“Pháp, Mỹ hay Trung Quốc mà chúng ta vẫn đối xử một cách hữu hảo thì không có lý do gì với chính những đồng bào của mình chúng ta lại nhìn nhau một cách thù địch” – Nhà văn Nguyễn Viện.

Ngọc Mai, một ca sĩ nổi tiếng ở Việt Nam, hôm 27/5 vừa qua đăng tải một video ghi lại hình ảnh cả gia đình cô đang vui chơi trong một căn phòng. Hình ảnh hai lá cờ Mỹ và cờ Việt Nam Cộng hòa trong phòng lọt vào khung hình camera.

Video này dẫn đến nhiều bình luận tiêu cực của cư dân mạng trong nước.

Ngày 28/5, Chánh Văn phòng Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch Nguyễn Danh Hoàng Việt, cho báo chí nhà nước biết, bộ này đang xác minh vụ việc này trước khi đưa ra những bước xử lý tiếp theo.

Cùng ngày, sáng 28/5, Công an TPHCM đã có buổi làm việc với Nhạc viện TPHCM – nơi Ngọc Mai từng làm việc. Đại diện trường này cho biết, cơ quan an ninh làm việc để nắm thêm thông tin về quá trình Ngọc Mai đã làm việc trước đây.

Nhà văn Nguyễn Viện, từ TPHCM cho rằng trong vụ việc này, cần phải xem xét kỹ xem nơi mà cô ca sĩ Ngọc Mai ở là nhà riêng  hay cô ấy chỉ là khách:

“Nếu mà Quốc nghiệp và Ngọc Mai ở tạm hay ở nhờ nhà người khác thì việc có lá cờ là hết sức bình thường. Đây là một tình huống vô tình thôi tại vì ở trong nhà người ta thì mình không thể tự ý di dời đi được.”

Nói về việc các cơ quan chức năng và cả công an vào cuộc xử lý vụ việc này, ông Nguyễn Viện cho rằng từ góc độ của chế độ đang điều hành đất nước, họ có lý do hợp lý để ngăn chặn hình ảnh lá cờ hay biểu tượng Việt Nam Cộng hòa xuất hiện tự do ở Việt Nam. Ông lý giải:

“Một lá cờ Việt Nam Cộng Hòa xuất hiện ở trong nước nó khác với một lá cờ xuất hiện ở Mỹ.

Họ (nhà nước VN – PV) không muốn khơi dậy, lưu giữ một điều gì đó mà nó mang tính có thể gây chia rẽ dân tộc và thậm chí nếu mà người ta quan tâm tới nó (cờ VNCH – PV) quá thì sẽ trở thành một thái độ chính trị. Và cái thái độ chính trị đó họ (nhà nước VN – PV) có thể khẳng định như là một sự chống đối chế độ.”

Luật sư Bùi Quang Thắng, hiện đang ở Hà Nội, nhận xét về vụ việc này trên trang cá nhân của mình rằng nếu lá cờ vàng có xuất hiện ở nơi nào đó tại Việt Nam thì cũng không phải là điều gì phạm pháp vì cho tới nay, Việt Nam chưa có quy định cờ Việt Nam Cộng hòa là vật bị cấm.

Chồng Ngọc Mai là nghệ sĩ xiếc Giang Quốc Nghiệp, người cũng có mặt trong video, lên tiếng giải thích trên Facebook cá nhân rằng anh và gia đình có kỳ nghỉ tại Mỹ nhận dịp Ngọc Mai có một show diễn từ thiện gây quỹ cho các em khuyết tật, trong chuỗi chương trình „Góp lá mùa xuân“ tại nhiều tiểu bang của Mỹ.

Quốc nghiệp cho biết „Để tiết kiệm ngân quỹ cho các em nhỏ Hướng Dương, cả đoàn luôn được các tình nguyện viên chuyên chở và cho ở nhờ. Sau hơn hai tuần xa cách, cả gia đình vui mừng gặp lại trong ngôi nhà của một Cô Chú tình nguyện viên để chờ vô ngôi nhà ở chính. Chồng vợ, cha con hạnh phúc vui đùa nên không để ý chung quanh, không kiểm soát chi tiết những gì lọt vào camera. Qua việc này Quốc Nghiệp và O Sen Ngọc Mai đã rút kinh nghiệm sâu sắc và sẽ không để những việc tương tự xảy ra“.

Phóng viên liên hệ với Hội Văn hóa – khoa học Việt Nam (VCSA) tại Mỹ – ban tổ chức các đêm diễn “Góp lá mùa xuân” để hỏi thêm chi tiết vụ việc nhưng không có ai nghe máy.

Dù đã nhanh chóng xóa video này trên trang facebook cá nhân nhưng ca sĩ Ngọc Mai vẫn bị một loạt các Facebook page lên án, chỉ trích nặng nề.

