự kiện có thể dẫn đến những điều chỉnh trong một giai đoạn, nhưng nhìn chung đều đóng góp vào sức hấp dẫn và tăng trưởng tích cực”.

Nguồn: Vietnam’s ‘blazing furnace’ crackdown burns $40 bln off stocks