Văn minh nhân loại đã có từ bao giờ? Theo cách nói của các nhà khoa học thì từ khoảng 300.000 năm trước xuất hiện con người có trí tuệ, sau đó qua hơn vạn năm tiến bộ, nhân loại cuối cùng bước lên bầu trời bằng chính năng lực của mình. Từ đó, nhân loại bắt đầu suy nghĩ và tự hỏi, liệu có tồn tại nền văn minh khác trong vũ trụ rộng lớn không.
Hình minh họa về một sao từ với từ trường của nó, nơi phát ra tín hiệu mà nhiều người trước đây cho rằng từ người ngoài hành tinh. (Ảnh: Wikipedia)
Năm 1964, nhà thiên văn học người Nga Nikolai Kardashev công bố với thế giới chỉ số Kardashev. Ông cho rằng trong vũ trụ không chỉ khẳng định là có tồn tại các nền văn minh khác nhau, mà những nền văn minh đó đã có từ hàng tỷ năm, thậm chí hàng chục tỷ năm. Vì vậy khoa học kỹ thuật của họ chắc chắn tiến bộ hơn chúng ta nhiều.
Dù hiện tại họ đang ở tinh cầu nào, với hình dạng như thế nào, đều có một định luật bất biến, đó là văn mình càng phát triển, năng lượng cần thiết càng nhiều. Điều này rất dễ hiểu. Giống như nhân loại chúng ta, ban đầu dựa vào lửa để sống, nhưng giờ đây tới nhà máy điện cũng không đáp ứng được nhu cầu của chúng ta.
Vì vậy, để hiểu hơn về văn minh ngoài hành tinh, Kardashev phân chia văn minh trong vũ trụ thành ba cấp, cấp càng cao thì càng tiến bộ. Sau đó có thêm rất nhiều các nhà khoa học đưa thêm vào định nghĩa, phân chỉ số Kardashev ra từ cấp 0- 7.
nhà thiên văn học người Nga Nikolai Kardashev (Ảnh chụp màn hình video)
Hiện trái đất đang ở cấp 0. Nên có thể nói tiến bộ mà ngày nay chúng ta tự hào so với các văn minh vũ trụ khác chỉ là một phôi thai nhỏ. Nếu thực sự chúng ta là nền văn minh cấp số 0, các văn minh khác có thể tiến bộ tới mức nào. Đặc biệt, theo nghiên cứu mới nhất của NASA, dựa vào chỉ số Kardashev, họ thực sự đã tìm ra một nền văn minh cấp cao nhất trong vũ trụ.
Văn minh cấp 0
Trong chỉ số Kardashev, dù là thời nguyên thuỷ hay ở vào thời đại công nghiệp hoá, hoặc thời đại sản xuất điện hạt nhân của thế kỷ 21, đều chỉ được coi là văn minh cấp 0. Bởi vì tiêu chí của nền văn minh này là sử dụng ‘năng lượng hành tinh’. Nên dù chúng ta đã bước vào không gian, chuẩn bị di cư lên sao Hoả, nhưng miễn là chúng ta vẫn tiếp tục dùng các nhiên liệu quặng như dầu mỏ, khí tự nhiên, mỏ than… đều chỉ là văn minh cấp số 0. Bởi vì năng lượng của chúng ta toàn lấy từ hành tinh, trong khi năng lượng hành tinh có giới hạn.
Vì vậy, một nền văn minh nếu muốn tiếp tục phát triển thì không thể không tìm phương pháp có thể thay thế năng lượng hành tinh.
Năm 1973, một nhà thiên văn học tên là Carl Sagan thậm chí đã lập ra một công thức tính chu kỳ của trái đất, tại thời điểm đó là 0,7.
Nhà thiên văn học tên là Carl Sagan (Ảnh: wikipedia)
Sau 49 năm, chúng ta tiến bộ và đạt được cấp 0,73. Nếu muốn tiến vào văn minh cấp số 1, cần phải tiêu hao 10 mũ 16 W năng lượng mỗi giây. Đây là một năng lượng vô cùng lớn. Theo tính toán văn minh cấp 1, năng lượng mỗi giây sẽ tiêu hao tương đương với tổng hợp năng lượng toàn nhân loại tiêu hao năm 2019.