Nhà văn Võ Thị Hảo, từ Berlin, cho rằng trong quá khứ  có rất nhiều quốc gia đã từng xâm lược, đóng quân ở Việt Nam nhưng Việt Nam vẫn giữ quan hệ hữu nghị tốt đẹp, vậy lý do gì lại cấm cản biểu tượng của một quốc gia đã không còn gần nửa thế kỷ?

“Tôi thấy như thế giống như là cộng đồng Việt Nam bắt nạt nhau, triệt hạ nhau. Tại sao những nước từng xâm lược Việt Nam thì Việt Nam biết dùng tình hữu nghị biết chèo kéo, xin xỏ, nhờ giúp đỡ viện trợ thương mại, trong khi người Việt Nam chúng ta lại cứ triệt hạ nhau như vậy.”

Theo nhà văn Nguyễn Viện, hiện vẫn còn một số người trong nước nghi kỵ các biểu tượng của Việt Nam Cộng Hòa vì người ta nghĩ rằng đó là một quốc gia thù địch với chính thể Việt Nam hiện tại. Tuy nhiên, theo ông:

“Bây giờ cuộc chiến nó đã chấm dứt 49 năm rồi. Tôi nghĩ rằng lá cờ đó mình chỉ nên coi nó như là một biểu tượng của một quốc gia đã mất. Trong thực tế nó chỉ còn là một hoài niệm và chúng ta nên tôn trọng sự hoài niệm đó. Nó là một phần của lịch sử và chúng ta không thể chối bỏ nó được.

Pháp, Mỹ hay Trung Quốc mà chúng ta vẫn đối xử một cách hữu hảo thì không có lý do gì với chính những đồng bào của mình chúng ta lại nhìn nhau một cách thù địch.”

Trên thực tế, Hà Nội vẫn luôn cấm đoán, tìm mọi cách ngăn chặn hình ảnh, biểu tượng của Việt Nam Cộng hòa xuất hiện ở Việt Nam. Điển hình như việc Bộ ngoại giao Việt Nam đề nghị Úc dừng lưu hành đồng tiền có cờ Việt Nam Cộng Hòa năm 2023, đóng cửa quán cafe ở Bình Dương trang trí theo phong cách người lính quân lực Việt Nam Cộng hòa…

Đồng tiền mệnh giá 2 đô la Úc mới phát hành có in cờ VNCH

Bộ Ngoại giao Việt Nam đòi Chính phủ Úc phải dừng lưu hành đồng tiền lưu niệm 2 đô la có cờ Việt Nam Cộng hòa, người Úc gốc Việt nói cách hành xử này không văn minh. 

Công ty Royal Australian Mint hồi đầu tháng 4 phát hành hai đồng tiền có mệnh giá 2 đô la Úc có màu bạc và vàng để kỷ niệm 50 năm ngày quân đội Úc rút khỏi chiến tranh Việt Nam, điều đặc biệt là hai đồng tiền này đều có in biểu tượng lá cờ vàng ba sọc đỏ của Việt Nam Cộng hòa.

Ngày 04/5, trong cuộc họp báo thường kỳ ở Hà Nội, Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng đề nghị Úc dừng lưu hành các ấn phẩm có in hình „cờ vàng“ và không để tái diễn các sự việc tương tự.

Bác sỹ Nguyễn Anh Dũng, Chủ tịch Cộng đồng Người Việt Tự do tại tiểu bang Tây Úc ngày 5/5 nói với phóng viên Đài Á Châu Tự Do

„Theo tôi nghĩ nhà cầm quyền Việt Nam phải nên học cách đối xử ngoại giao văn minh, thứ nhất người Úc ra đồng tiền đó để kỷ niệm một mốc thời gian của lịch sử.

Thời gian đó người Úc đến Việt Nam để giúp miền Nam chiến đấu với cộng sản, Việt Nam Cộng Hòa lúc đó là quốc gia được các nước trên thế giới công nhận, nên bây giờ người Úc kỷ niệm thời điểm lịch sử đó không lẽ người ta lại trưng cờ đỏ sao vàng trong đó?“

Theo ông Dũng, cơ quan ngoại giao của chính quyền Hà Nội cần bỏ tâm trạng tiểu nhân và thù hận, không phải cứ thấy cờ vàng ở đâu là sửng cồ lên. Ông nói:

„Theo suy nghĩ của tôi, họ chiếm miền Nam một cách bất hợp pháp, ngược với công pháp quốc tế cho nên họ mặc cảm tội lỗi và không muốn ai nhìn thấy thời điểm lịch sử đó nữa.”

Theo Chính phủ Úc, có khoảng 60.000 binh lính nước này tham chiến ở miền Nam sát cánh với Quân lực Việt Nam Cộng hoà và đồng minh. Hơn 500 binh sĩ Úc tử trận, 2.400 lính bị thương trong cuộc chiến này.

