Boris Bondarew
20.08.2024
VNC chuyển ngữ
Trong khi quân Ukraine đang chiếm đóng đất nước mình, Putin lại tới Azerbaijan trong chuyến thăm cấp nhà nước và hành động như không có chuyện gì xảy ra. (Ảnh: picture alliance/dpa/POOL)
Cuộc tấn công của Ukraine sang khu vực Kursk cho thấy có sự tổn thương lớn trong bộ máy nhà nước Nga. Giới tinh hoa Nga ngày càng đặt câu hỏi về câu thần chú của Điện Kremlin – “Chúng ta sẽ thắng”. Phương Tây phải nhận ra điểm yếu của Putin – và cuối cùng rút ra kết luận từ đó.
Tổng thống Vladimir Putin đã xây dựng được hình ảnh của mình ở Nga rằng ông có thể đánh lừa và đánh bại bất kỳ đối thủ nào. Tuy nhiên, nó đã bị trầy xước kể từ khi bắt đầu cuộc chiến chống Ukraine vào tháng 2 năm 2022. Kế hoạch rõ ràng của ông là nhanh chóng loại bỏ một số tên “Đức Quốc xã” ở Kiev, thiết lập một chế độ thân Nga ở đó và sau đó sáp nhập Ukraine vào Nga – như ông đã làm với Crimea – đã thất bại. Ngược lại với những gì Putin nghĩ, binh lính của ông không được chào đón như những người giải phóng. Và phương Tây không chỉ giới hạn ở những khẩu hiệu đoàn kết mà còn cung cấp vũ khí cho Ukraine.
Boris Bondarev từng là một nhà ngoại giao Nga. Ông từ chức vào tháng 5 năm 2022 – để phản đối cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của Nga. Cuốn sách “Trong Bộ Nói dối” (Tiếng Đức: “Im Ministerium der Lügen”) của ông vừa được xuất bản.
Tuy nhiên, Putin khẳng định mọi việc đang diễn ra theo đúng kế hoạch. Ông tin rằng phương Tây sẽ nhanh chóng nhượng bộ, người Ukraine sẽ không cầm cự được lâu và đất nước của họ sẽ sớm sụp đổ. Những quan niệm sai lầm đó đe dọa kịch bản quan trọng nhất của ông: Với khẩu hiệu xung trận “Chúng ta sẽ thắng”, Putin đã thuyết phục giới tinh hoa Nga về chiến dịch của mình. Giới tinh hoa là những người xung quanh Putin: các quan chức hàng đầu, các tướng lĩnh, các nhà tài phiệt và tất cả những người được hưởng lợi nhiều nhất từ chế độ Putin.
Nhưng ngay cả trong những nhóm khá trung thành, những câu hỏi và nghi ngờ vẫn nảy sinh khi ngày càng rõ ràng rằng cuộc chiến đang đi sai đường theo cách nào đó. Những thất bại liên tục, tổn thất nặng nề và thiếu đột phá nghiêm trọng thậm chí còn gây căng thẳng trong quân đội Nga. Những lời chỉ trích ngấm ngầm thường xuyên diễn ra ồn ào và đôi khi thậm chí còn công khai – như trường hợp gần đây của nhà tài phiệt Oleg Deripaska. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov liên tục nói: “Tổng thống biết mình đang dẫn dắt đất nước đi đâu”. Ông ta sẽ không phải lặp lại câu đó nếu không có nghi ngờ gì. Không ai biết Putin tưởng tượng điều gì: không có triển vọng, không có tầm nhìn về tương lai. Việc giới tinh hoa đi theo Putin không có nghĩa là họ không có thắc mắc. Họ có một số – và chiến tranh càng kéo dài thì càng có thêm nhiều.
Cốt lõi thực sự của Putin lộ ra dưới áp lực
Vào tháng 6 năm 2023, đã xảy ra cuộc hành quân nổi tiếng tới Moscow của Yevgeny Prigozhin và những người lính Wagner thất vọng của ông ta – cho đến thời điểm đó là đòn giáng mạnh nhất vào hình ảnh của Putin với tư cách là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, người kiểm soát đất nước và không cho phép bất kỳ sự bất ổn nào. Xin nhắc lại, lời hứa về “ổn định” là phương châm chính trong toàn bộ thời kỳ cầm quyền của Putin. Những phân tích cho rằng cuộc phiêu lưu của Prigozhin không ảnh hưởng gì đến quyền lực của Putin là sai. Ở cấp cao nhất của chính phủ Nga và các trung tâm quyền lực khác trong nước, người ta vẫn nhớ tới một Putin bất lực, mờ nhạt và hèn nhát như thế nào khi từ bỏ trừng phạt những kẻ nổi dậy trước đó và thay vào đó giết Prigozhin một cách nham hiểm.
Người thua cuộc lớn nhất trong cuộc binh biến chính là Putin. Nhưng vài tháng sau, quân đội Nga đã chiếm được một số ngôi làng. Câu chuyện “Chúng ta sẽ thắng” có thể lại được kể. Nhưng rồi đột nhiên Ukraine đáp trả, tấn công khu vực Kursk, hoàn toàn bất ngờ. Kết quả của hoạt động này mặc dù chưa rõ. Nhưng rõ ràng là cuộc tấn công của Ukraine là một đòn giáng nghiêm trọng khác vào vị thế của Putin trong giới tinh hoa Nga. Điều quan trọng là ông ta lại hành xử như trong cuộc binh biến của Prigozhin. Ngay cả người ủng hộ nhiệt thành của Putin là Dmitry Medvedev cũng im lặng và chờ xem ông chủ và người cai trị đất nước của ông sẽ quyết định thế nào.
Việc đó có nghĩa là gì? Khi đối mặt với một mối đe dọa nghiêm trọng, Putin bối rối và không biết phải làm gì. Ông ta thậm chí không cư xử như một con chuột bị dồn vào chân tường sẵn sàng tự vệ bằng tất cả sức mạnh của mình, mà giống như một kẻ bịp bợm hèn nhát, người đã thoát khỏi mọi thứ cho đến nay – với những lời nói dối và những lời lẽ tàn bạo của ông ta – và không sợ bị trừng phạt. Như trường hợp của Prigozhin, Putin giờ đây thấy rằng người ta không còn sợ hãi trước ông nữa. Ông ta đột nhiên yếu đuối và bắt đầu suy nghĩ về cách có thể tránh được quả báo sắp tới – và tất cả sự hăng hái và reo hò của ông ta biến mất.
Không có kế hoạch B
Đây là bài học mà các chính trị gia phương Tây dường như vẫn chưa nắm bắt đầy đủ hoặc chưa sẵn sàng nắm bắt: Phải đáp lại bằng ngôn ngữ vũ lực với Putin. Trong bối cảnh đó, thái độ của các nước phương Tây cấm sử dụng vũ khí cung cấp cho Ukraine trên lãnh thổ Nga “để tránh leo thang” phải bị chỉ trích gay gắt. Sự “leo thang” đã xảy ra – đối thủ của Putin đã xâm chiếm lãnh thổ Nga! Nhưng ông ta không phản ứng theo bất kỳ cách nào như những lời đe dọa nghiêm trọng của ông gợi ý. Đơn giản là ông ấy không biết phải làm gì. Bởi vì Nga chưa bao giờ có kế hoạch B.
Kế hoạch A là kế hoạch duy nhất họ có. Putin bám sát điều này, dựa trên một câu trích dẫn của Napoléon: “Bạn nhảy vào cuộc chiến và sau đó nghĩ về những gì bạn sẽ làm tiếp theo.” Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu mọi việc không diễn ra tốt đẹp như bạn mong muốn? Điều này cho thấy hệ thống chính quyền siêu tập trung của Nga không thể ứng biến hiệu quả.
Cho đến nay, Putin đã được hưởng lợi từ việc ông có nguồn lực đáng kể, bao gồm cả quân nhân cho quân đội, và từ việc các cường quốc phương Tây phản ứng trước sự xấc xược và thiển cận của ông bằng sự khiêm tốn và sợ hãi. Nếu phương Tây hành xử dứt khoát và kiên cường hơn thì sẽ không bao giờ có chuyện “leo thang” xảy ra.
Phương Tây sợ hãi và không có tầm nhìn
Chiến lược gia quân sự Trung Quốc Tôn Vũ và triết gia người Ý Niccolò Machiavelli đã biết: Nếu bạn tỏ ra sợ hãi, bạn đang trao cho đối thủ một vũ khí hữu hiệu. Bằng cách liên tục khẳng định nỗi lo sợ là chiến tranh có thể leo thang, phương Tây làm cho Putin trở nên hùng mạnh, kết quả là sự hỗ trợ dành cho Ukraine ở mức vừa phải và có điều kiện. Tuy nhiên, điều này có nhược điểm là cũng tạo ra tình thế tiến thoái lưỡng nan cho phương Tây. Giới lãnh đạo Ukraine đã khéo léo sử dụng nỗi sợ hãi của phương Tây để tạo lợi thế cho mình bằng cách kích động “leo thang” và do đó đặt ra cho các đồng minh của mình một lựa chọn khó khăn: hoặc tiếp tục hỗ trợ họ và do đó chấp nhận “leo thang”. Hoặc từ bỏ Ukraine và thừa nhận sự thất bại của nước này, điều mà phương Tây không (chưa) sẵn sàng làm.
Nỗi lo sợ về một cuộc đối đầu nghiêm trọng với Putin, điều mà các chính trị gia phương Tây không ngại thể hiện, phần lớn khiến họ trở thành những con rối trong tay cả Moscow và Kiev. Phương Tây đang mất đi một số quyền kiểm soát đối với hành động của mình. Người ta lấy làm ngạc nhiên tại sao các chính trị gia phương Tây lại hành xử vô trách nhiệm và thiếu sáng kiến như vậy.
Nguyên nhân rất có thể là phương Tây vẫn chưa biết mục tiêu của mình trong cuộc chiến này là gì và làm cách nào để đạt được mục tiêu đó. Thật không may, ngay cả trong năm thứ ba của cuộc chiến, vẫn chưa có hình dung nào về tương lai Nga và Ukraine sẽ như thế nào. Và nếu bạn không biết mình đang đi đến bến nào thì gió thế nào cũng không thành vấn đề – bởi vì sẽ không có ai đưa bạn đến đích. Không chỉ cần thiết phải dứt khoát giúp đỡ Ukraine về vũ khí, mà ít nhất một điều cũng quan trọng là phải đấu tranh chống lại chế độ cầm quyền ở Nga và nỗ lực làm sụp đổ chế độ này. Nếu không, nguy cơ có một cuộc chiến tranh “lớn” ở châu Âu, bao gồm cả việc sử dụng vũ khí hạt nhân, sẽ không bao giờ biến mất – và nỗi lo sợ về điều đó càng không biến mất.