Theo nhà khoa học Michio Kaku, muốn bước vào văn minh cấp 1, có thể chúng ta cần thời gian 100-200 năm. Nhưng có tài liệu cho thấy có lẽ chúng ta đã bước sang nền văn minh cấp 1, chỉ có điều chúng ta không biết mà thôi.
Văn minh cấp 1
Nếu mọi thứ diễn ra thuận lợi, khoảng 100 năm sau, con người sẽ đạt tới nền văn minh cấp 1, hay còn gọi là văn minh hành tinh. Lúc này, con người sẽ không phải phụ thuộc vào nhiên liệu quặng, mà sẽ dựa vào năng lượng hạt nhân làm nguồn điện, nhưng không phải là năng lượng hạt nhân mà chúng ta đang sử dụng hiện nay.
Năng lượng hạt nhân mà chúng ta đang dùng là nơtron va vào các nguyên tử lớn hơn và tách nó thành một số nguyên tử nhỏ hơn. Trong quá trình đó sẽ sinh ra chất thải hạt nhân mang tính phóng xạ. Vì thế nền văn minh cấp 1 tiên tiến đương nhiên không dùng phương pháp đó để lấy năng lượng mà dùng cách phản ứng tổng hợp hạt nhân. Cách này lấy 2 nguyên tử nhỏ tổng hợp thành một nguyên tử khá to. Trong quá trình đó không sinh ra nguyên tố tính phóng xạ, hơn nữa năng lượng sinh ra nhiều hơn rất nhiều so với phân chia hạt nhân.
Thực ra mặt trời của chúng ta đã đốt cháy thông qua phản ứng tổng hợp hạt nhân trong hàng tỷ năm. Nói cách khác, văn minh cấp 1 sẽ tạo ra mặt trời nhân tạo ở trái đất để thu được năng lượng. Thực ra, hiện nay nhân loại đã và đang hướng tới điều này. Ví dụ đầu năm nay, Trung tâm năng lượng nhiệt hạch Callum đã thành công trong việc nâng nhiệt độ trong lò phản ứng lên 150 triệu độ C; cao hơn 10 lần so với nhiệt độ trung tâm mặt trời. Nhưng do kỹ thuật chưa thành thục, thực nghiệm này chỉ kéo dài 5 giây rồi kết thúc.
Nhưng văn minh cấp 1 thì không như thế, nó có kỹ thuật tổng hợp hạt nhân đã thành thục, nên có thể dựa vào năng lượng này mà thành công đưa con người tới bất kỳ hành tinh nào trong Hệ Mặt trời. Từ năm 1969 sau khi Armstrong đặt chân lên mặt trăng, trong 53 năm qua, nhân loại chưa bước chân tới hành tinh khác, nhiều nhất mới chỉ có phóng máy thăm dò lên các hành tinh lân cận.
Ngay cả kế hoạch di dân lên sao Hỏa của Elon Musk nói ban đầu là năm 2024, đã phải trì hoãn tới năm 2026. Vì vậy, việc thành công đưa con người tới tất cả hành tinh trong Thái dương hệ, hoàn toàn có thể nói đó là một trong dấu hiệu của văn minh tiến bộ. Ngoài tiến bộ về công nghệ hàng không vũ trụ, cư dân của văn minh cấp 1 không chỉ sống trên mặt đất, mà còn có năng lực sống trên các tầng mây, thậm chí có thể xây dựng thành phố dưới biển. Về y học, nền văn minh cấp 1 cũng có đột phá lớn, con người sẽ không còn bị bệnh tật do nhiễm virus, vi khuẩn.
Y học tái tạo đạt được phát triển vượt bậc. Hiện nay chúng ta biết rằng một số loài động vật có thể tái tạo các cơ quan. Nhưng thân thể người, ngoài các cơ quan như gan, da, ruột… còn rất nhiều các cơ quan khác không có khả năng tái tạo. Trong khi đó, chuyên gia của nền văn minh cấp 1 có thể tìm ra mật mã tái sinh của động vật, sau đó bất kỳ cơ quan nào trong cơ thể cũng đều có thể tái tạo.
Vì kỹ thuật tái tạo rất phổ biến, tuổi thọ trung bình của con người lại càng được kéo dài. Theo cách nói của chuyên gia, nền văn minh của giai đoạn này sẽ kéo dài 3.000 năm, sau đó họ sẽ phát hiện ra rằng, ngay cả việc tổng hợp hạt nhân cũng không khiến họ hài lòng. Để tiếp tục phát triển nền văn minh, nền văn minh cấp 1 không có lựa chọn nào khác, bắt đầu vươn tới các vì sao.