Sự tham gia của Úc vào cuộc chiến chính thức kết thúc khi Toàn quyền ra tuyên bố vào ngày 11/1/1973. Lực lượng chiến đấu duy nhất còn lại ở Việt Nam là một trung đội bảo vệ toà Đại sứ  Úc ở Sài Gòn, đã được rút vào tháng 6 năm 1973. 

Cùng năm đó, Úc và Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (sau này là CHXHCN Việt Nam) thiết lập quan hệ ngoại giao. Hai nước nâng cấp quan hệ song phương lên Đối tác Toàn diện năm 2009 và Đối tác Chiến lược năm 2018.

Ông Hoàng Ngọc Diêu, chuyên gia công nghệ thông tin hiện đang sống tại Sydney cho rằng, đề nghị của Việt Nam là không hợp lý:

“Nói là nước Úc đừng có tái diễn những chuyện trong quá khứ thì mình thấy là thái quá. Việt Nam là cái gì mà đòi hỏi một quốc gia khác phải làm như vậy?!”

Theo ông, việc Việt Nam nêu chuyện Đối tác Chiến lược với Úc giống như một sự hăm doạ, một hành động không khôn ngoan và không lấy làm gì tốt đẹp với quốc gia khác.

Ông cho biết mặc dù Công ty Royal Australian Mint thuộc Chính phủ Úc nhưng hoạt động độc lập và chịu rất ít sự kiểm soát của nhà nước.

Ông nói truyền thông Úc không đả động gì đến phản ứng của Bộ Ngoại giao Việt Nam trong khi Công ty Royal Australia Mint đã bán hết số đồng xu có in cờ VNCH mà họ phát hành.

Ông có liên lạc với họ và được biết doanh nghiệp này không có kế hoạch cụ thể về việc phát hành thêm nhưng sẽ xem xét vì nhu cầu mua khá lớn.

Nhiều nhà đầu cơ đã mua đồng xu này và rao bán trên mạng với giá từ 1.000 đến 2.000 đô la Úc, ông nói.

Vị chuyên gia công nghệ thông tin nói hoàn toàn không biết việc Úc phát hành đồng xu có in cờ VNCH cho đến khi nhận được thông tin phản đối của Chính phủ Việt Nam.

„Chính phủ Úc không công nhận quốc kỳ của Việt Nam Cộng hòa cũ“

Phát ngôn nhân của Sở Đúc tiền Hoàng gia Úc (Royal Australian Mint) ngày 5/5 phản hồi email của RFA cho biết:

„Thiết kế của đồng xu phản ánh màu sắc của các dải huy chương nghĩa vụ được trao cho những người Úc từng phục vụ tại Việt Nam, bao gồm huy chương Phục vụ Việt Nam, được giới thiệu vào năm 1968. Chính phủ Úc không công nhận quốc kỳ của Việt Nam Cộng hòa cũ.” 

Phản ứng của Nhà nước Việt Nam có tác dụng ngược. Nhiều thế hệ trẻ ở Việt Nam không biết về lá cờ vàng ba sọc đỏ của VNCH, tuy nhiên, bằng sự phản ứng dữ dội của Hà Nội giới trẻ sẽ tìm hiểu vì tò mò, ông Diêu nói.

“Trong 48 năm qua, khi mà đụng đến VNCH hay đụng đến lá cờ vàng ba sọc đỏ, nhà cầm quyền Việt Nam luôn có phản ứng gay gắt, thậm chí thái quá.

Đối xử với một chế độ không còn tồn tại một cách đầy hiềm khích và nặng nề.”

Theo ông, Hà Nội có tiêu chuẩn kép. Khi cộng đồng quốc tế lên án vi phạm nhân quyền, Việt Nam lại nói rằng đó là “chuyện nội bộ” nhưng lại phản ứng với việc Úc phát hành tiền xu- một việc hoàn toàn là chuyện nội bộ của một quốc gia xa xôi.

Những phản ứng vặt vãnh như vậy không mang lại gì ngoài biểu hiện yếu ớt và ti tiện của một chế độ độc tài và kém cỏi, ông Diêu kết luận.

Phóng viên gửi email tới Bộ Ngoại giao và Thương mại của Úc và Đại sứ quán Úc tại Hà Nội để đề nghị bình luận về phản ứng của Việt Nam nhưng chưa nhận được phản hồi.

Theo đài SBS Tiếng Việt, quốc kỳ Việt Nam Cộng hòa, hay còn được gọi ngắn gọn là cờ vàng, được nhiều đơn vị hành chính trong cả nước Úc công nhận là lá cờ chính thức đại diện cho Cộng đồng Người Việt Tự do, cộng đồng người Việt tị nạn và con cháu của họ ở Úc.

Ngoài hai đồng tiền 2 đô la do Sở đúc tiền phát hành, Bưu chính Úc cũng phát hành các con tem có hình ảnh Huân chương Việt Nam với dải cờ vàng 3 sọc đỏ, khi xưa dùng để trao cho các quân nhân Úc và các thành viên của các tổ chức từ thiện được công nhận phục vụ tại miền Nam Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam.