Trần Gia Huấn
24-8-2023
Trước ngày xâm lược Ukraine, Putin đọc bài diễn văn 7000 từ. Putin cằn nhằn về sự sụp đổ của Liên Xô. Putin vật lộn với bóng ma lịch sử. Ukraine ra đời là sự nhầm lẫn chết người của Lenin. Bây giờ, Putin phải sửa sai. Putin sẽ tước bỏ tư cách quốc gia Ukraine. “Tiểu Nga” phải được thống nhất vào Đại Nga. Chưa đủ, Putin cho viết lại sách giáo khoa lịch sử. Vậy, có đôi dòng về bộ sách này.
Sách giáo khoa lịch sử mới cho trung học Nga được dạy ngay từ tháng 9-2023. Những lớp còn lại ở bậc phổ thông sẽ được cải cách vào năm học tới. Nội dung của bộ sách bao hàm giai đoạn từ năm 1945 cho đến nay. Điện Cẩm Linh nhằm vào tuổi 15, 16, 17 để hình thành lên cách tư duy về thế giới, về Nga, về Putin và Chiến dịch Quân sự Đặc biệt.
Văn phong rất xa lạ với lối viết sách giáo khoa. Không tôn trọng các tiêu chuẩn sư phạm. Không hàm chứa ngôn ngữ mang tính học thuật, thiên về cảm tính. Những cụm từ “Malorossiya”, “Little Russia” (Tiểu Nga) xuất hiện nhiều trong văn bản. Lưu ý “Malorossiya”, “Tiểu Nga” là những từ dùng để khinh miệt Ukraine.
Chủ biên bộ sách là Vladimir Medinsky, xuất thân làm quảng cáo, theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan, từng là bộ trưởng văn hóa, trưởng đoàn đàm phán với Ukraine vào những ngày đầu của cuộc chiến. Medinsky ca ngợi tốc độ viết kỷ lục chỉ trong 5 tháng, và đây là văn bản trình bày quan điểm quốc gia.
Giới sử gia Nga phê phán Medinsky, nhưng công chức Nga thì ca ngợi. Medinsky vâng lời, ủng hộ chủ nghĩa xét lại lịch sử. Putin chỉ định Medinsky đứng đầu ủy ban giáo dục lịch sử, và chủ biên bộ sách này.
Lịch sử thế kỷ 20 của Nga, bắt đầu là những cuộc cách mạng kinh hoàng. Chiến thắng của Liên Xô trong Thế Chiến II là sự tổn thất sinh mạng khủng kiếp, được biết tới với tên “Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại”. Putin đã khai thác mỏ vàng ký ức này, gán ghép nó vào cuộc xâm lược Ukraine, rồi phóng đại là một kỳ tích, vinh quang, vĩnh cửu bao phủ lên xã hội Nga.
Nhiều trang giáo khoa lịch sử chỉ trích Đế quốc Mỹ, gây ra cuộc chiến ở Ukraine, trích dẫn lời nói dối của Putin rằng: Nga không gây chiến với ai. Nga luôn là người kết thúc mọi cuộc chiến. Putin kêu gọi: Phải đối đầu với phương Tây; Ukraine là nhà nước của phát xít; Nga là quê hương của những anh hùng.
Trong mỗi trang giáo khoa lịch sử cho tuổi trung học, Nga hiện lên là một quốc gia vĩ đại, dũng mãnh. Tâm hồn Nga thiêng liêng. Khát vọng Nga cao thượng. Người Nga hiền lành. Nga giải phóng loài người. Nga cứu rỗi hàng triệu sinh linh. Nước Nga như Đấng Cứu Thế. Nhưng Nga luôn là nạn nhân của phương Tây. Mỹ âm mưu xóa sổ nước Nga. Mỹ là thủ phạm, là bá quyền, là đế quốc, là thực dân, là bóc lột, là sen đầm, là hèn hạ, đang suy tàn cáo chung.
Trong chương về cuộc chiến ở Ukraine, cụm từ hào nhoáng và hoa mỹ “Chiến dịch Quân sự Đặc biệt” được lặp lại nhiều lần, kèm với những trích dẫn từ các diễn văn của Putin trong hai năm qua, hằn học chống phương Tây, và theo thuyết âm mưu một cách nhiệt thành.