Để tiếp tục phát triển nền văn minh, nền văn minh cấp 1 không có lựa chọn nào khác, bắt đầu vươn tới các vì sao (Ảnh chụp màn hình video)
Văn minh cấp 2
Khoảng 100.000 tới 1 triệu năm sau, sẽ bước vào nền văn minh cấp 2, hay còn gọi là văn minh vì sao. Văn minh thời kỳ này sẽ không phải lại ‘đau đầu’ vì năng lượng, đó là vì họ đã phát triển được ‘năng lượng vì sao’.
Năm 1960, nhà vật lý học Freeman Dyson đã tiến hành một thí nghiệm rất quan trọng, lúc đó tất cả các máy móc đang hoạt động ầm ầm, đột nhiên phòng thí nghiệm bị ngắt điện do quá tải điện. Dyson ở trong bóng tối, và không dám tin bị gặp sự cố mất điện, bởi điều này có nghĩa là thí nghiệm của ông phải tiến hành làm lại, và nó còn có thể gây hại cho máy của ông.
Nhà vật lý học Freeman Dyson (Ảnh chụp màn hình video)
Ông suy nghĩ nhanh chóng xem nên làm thế nào, bất chợt nghĩ ra một vấn đề rằng, nếu sau khi một nền văn minh phát triển đến một tầm cao nhất định, chắc chắn sẽ đối mặt với vấn đề không đủ năng lượng, dù sao năng lượng của trái đất có hạn. Vậy ngoài trái đất ra, còn có nơi nào có năng lượng?
Vậy là ông nghĩ tới việc mặt trời mọc hàng ngày, nhưng muốn lấy được năng lượng mặt trời không thể chỉ dựa vào tấm năng lượng mặt trời, mà cần xây dựng công trình gọi là quả cầu Dyson để bao quanh toàn bộ mặt trời. Nhưng mặt trời to lớn như vậy, nếu muốn dựng một tạo tác bao quanh toàn bộ mặt trời, đầu tiên cần phải vắt kiệt văn minh trái đất. Vì vậy có người đề cập tới vòng Dyson (Dyson ring) và các vòng Dyson tập hợp thành các nhóm Dyson để thu được năng lượng vì sao.
Điều ly kỳ là vài năm trước trong một nhiệm vụ, NASA quả thực đã tìm thấy vòng Dyson.
Văn minh ngoài hành tinh
Năm 2013 đã xảy ra một sự việc gây chấn động NASA. Sau nhiều năm tìm kiếm, các chuyên gia của NASA cuối cùng đã phát hiện ra văn minh ngoài hành tinh cấp 2 đầu tiên được giới khoa học thừa nhận.
Tất cả việc này cần phải nói từ năm 2009 khi NASA phóng thành công kính viễn vọng không gian Kepler. Thần kỳ là sau khi kính viễn võng cất cánh, một nhà thiên văn học Tabetha Boyajian đã để ý tới một vì sao kỳ lạ trong số nhiều dữ liệu, đó là sao Tabby. Nó có thể thỉnh thoảng trở nên mờ nhạt, rồi lại trở nên rực sáng. Ngay cả khi giảm độ sáng cũng không cố định, có khi kéo dài 5 ngày, có khi lại mười mấy ngày.
Ban đầu các nhà khoa học cho rằng do máy bị hỏng, vì về lý mà nói. cứ cho là các hành tinh chặn ánh sáng từ các vì sao, thì cũng phải theo quy luật ‘lúc mờ lúc sáng’. Nên cũng nói, nguyên nhân khiến sao Tabby bị tối mờ đi hoàn toàn không phải là do những hành tinh xung quanh nó.
Kinh ngạc nhất là năm 2013, sao Tabby đã đột nhiên giảm mạnh tới 20% độ sáng. Hành tinh lớn nhất trong hệ mặt trời là sao Mộc, cũng chỉ có thể chặn 1% tia nắng mặt trời. Sao Tabby có kích thước tương đương mặt trời. Điều này cho thấy, ‘vật’ có thể che được sao Tabby chắc chắn vô cùng to lớn.
Trong tự nhiên không thể có vật như thế tồn tại, vì vậy cuối cùng cô Tabetha, người chuyên nghiên cứu về sao Tabby, đành phải thừa nhận nguyên nhân khiến sao Tabby bị mờ tối đi, chỉ có thể là quả cầu Dyson. Nghĩa là cách trái đất 1.468 năm ánh sáng, rất có thể tồn tại một văn minh cấp 2.
Theo chỉ số Kardashev, một văn minh cấp 2 sẽ tiêu hao 10 mũ 26 W năng lượng mỗi giây. Rất nhanh sau đó, họ phát hiện rằng, ngay cả những ngôi sao của thiên hà cũng không đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng. Vì thế nền văn minh này sẽ nhất nhanh bắt đầu bước vào giai đoạn tiếp theo.
Văn minh cấp 3
Nền văn minh thứ ba, hay còn được gọi là nền văn minh Ngân Hà. Văn minh của giai đoạn này vẫn sử dụng năng lượng các vì sao, nhưng khi đó cần có nhiều năng lượng hơn, đạt tới 10 mũ 36 W mỗi giây. Vì vậy để có được nhiều năng lượng hơn, họ sẽ tìm kiếm các vì sao khác trong hệ Ngân Hà.
Trong khi đó gần đây NASA thường chụp được hình ảnh ‘có người’ tới hệ Mặt trời lấy năng lượng. Ví như vào năm 2016 và 2019, có cư dân mạng phát hiện có UFO bay ra từ hệ mặt trời từ màn hình video, và còn nhìn thấy UFO khổng lồ quanh quẩn ở bề mặt của Mặt trời.
Khi đó nhà vật lý học David Brin thậm chí đã kinh ngạc cho biết: “Tại sao lại có người muốn ở gần Mặt trời, có lẽ là người ngoài hành tinh”.
Nhà vật lý học David Brin (Ảnh: wikipedia)
Lúc đó nhiều người cho rằng David đã nói quá lên, người ngoài hành tinh làm thế nào có thể đi tới Mặt trời để bổ sung năng lượng, vì nhiệt độ trên Mặt trời cao tới 6.000 độ, không có thứ nào có thể chịu được mức nhiệt cao như thế.
Nhưng chuyên gia công nghệ Mike Capps lại có quan điểm khác. Ông nói: “Đây không phải là việc không thể, thực sự có khả năng có phi cơ được chế tạo chịu nhiệt độ cao và tới Mặt trời để bổ sung năng lượng. Bởi vì văn minh cấp 3 thường đi tới những nơi rất xa xôi, nên họ thường dùng hố giun bẻ cong thời không để giảm bớt thời gian chuyến đi. Còn về phương diện công nghệ phản trọng lực, văn minh cấp 3 cũng đạt được đột phá to lớn. Phản trọng lực ở đây không chỉ đề cập tới sự chống lại sức hút của trái đất, mà là công nghệ có thể chống lại sức hút của vì sao. Giống như UFO khổng lồ trên, nó không những không bị sức hút của Mặt trời hút vào, mà thậm chí còn có thể tăng tốc thoát khỏi sức hút mặt trời. Đây là công nghệ kỹ thuật cao của văn minh cấp 3.
Về phương diện y học, văn minh cấp 3 đã có thể kéo dài tuổi thọ của nhân loại, đạt mức tối đa. Hiện theo giới khoa học thì tuổi thọ cao nhất của con người là từ 120-150. Do đó, sau khi đạt đến giới hạn tối đa của cơ thể con người, công nghệ y học sẽ chuyển hướng nghiên cứu về khai thác ý thức với mong muốn đột phá hạn chế của nhục thể, để con người đạt được trường sinh qua ý thức. Nhưng trong quá trình phát triển của văn minh cấp 3, chưa thể đạt được mục tiêu nhân loại trường sinh.
Văn minh cấp 4
Nền văn minh cấp 4, hay còn được gọi là văn minh vũ trụ. Văn minh tiên tiến vốn đã biết hố giun rút ngắn hành trình giữa các vì sao. Nhưng vì hố giun không phải nơi nào cũng thấy, đầu tiên họ phải từ hành tinh của mình di động tới điểm A mới có thể tiến vào hố giun. Quá trình di chuyển tới điểm A cần rất nhiều thời gian, để rút ngắn toàn bộ hành trình, văn minh cấp 4 sẽ phải bắt đầu đi theo hướng ‘sáng tạo hố giun’.
Tuy nhiên muốn tạo ra hố giun, cần có năng lượng cực kỳ lớn, trong toàn bộ hệ Ngân Hà chỉ có Siêu tân tinh (Supernova) mới đáp ứng được yêu cầu năng lượng lớn như thế. Siêu tân tinh là một chòm sao lớn, vào giai đoạn cuối của quá trình tiến hoá sao xảy ra một vụ nổ lớn. Theo các nhà khoa học, vào đúng lúc đó, năng lượng Siêu tân tinh phóng ra sẽ bằng năng lượng tổng hợp nó phát phóng ra hàng tỷ năm trước.
Siêu tân tinh là một chòm sao lớn, vào giai đoạn cuối của quá trình tiến hoá sao xảy ra một vụ nổ lớn (Ảnh: wikipedia)
Nhưng không phải tất cả các vì sao đều có thể trở thành Siêu tân tinh. Đầu tiên nó phải đáp ứng một số điều kiện, và vì sao đó ít nhất phải lớn hơn mặt trời 1,4 lần. Vì vậy các chuyên gia tính toán rằng, toàn bộ hệ Ngân Hà mỗi 40 năm mới có một vụ nổ ra Siêu tân tinh, toàn bộ vũ trụ cứ 10 giây lại có một vụ nổ Siêu tân tinh.
Năm 2016, một nhà thiên văn học nghiệp dư may mắn Victor Buso đã chụp được vụ nổ siêu tân tinh cách trái đất 67 triệu năm ánh sáng. Tại Ngân Hà, hiếm thấy Siêu tân tinh, nên văn minh cấp 4 cần du hành qua các thiên hà để tìm kiếm Siêu tân tinh. Nhưng điều này không khó đối với họ, những người đã có thể tạo ra các hố giun.
Ngoài việc có thể du hành qua các thiên hà, họ còn nắm vững công nghệ khai thác ý thức, và hiện thực được việc trường sinh, thậm chí còn có thể tạo ra sinh mệnh. Vì thế có người cho rằng, rất nhiều nền văn minh cấp 0 chính là sinh mệnh do văn minh cấp 4 tạo ra, và họ rất có thể được là ‘Thần’?
Tuy nhiên họ không phải là Thần bởi vì sau nhiều lần dùng hố giun du hành vũ trụ, họ đã phát hiện ra vũ trụ không chỉ có một.
Văn minh cấp 5
Nền văn minh cấp 5 hay còn được gọi là văn minh đa nguyên, do vào thời kỳ cuối của văn minh cấp 4 đã xác định có sự tồn tại của vũ trụ khác, nên văn minh cấp 4 nghĩ tất cả các cách để tới vũ trụ khác. Nhưng muốn đi tới vũ trụ khác, cần có năng lượng lớn hơn nữa, lúc này Siêu tân tinh không thể đáp ứng được yêu cầu của họ nên văn minh cấp 4 cần tìm lỗ trắng.
Năm 1930, khi Albert Einstein và nhà vật lý Nathan Rosen nghiên cứu phương trình trường hấp dẫn, đã giả thuyết rằng, nếu có lỗ đen thì cũng phải có lỗ trắng, và giữa chúng liên kết với nhau nhờ hố giun.
Nhà vật lý Albert Einstein và Nathan Rosen nghiên cứu phương trình trường hấp dẫn (Ảnh chụp màn hình video)
Mọi người đều biết lỗ đen là một khu vực trọng lực cực lớn, tất cả mọi thứ gần lỗ đen đều bị lực hút của nó hút vào trong, đương nhiên bao gồm cả ánh sáng. Nhưng lỗ trắng không giống thế. Ngược lại với lỗ đen, lỗ trắng là một thiên thể liên tục giải phóng khối lượng và năng lượng.
Theo tính toán, nếu như lỗ trắng thực sự tồn tại, thì năng lượng của nó sẽ tương đương với 14 triệu lần toàn bộ năng lượng của hệ Ngân Hà. Nền văn minh cấp 5 có thể sử dụng năng lượng lớn vượt sức tưởng tượng này du hành tới các vũ trụ.
Tuy nhiên, hiện nay chúng ta vẫn chưa tìm ra chứng cứ chắc chắn về sự tồn tại của lỗ trắng. Nhưng trước kia, nhân loại cũng chỉ dựa vào thuyết tương đối rộng của Einstein để dự đoán sự tồn tại của lỗ đen. Nhưng vào năm 2017, tại nơi cách trái đất 520 nghìn tỷ km, chúng ta đã chụp được bức ảnh về lỗ đen, nên có thể cũng tới một ngày tìm được lỗ trắng.
Thực ra vào năm 2006, NASA đã từng chụp được bức ảnh nghi là vụ nổ lỗ trắng. Có lẽ khi đó có văn minh cấp 5 đang ở bên cạnh thu thập năng lượng lỗ trắng. Bởi vì không lâu sau vụ nổ lỗ trắng, một người tự xưng là tới từ vũ trụ song song, từng mang một người từ thời không của chúng ta tới thời không của họ, thậm chí còn mang trở lại album nhạc năm 2009 của ban nhạc Beatles. Nhưng tại thời không của trái đất, ban nhạc này đã tan rã từ năm 1970, vậy thì ca khúc ban nhạc chưa xuất bản liệu có phải là chứng cứ cho sự tồn tại của vũ trụ song song?
Không lâu sau vụ nổ lỗ trắng, một người tự xưng là tới từ vũ trụ song song, từng mang một người từ thời không của chúng ta tới thời không của họ (Ảnh chụp màn hình video)
Văn minh cấp 6
Văn minh cấp 6 hay còn gọi là văn minh đa chiều, hoặc văn minh cấp siêu thần. Sau khi tìm hiểu nhiều vũ trụ, văn minh cấp 5 bắt đầu nhận ra sinh mệnh không chỉ tồn tại ở thế giới ba chiều, mà có thể đồng thời tồn tại duy độ nhỏ hơn nhưng cao hơn – thế giới cao duy độ.
Vì sao sinh mệnh ở chiều không gian càng cao lại tồn tại ở thế giới nhỏ hơn? Điều này có một chút giống phi hành gia trên trạm vũ trụ quốc tế nếu nhìn về trái đất, sẽ chỉ cảm giác trái đất như mặt phẳng 2D, thậm chí không thể nhìn thấy bất kỳ sinh mệnh nào trên trái đất. Nhưng khi phi hành gia trở về trái đất thì lại phát hiện hoá ra trái đất là thế giới ba chiều với các loại sinh mệnh tồn tại trong đó. Nói cách khác, bên trong thế giới càng nhỏ có thể có nền văn minh khác. Mặc dù bình thường chúng ta nhìn không thấy nhưng không có nghĩa là nó không tồn tại.
Vì văn minh của giai đoạn này cuối cùng ý thức ra sự tồn tại của duy độ cao hơn, nên họ mong chóng được tiến vào thế giới cao duy độ, nhưng muốn tiến vào đó, đầu tiên cần phải vứt bỏ cơ thể vật chất của thế giới ba chiều. Đây không phải là việc khó đối với văn minh cấp 5, vì đã có thể khai thác ý thức, nhưng họ vẫn cần có năng lượng rất lớn.
Vì vậy họ bắt đầu xuyên qua các vũ trụ khác để thu thập năng lượng lỗ trắng. Trong quá trình đó họ phát hiện ra cách đi xuyên thời không, nên từ lúc đó họ đã hiểu được quá khứ và tương lai của vũ trụ. Mới đầu họ cho rằng mình cuối cùng đã đạt được khả năng không gì không thể. Nhưng nhanh chóng sau đó, họ phát hiện vấn đề khác. Đó là nếu văn minh cấp 0 do sinh mệnh cấp bậc của họ tạo ra, vậy ngay lúc vũ trụ mới bắt đầu, là ai đã tạo ra họ và vũ trụ này.
Văn minh cấp 7
Văn minh cấp 7 hay còn được gọi là văn minh Chúa Sáng tạo, không may là theo nhiều học giả cho rằng, một nền văn minh được xem là tiến bộ hơn nữa, cũng không thể đạt tới giai đoạn văn minh Chúa Sáng tạo, vì giai đoạn này không chỉ là tồn tại giống như Thần, tồn tại ở trong vạn vật của vũ trụ, là vật chất và cũng là năng lượng, là không gian và cũng là thời gian, Ngài không phải là Thần, mà là Thần của chúng Thần, và cũng tồn tại trong tâm chúng ta, bởi vì chúng ta cũng là một phần của Ngài.
Minh An (Theo Malianjie)
NTDVN (16.07.2022)