(CaliToday) – Cựu Tổng thống Donald Trump không hội đủ điều kiện để giữ chức vụ công một lần nữa, theo phán quyết được Tối cao Pháp viện Colorado đưa ra vào thứ Ba.
Quyết định bùng nổ của Toà Tối cao tiểu bang chấp nhận lập luận Tu chính Án thứ 14 tước quyền ông Trump có tên trên lá phiếu, và có thể ảnh hưởng đến bầu cử tổng thống 2024.
Trong phán quyết dài dòng yêu cầu Chánh Thư ký tiểu bang loại tên cựu Tổng thống ra khỏi lá phiếu sơ bộ Cộng hoà, các Thẩm phán đảo ngược phán quyết được toà liên bang tại Denver đưa ra vào tháng trước, trong đó cho Mục 3 Tu chính Án 14 – vốn được phê chuẩn năm 1868 nhằm ngăn cản các viên chức Liên minh miền Nam giữ chức vụ dân cử – không áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống.
Tối cao Pháp viện Colorado khẳng định các kết luận quan trọng khác của toà cấp dưới rằng, hành động của ông Trump trước và trong cuộc tấn công vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 đã cấu thành hành vi tham gia bạo loạn, và các toà có thẩm quyền thi hành Mục 3 đối với một người mà Quốc hội chưa chỉ định cụ thể.
“Đa số của Toà cho rằng Tổng thống Trump không đủ tư cách giữ chức vụ tổng thống theo Mục 3 Tu chính Án 14 trong Hiến pháp Hoa Kỳ,” phán quyết 4/3 ghi. “Vì ông không đủ tư cách nên việc Chánh Thư ký tiểu bang Colorado đưa ông vào danh sách ứng cử viên bầu cử vòng sơ bộ tổng thống sẽ là một hành động sai trái theo Luật bầu cử.”
“Chúng tôi không đưa ra những kết luận này bất cẩn,” đa số ghi trong phán quyết. “Chúng tôi lưu tâm đến tầm quan trọng và sức nặng của những câu hỏi đặt ra trước mắt. Chúng tôi cũng lưu tâm đến nghĩa vụ trang nghiêm của mình là áp dụng luật pháp mà không bị áp lực hay thiên vị, và không bị ảnh hưởng bởi phản ứng của công chúng đối với các quyết định mà luật pháp yêu cầu chúng tôi đưa ra.”
Phán quyết vào thứ Ba chỉ áp dụng cho Colorado, nhưng nếu Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ khẳng định quyết định này thì Trump sẽ bị tước quyền có tên trên phiếu bầu cử sơ bộ rộng lớn hơn. Tối cao Pháp viện tạm ngưng phán quyết có hiệu lực cho đến ngày 4 tháng 1 năm 2024, để cho phép cựu Tổng thống có thời gian kháng án lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ. Nếu Trump kháng án, án lệnh có thể được tạm ngưng lâu hơn trong thời gian thủ tục diễn ra.
Tối cao Pháp viện Colorado là toà đầu tiên trên quốc gia phát giác ra điều khoản tước tư cách tranh cử áp dụng cho ông Trump – lập luận được các đối thủ của ông đưa ra trên khắp quốc gia. Những vụ tương tự ở Minnesota và New Hampshire bị bãi bỏ vì lý do thủ tục. Toà ở Michigan vào tháng trước cho rằng, vấn đề này mang tính chính trị và Thẩm phán không có quyền quyết định. Tòa Phúc thẩm Michigan sau đó quyết định không tước tư cách của ông Trump. Hiện kháng án đang chờ Tối cao Pháp viện Michigan giải quyết.
Phán quyết vào thứ Ba “không chỉ mang tính lịch sử và chính đáng, mà còn cần thiết để bảo vệ tương lai của nền dân chủ quốc gia chúng ta,” Chủ tịch Tổ chức thiên tả Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức ở Washington (CREW) ghi trong tuyên bố. CREW đệ đơn vụ kiện nhân danh 4 cử tri Cộng hoà và 2 cử tri độc lập tại Colorado.
Chiến dịch vận động tranh cử của cựu Tổng thống lên án phán quyết này. “Không có gì đáng ngạc nhiên, Tối cao Pháp viện Colorado do toàn Dân chủ bổ nhiệm đã ra phán quyết chống lại Tổng thống Trump, ủng hộ kế hoạch của một tổ chức cánh tả được Soros bảo trợ, nhân danh Joe Biden không trung thực can thiệp bầu cử bằng cách xóa tên Tổng thống Trump trên phiếu, và loại bỏ quyền của cử tri Colorado được bỏ phiếu cho ứng cử viên họ lựa chọn,” phát ngôn nhân chiến dịch tranh cử, Steven Cheung, bày tỏ. “Chúng tôi hoàn toàn tin tưởng Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ sẽ nhanh chóng đưa ra phán quyết có lợi cho chúng tôi, và cuối cùng chấm dứt những vụ kiện không mang giá trị Mỹ này.”
