Đại diện Cấp cao Liên minh Châu Âu (EU) đặc trách an ninh và đối ngoại, ông Josep Borell, phát biểu tại một họp báo ở Doha hôm 19/11/2023 (minh họa)  AFP

Liên minh Quốc tế Nhân quyền (FIDH) và Ủy ban Bảo vệ quyền làm người Việt Nam (VCHR) vào ngày 24/7 công bố thư chung trước chuyến công tác tại quốc gia Đông Nam Á này của Đại diện Cấp cao Liên minh Châu Âu (EU) đặc trách an ninh và đối ngoại, ông Josep Borell.

Thư ngỏ phát đi từ Paris cho biết chuyến công tác tại Việt Nam của ông Josep Borell sẽ diễn ra từ ngày 29 đến 31/7. Mục đích để thảo luận với Chính phủ Hà Nội về việc củng cố mối quan hệ giữa hai phía về các vấn đề an ninh, phát triển bền vững và chính sách đối với tình trạng biến đổi khí hậu.

Chuyến làm việc của ông Josep Borrell được cho biết diễn ra vào khi Hà Nội sẽ được nhận khoản 15,5 tỷ USD tài trợ từ EU và các quốc gia công  nghiệp phát triển G7 theo thỏa thuận Đối tác Chuyển đổi năng lượng Công bằng (JEPT). Đây là cơ chế nhằm hỗ trợ cho Việt Nam, một quốc gia lệ thuộc nặng nề vào than đá, chuyển đổi năng lượng sang các loại tái tạo giảm lệ thuộc vào năng lượng hóa thạch.

Việt Nam cũng có cam kết giảm phát thải xuống mức bằng 0 và tham gia vào công cuộc giảm thiểu tình trạng biến đổi khí hậu.

Mặc dù đưa ra cam kết như thế với quốc tế, Việt Nam đồng thời tiến hành việc bách hại những nhà bảo vệ quyền môi trường và các tổ chức xã hội dân sự. Kể từ giữa năm 2021, Hà Nội đã cho bắt giam và kết án tù đối với ít nhất sáu nhân vật nổi bật về bảo vệ khí hậu; các tổ chức của họ bị buộc đóng cửa. Cả sáu người đều tham gia hoạt động trong lĩnh vực chuyển đổi khỏi than đá vào thời điểm họ bị bắt.

Trong số này còn ba người đang phải thụ án tù. Đó là luật gia Đặng Đình Bách, hiện đang phải thụ án 5 năm tù tại Trại giam Số 6 ở Nghệ An trong điều kiện cực kỳ khắc nghiệt; bà Hoàng Thị Minh Hồng – một thành viên Sáng hội Obama và là người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận CHANGE, hiện phải thụ án ba năm tù; bà Ngô Thị Tố Nhiê n- chuyên gia và nhà tư vấn về môi trường, Giám đốc Điều hành của tổ chức Sáng kiến Doanh nghiệp Xã hội Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam (VIETSE), bị án tù 3,5 năm.

FIDH và VCHR nêu rõ rằng sẽ không thể có phát triển bền vững tại Việt Nam nếu như không có sự tham gia của xã hội dân sự; cũng như sẽ không có chuyển đổi năng lượng công bằng khi mà những thủ lĩnh về khí hậu bị bỏ tù.

FIFH và VCHR kêu gọi ông Josep Borrell trong những cuộc làm việc sắp tới với phía Việt Nam đưa ra yêu cầu trả tự do ngay cho ba nhà bảo vệ khí hậu và quyền môi trường vừa nêu và tất cả những tù nhân khác bị giam cầm chỉ vì ôn hòa đòi hỏi quyền con người; đồng thời yêu cầu Hà Nội tôn trọng các cam kết bảo vệ quyền con người như là một yếu tố thiết yếu trong mối quan hệ EU-Việt Nam, trong đó có thỏa thuận mậu dịch tự do EV-FTA.

Chú thích:

FIDH: Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền được thành lập vào năm 1922 và là một trong những tổ chức nhân quyền quốc tế thành lập lâu đời nhất trên toàn thế giới và ngày nay đã có 164 tổ chức thành viên tại hơn 100 quốc gia. 

VCHR: Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam là nhóm Quê mẹ của ông Võ Văn Ái đã quá cố và hiện thời chủ tịch là bà Penelope Faulkner. Đó là một tổ chức Phi chính phủ thành lập tại Paris cuối năm 1975 với mục tiêu thăng tiến và bảo vệ các quyền dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá tại Việt Nam.