Sách mô tả chiến trường Ukraine: Giống như thế hệ cha anh, người lính Nga đang sát cánh chiến đấu vì sự thực, vì lòng cao thượng. Họ xả thân, đưa đồng đội bị thương ra khỏi làn đạn địch. Họ quả cảm trong những chiến xa đang cháy, chỉ huy đơn vị cho đến hơi thở cuối cùng. Hy sinh cho Đất Mẹ là căn cước của người lính Nga hôm nay, và người lính Soviet trước đây. Chiến tranh là chất keo, hàn gắn, đoàn kết xã hội Nga. Rồi, tác giả gợi lên cảnh bi hùng của hàng chục triệu công dân Soviet ngã xuống trong Chiến tranh Thế giới II.
Phần lịch sử Ukraine đã bị đục bỏ. Những tư liệu tham khảo về cội nguồn Kievan Rus, một quốc gia Slavic ở thời Trung cổ đã biến mất và thay vào đó là các cụm từ “Nước Nga cổ” (Old Russian state) hay “Rus phong kiến” (feudal Rus).
Giáo khoa lịch sử bậc trung học Nga viết: Ukraine là một quốc gia theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan. Ukraine tiêu diệt bất đồng chính kiến, đàn áp đối lập và chống Nga. Chủ nghĩa phát xít sống lại tại những quốc gia Baltic rồi tràn vào Ukraine. Giờ đây Ukraine là một quốc gia tân phát xít. Nếu Ukraine gia nhập NATO, thì đây là sự kết liễu của nền văn minh. Nga không cho phép điều này xảy ra.
Tác giả soạn thảo sách giao khoa lịch sử đã biện minh cho cuộc chiến Ukraine bằng lời Putin: Nga chưa từng khai mào một cuộc chiến nào. Chiến dịch Quân sự Đặc biệt là bảo vệ Donbas, bảo vệ Nga. Mỹ là thủ phạm. Mỹ quyết tâm đánh Nga đến người Ukraine cuối cùng. Kết thúc chương là câu: Người Mỹ bảo chẳng có gì là riêng tư; tất cả chỉ là công việc kinh doanh.
Phần phụ đề có tên “Sự Xuyên tạc Lịch sử” (Falsification of history) viết: Mỹ – Âu tham vọng lập trình lại bộ não của chúng ta bằng cách viết những trang giáo khoa sử ngụy tạo nhằm lừa bịp chúng ta về bản chất xâm lược và thực dân của chúng.
Sách giáo khoa lịch sử khuyên học sinh: Đừng tin vào bọn truyền thông độc lập thổ tả phương Tây. Khi bạn học thông tin gì trên mạng về Ukraine, nên nhớ công nghệ sản xuất tin giả, dàn dựng hình ảnh đang lan tràn toàn cầu. Hãy cảnh giác và tự hỏi. Tại sao họ lại tung tin này? Ai hưởng lợi? Đừng trở thành nạn nhân của những trò thao túng rẻ tiền.
Sách giáo khoa lịch sử giải thích: Những công ty nước ngoài phản đối chiến tranh rút khỏi Nga. Đó là cơ hội tốt cho công ty Nga, cho sinh viên Nga, cho người Nga có thêm công ăn việc làm.
Một giáo viên lịch sử người Nga giấu tên nói: Những đoạn văn như thế này không phải là lịch sử. Lịch sử là quá khứ. Lịch sử giúp ta hiểu căn nguyên của hiện tại, nhưng không mô tả hiện tại; bởi vì, hiện tại chưa kết thúc.
Sau mỗi chương, học sinh phải trả lời những câu hỏi: Tại sao người Nga ủng hộ Chiến dịch Quân sự Đặc biệt? Tại sao Nga phải mở chiến dịch này?
Giai đoạn lịch sử từ 1970 tới 2010 đã được viết lại hoàn toàn, lời lẽ rất chua cay cho tổng bí thư cuối cùng của Liên Xô Mikhail Gorbachev.
Từ 2013, Putin đã đay nghiến bộ sách giáo khoa lịch sử phổ thông Nga là chứa đầy những mâu thuẫn, diễn giải hàm hồ. Putin lệnh phải viết lại, loại bỏ mọi mầm mống đa nguyên trong học thuật. Putin kiên quyết đục bỏ những bóng ma quá khứ theo đúng nghĩa đen, và ghi tên Putin vào từng trang sử như một con người vĩ đại, phi thường, chinh phục, và chiến thắng.
Sử học trở thành nơi tuyên truyền cho quan điểm của Putin: Mỹ đánh Nga cho đến người Ukraine cuối cùng. Mỹ đang thu những món lợi khổng lồ trong cuộc chiến Ukraine.
Lịch sử là một công cụ. Bạn có thể dùng nó vào công việc khác nhau. Trong tay bạn có một chiếc búa. Bạn dùng búa đóng đinh hay để đập đầu người khác. Putin đã sử dụng công cụ lịch sử để tập hợp dân chúng phục vụ cho đường lối ngoại giao hiếu chiến và bành trướng.
Nỗ lực này còn vượt ra ngoài sách giáo khoa như: Lễ hội lịch sử, phim lịch sử, truyền hình lịch sử, kịch nghệ và âm nhạc lịch sử, tranh tượng lịch sử, câu lạc bộ tái tạo lịch sử, tham quan lịch sử. Đã 23 năm cầm quyền, sẽ còn bao năm nữa, Putin nhấn chìm xã hội Nga vào phong trào chống Mỹ, chống phương Tây, và chống Ukraine.
Những lời kêu gọi phải thống nhất nước Nga bằng mọi giá, và “Tiểu Nga” là phần không thể tách rời Đại Nga đang gia tăng đến mức nguy hiểm. Nhiều đoạn trong giáo khoa lịch sử cổ vũ chiến tranh, hận thù và chiếm đóng.
Đừng coi nhẹ bộ sách giáo khoa này chỉ là chén thuốc độc mà Putin cho trẻ em Nga uống. Đừng coi nhẹ những đoạn phim lịch sử chỉ là lời tuyên truyền. Đừng coi nhẹ những bài hát ca ngợi chiến tranh chỉ là tiếng van xin của kẻ ăn mày dĩ vãng. Đừng coi nhẹ những màn duyệt binh, nện gót giầy trên Quảng trường Đỏ, mặt vênh về hướng Putin chỉ là màn khoa trương. Đừng coi nhẹ những huân huy chương lấp lánh phủ đầy ngực áo chỉ là sự khát khao về thời vàng son đã mất.
Nữ khôi nguyên Nobel văn chương 2015, người Belarus, sinh ra lớn lên ở Ukraine thời Soviet, mẹ là người Ukraine, viết văn bằng tiếng Nga, Svetlana Alexievich kể: Một người lính Ukraine yêu cầu một tù binh Nga: Chỉ cần anh phone về cho mẹ nói rõ sự thực về Ukraine. Anh sẽ được tự do. Người tù binh Nga phone cho mẹ, và nói, “Không có một thằng phát xít nào trên đất Ukraine”. Người mẹ Nga gào khóc, “Con đang nói cái gì? Con điên rồi! Ukraine là bọn tân phát xít rất độc ác. Kẻ nào đã nhét vào đầu con những điều dối trá”.
Nữ văn sỹ trên tâm sư: Chúng ta đã đánh giá quá thấp giáo khoa lịch sử, hay câu chuyện truyền hình. Mà phải coi đây là ý thức hệ Nga, tham vọng Nga. Sự thay đổi khủng kiếp của Putin về Ukraine, về Mỹ, về phương Tây, và phần còn lại của thế giới là rất mãnh liệt và nguy hiểm. Cuộc chiến đẫm máu, tàn nhẫn, vô vọng, kinh hoàng còn đang ở phía trước.
Vị giáo viên Nga nói ở trên, thở than: Bộ sách giáo khoa này là hoàn toàn hư cấu (total fiction). Bà thương cho thế hệ trẻ em Nga lớn lên trong dối trá.
Chỉ một năm, những đứa trẻ 17 tuổi không có gì là không đẹp; không có giấc mơ nào là không thơ mộng, sẽ nhập vào đoàn quân chống “tân phát xít” cho Putin – người đã tẩm độc dược vào từng trang sách học trò.