Vụ việc xoay quanh một số câu hỏi: Có phải đây là một cuộc nổi loạn khi những người ủng hộ Trump xông vào Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, tìm cách ngăn chặn thủ tục chứng nhận kết quả bầu cử 2020? Nếu phải thì liệu ông Trump có tham gia vào bạo loạn hay không qua những thông điệp gởi cho người ủng hộ trước đó, bài phát biểu sáng ngày 6 tháng 1, và những ý kiến trên Twitter trong khi bạo loạn xảy ra hay không? Tòa án có thẩm quyền thi hành Mục 3 của Tu chính án thứ 14 mà không cần hành động của Quốc hội không? Và Mục 3 có áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống không?
Thẩm phán toà liên bang ở Colorado Sarah B. Wallace đồng tình với tất cả, ngoại trừ câu hỏi cuối.
Vì “vắng bóng tổng thống trong danh sách các chức vụ mà Tu chính Án 14 áp dụng được kết hợp với sự thật rằng Mục 3 ghi cụ thể, việc tước tư cách đối với tuyên thệ “ủng hộ” Hiến pháp, trong khi tuyên thệ tổng thống là “gìn giữ, bảo vệ và đấu tranh” cho Hiến pháp,” Wallace ghi trong phán quyết. “Có vẻ như đối với tòa, vì bất cứ lý do gì đó mà những người soạn Mục 3 không có ý định bao gồm một người mới tuyên thệ tổng thống.”
“Một phần quyết định của tòa án là sự miễn cưỡng ủng hộ diễn dịch có thể tước tư cách ứng cử viên tổng thống mặc dù không có dấu hiệu rõ ràng, không thể nhầm lẫn như ý định của Mục 3.” Thẩm phán cho biết thêm trong phần chú thích, “tòa này không có quyền quyết định” liệu việc bỏ sót chức vụ tổng thống do cố tình hay giám sát.
Tối cao Pháp viện Colorado không đồng tình với phán quyết này. “Chúng tôi không đặt nặng vấn đề như Toà cấp dưới về thực tế nhiệm kỳ tổng thống không được nhắc đến cụ thể trong Mục 3,“ các Thẩm phán ghi. “Rất có thể nhiệm kỳ tổng thống không được nhắc đến cụ thể vì đây rõ ràng là một ‘văn phòng.”’
Hương Giang (Theo New York Times)
Bất lợi pháp lý của cựu Tổng thống Trump ở Colorado có thể ‘hóa vàng’
Một trong những thách thức tòa án liên quan đến tư cách tranh cử tổng thống Mỹ năm 2024 đã giúp ông Donald Trump cuối cùng ‘hốt được vàng’.
Phán quyết của Tòa án Tối cao bang Colorado về việc loại cựu tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa khỏi danh sách ứng viên trong cuộc bỏ phiếu tổng thống sơ bộ lại là một thời khắc chưa có tiền lệ nữa trong nền chính trị Hoa Kỳ.
Quyết định này tiếp tục xóa mờ lằn ranh giữa hệ thống chính trị và tư pháp của Mỹ, tạo ra xung đột hoàn toàn mới giữa chiến dịch tranh cử tổng thống và các tòa án.
Tuy nhiên, thất bại pháp lý mới nhất này hẳn sẽ không tác động nghiêm trọng đến việc ông Trump tranh cử trở lại Nhà Trắng – và ông đang tận dụng nó như một lợi thế chính trị.
Các nhà hoạt động đã đệ trình vụ kiện lên tòa án tại bang Colorado – gồm một nhóm giám sát theo chủ nghĩa tự do cùng với các cử tri độc lập và chống Trump trong Đảng Cộng hòa – có thể đang ăn mừng chiến thắng.
Thế nhưng, phản ứng cho đến nay từ các chính trị gia thuộc Đảng Dân chủ – những người sẽ đứng trước các cử tri vào năm sau và đang phối hợp để đánh bại Trump trong cuộc bầu cử – lại kể một câu chuyện khác.
Đây không phải là một cuộc chiến mà họ muốn.
Bang vụ khanh Colorado Jena Griswold – người đã từ chối hành động đơn phương để ngăn chặn ông Trump trong cuộc bỏ phiếu sơ bộ tại bang này – đã công bố một bản phản hồi của bà trước quyết định của tòa án hôm thứ Tư 20/12, cho thấy thực ra không hề có sự hồ hởi nào.
“Quyết định này có thể bị kháng cáo,” bà nói. “Tôi sẽ dõi theo quyết định của tòa án, vốn sẽ được đưa ra vào thời điểm chứng nhận phiếu bầu.”
Một phần lý do khiến bà có vẻ lưỡng lự trong việc tham gia vào vụ việc – cũng như sự yên ắng từ các đảng viên Dân chủ khác – là viễn cảnh cuối cùng về thách thức pháp lý tại bang Colorado không mấy sáng sủa.
Đội ngũ vận động tranh cử của ông Trump cam kết sẽ gửi kháng cáo trực tiếp lên Tòa án Tối cao Mỹ liên quan đến quyết định này. Theo Samuel Issacharoff, Giáo sư luật hiến pháp tại Đại học New York, đơn kháng án sẽ gần như chắc chắn sẽ được thụ lý, đặc biệt xét trong trong bối cảnh các tòa án bang khác đã cân nhắc, hoặc bác bỏ, các vụ kiện tương tự.
“Tư cách ứng viên tổng thống quốc gia không thể được quyết định theo từng bang,” ông nói. “Điều này sẽ phá vỡ trật tự dân chủ.”
Tòa án Tối cao Mỹ hiện thời có thế đa số bảo thủ là 6:3. Và trong khi các thẩm phán, thậm chí có ba người do ông Trump bổ nhiệm, đã cho thấy sẵn sàng đưa ra phán quyết chống lại cựu tổng thống trong các vụ kiện trước đó, Giáo sư Issacharoff cho rằng họ sẽ cực kỳ lưỡng lự khi ở vào thế có thể bị coi là đang hạn chế các lựa chọn của cử tri trong cuộc bỏ phiếu.
Phe dân chủ cũng có thể quan ngại rằng các thách thức pháp lý – và phán quyết của bang Colorado – đóng vai trò là một trong những thông điệp trọng tâm trong chiến dịch của ông Trump, rằng giới tinh hoa lãnh đạo đang bị phong trào chính trị của ông ấy đe dọa và sẵn sàng lật đổ ý chí của nhân dân để giữ vững quyền lực.
REUTERS Cựu Tổng thống Donald Trump đang đối mặt với một số thách thức pháp lý trước thềm cuộc bầu cử tổng thống năm 2024
Người phát ngôn chiến dịch tranh cử của ông Trump là Steven Cheung đã gọi phán quyết ở bang Colorado là “hoàn toàn sai lầm”. Ông nói đây là một dấu hiệu cho thấy phe Dân chủ đã mất niềm tin vào Tổng thống Joe Biden và “hiện đang làm tất cả để ngăn chặn việc cử tri Mỹ phế truất họ vào tháng 11 năm tới”.
Trong khi đó, các đối thủ trong Đảng Cộng hòa của Trump phần lớn ủng hộ ông như trong suốt các cuộc chiến pháp lý của cựu tổng thống Mỹ vào năm nay.
Thống đốc bang Florida, ông Ron DeSantis, đã gọi quyết định ở bang Colorado là sự lạm dụng quyền lực. Ứng viên tổng thống Mỹ Vivek Ramaswamy nói ông sẽ gạch bỏ tên mình trong phiếu bầu sơ bộ tại bang này.
Đảng Cộng hòa tại Colorado cũng đe dọa hủy bỏ hoàn toàn cuộc bỏ phiếu sơ bộ và chọn một ứng viên thông qua quy trình họp kín (caucus).
“Chúng tôi sẽ chiến thắng theo một cách đúng đắn,” cựu Thống đốc bang South Carolina, Nikki Haley, người có thể là đối thủ thách thức sát sườn nhất của ông Trump, tuyên bố. “Chúng tôi không muốn các thẩm phán bảo với chúng tôi rằng ai có thể hoặc không thể có mặt trên lá phiếu bầu.”
Phe Dân chủ có thể cảm thấy nản chí trước việc, ít ra là cho đến nay, ông Trump dường như đã tránh được cái giá phải trả về mặt chính trị và pháp lý cho vai trò của mình trong cuộc bạo loạn ngày 6/1/2021 tại Điện Capitol.
Cựu Tổng thống Mỹ đã bị các công tố viên và một chưởng lý quận ở bang Georgia truy tố với các cáo buộc liên quan đến nỗ lực hai lần đảo ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Thế nhưng, vẫn còn vài tháng nữa, nếu không muốn nói là còn lâu hơn, mới diễn ra các vụ xét xử này, vốn sẽ do các bồi thẩm đoàn chứ không phải thẩm phán quyết định. Và điều đó cho thấy công tố viên đặc biệt Jack Smith, người đang dẫn dắt vụ kiện liên bang, đã đưa ra các cáo buộc có phạm vi hạn chế và không trực tiếp dựa trên căn cứ chứng tỏ ông Trump đã dẫn đầu cuộc bạo loạn.
Quyết định do Tòa án Tối cao bang Colorado đưa ra có thể mang đến một khoảnh khắc ngoạn mục về tính trách nhiệm giải trình mà một số người chỉ trích Trump mong muốn, nhưng cũng chỉ có thể mang tính tạm thời.
Và cuối cùng thì quan trọng là điều này có thể mang lại khả năng cao hơn cho vị cựu tổng thống Mỹ trở lại nắm quyền.