Kể từ đầu tháng Bảy, các YouTubers và Dư luận viên đưa lên mạng xã hội nhiều bình luận sai trái, vu khống cho trường Fulbright Việt Nam nhiều vấn đề, trong đó gắn liền cơ sở giáo dục này với việc đào tạo nhân sự làm “cách mạng màu.”

Ngày 14/8 Trường Fulbright đưa ra thông báo trên Facebook nói rằng các tuyên bố được lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội là những “thông tin sai lệch với mục đích thao túng”.

“Cây AK47 chúng tao vẫn thủ sau lưng”

Chiến dịch “đánh phá” dường như đã được lên kế hoạch kể từ sau lễ tốt nghiệp của Trường vào đầu tháng Sáu. Sau đó được tăng dần về số lượng, cường độ và những gán ghép khi cách mạng “đường phố” ở Bangladesh diễn ra.

Trong một bình luận có chủ đích nhằm phản đối lại lời phát biểu của Thầy giáo hiệu trưởng trường Fulbright trong dịp lễ khai giảng năm học 2024, một nick có tên là Lý Cai, trích một “sưu tầm,” trong đó có lời nói với một người bạn Mỹ: “Dân tộc tao luôn cảnh giác cao độ, cây AK47 chúng tao vẫn thủ sau lưng… Mọi âm mưu diễn biến hoà bình, phá hoại Việt nam qua cách mạng màu chúng tao luôn cảnh giác và diệt trừ”.

Thậm chí có kẻ còn đe doạ “vật lạ sẽ rơi xuống đầu” nếu Thầy cô tham gia cùng sinh viên trong đoàn biểu tình để làm cách mạng màu.

Những bình luận và thông tin đó xuất hiện cùng thời gian với những kênh YouTube tấn công đại học Fulbright, trong đó có thể kể đến kênh Tuyền Văn Hoá, với hơn 2 triệu người đăng ký.

Những YouTubers này hoạt động theo mục đích, tung hứng và bổ sung cho nhau. Một trong những phương cách của họ là đưa ra những thông tin rất cũ, cắt khỏi ngữ cảnh, gán ghép và chuyển tải thông điệp tấn công phương tây. Ví dụ lần này họ trích lời nói của bà Đàm Bích Thuỷ (5 năm trước); những tranh cãi về ông Bob Kerry (9 năm trước) hoặc Nghiên cứu về Covid ( 2 năm trước) để lên tiếng tấn công trường Fulbright.

Cùng giai đoạn này, ngày 21/8 Kênh truyền hình quốc phòng Việt Nam đăng một phóng sự Video với nhan đề “Không để cách mạng màu đổi màu giáo dục”. Mặc dù ngôn ngữ có vẻ nhẹ nhàng hơn nhưng trực tiếp nhắm vào Trường Fulbright và gắn kết hoạt động của Trường với những khả năng về những cuộc “cách mạng màu” đã và đang xảy ra trên thế giới.

Chỉ 5 ngày sau đó Bộ Ngoại giao Việt Nam đã phải đưa ra một thông báo ca ngợi các hoạt động của Đại học Fulbright và sự hợp tác giáo dục giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Sau đó thì Video trên Truyền hình Quốc phòng đã bị gỡ bỏ và một số video trên các kênh YouTube khác cũng bị gỡ bỏ.

Tại sao lại là Fulbright và vào thời điểm này?

Đại học Fulbright là một trường của Việt Nam. Ý tưởng xây dựng Trường bắt nguồn từ Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright (FETP) từ giữa những năm 1990s, đã trải qua một thời gian rất dài với sự đồng thuận và ủng hộ của hai chính phủ Việt Nam và Hoa kỳ, mới chính thức đi vào hoạt động từ năm 2016.

Những lãnh đạo cao cấp nhất như cựu thủ tướng Phan Văn Khải, cựu Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hay cố Tổng bí thư (TBT) Nguyễn Phú Trọng đều công khai ủng hộ trường.

Chương trình học tập của Trường đại học Fulbright còn được đưa vào trong Tuyên bố chung Việt Nam-Hoa kỳ khi hai nước nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 9 năm ngoái, trong đó có đoạn “Hai nhà Lãnh đạo (tổng thống Biden và cựu TBT Nguyễn Phú Trọng) chúc mừng việc khởi động Chương trình Hoà bình tại Việt Nam và kỷ niệm 31 năm Chương trình Fulbright Việt Nam. Hai bên hoan nghênh hoạt động của Đại học Fulbright Việt Nam (FUV) và việc FUV ngày càng phát huy được vai trò là một trung tâm của khu vực về đào tạo chính sách công.”

Tóm lại, Trường Fulbright được coi là một ví dụ sinh động và là biểu tượng quan trọng của hợp tác về giáo dục giữa hai nước Việt-Mỹ, rộng hơn là cả quan hệ Việt Mỹ trong hiện tại và tương lai. Cho nên, tấn công vào Trường Fulbright được coi là tấn công vào mối quan hệ Việt Mỹ.

Việc chủ ý tấn công có vẻ đã âm ỉ từ lâu nhưng nó bắt đầu được kích hoạt khi có những biến động gần đây ở Bangladesh với người tạm đứng đầu chính phủ Bangladesh hiện tại là ông Muhammad Yunus, vốn là một cựu sinh viên Fulbright.

Wikipedia và sự giằng co chỉnh sửa

Một điểm rất thú vị là chúng ta thấy rõ sự giằng co giữa những điều đúng và sai, tốt đẹp và xấu xa đang diễn ra hằng ngày trong đời sống chính trị và xã hội Việt Nam, vốn chủ trương một nền “ngoại giao cây tre”, đi dây giữa các cường quốc.

Khi các YouTuber và Tiktoker trên mạng xã hội bắt đầu tấn công trường Fulbright thì trên trang Wikipedia liên tục có những chỉnh sửa. Nếu như chúng ta xem lại lịch sử chỉnh sửa của trang thì thấy rõ cuộc giằng co chỉnh sửa lịch sử rất nhiều. Cụ thể ngày 10/8 đã có 2 chỉnh sửa, và đỉnh điểm là đến 17/8 đã có đến 8 chỉnh sửa trong một ngày. Rất nhiều thông tin đã được thêm vào rồi lại bị lấy ra bởi các bên khác nhau, cùng thời gian với các YouTuber và Tiktoker xuất hiện tấn công Trường.

Đó chính là sự giằng co giữa hai lực lượng “tiến bộ” và “phản động”, cấp tiến và bảo thủ, trong tư duy xây dựng mối quan hệ giữa Việt nam và Hoa kỳ.

Trong khi hàng triệu người từ cả hai phía đang nỗ lực từng ngày hàn gắn vết thương chiến tranh và xây dựng tương lai tốt đẹp thì vẫn còn hàng triệu kẻ khác cố tình khoét sâu quá khứ, kích động hận thù, chia rẽ tương lai mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ.

Lần này đã có một sự “lỗi nhạc” trong dàn đồng ca, thể hiện sự bất nhất trong lãnh đạo của các ngành khác nhau bên quân đội, giáo dục và ngoại giao. Lịch sử cho thấy đã từng có nhiều sự việc “khen rồi chê”, “ngợi ca rồi đánh phá”, “đăng lên rồi lại hạ xuống”… bởi vì tính chất bị động, thiếu nhất quán giữa các lãnh đạo.

Người đọc không thể không liên tưởng đến việc một số nghệ sỹ biểu diễn trên sân khấu “không phù hợp” bị báo chí trong nước phản đối gần đây. Cũng như việc sơn cờ đỏ lên mái nhà và nhiều công trình khác… thể hiện sự bất nhất trong công tác chỉ đạo, điều hành.

Sâu xa hơn, việc tấn công và trường Fulbright có thể là một cuộc “thăm dò” từ cấp cao nhất là Ban Tuyên giáo Trung Ương về khả năng và phản ứng của các bên về quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong quá trình đấu tranh giữa các phe nhóm sau sự ra đi của tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Tuy vậy, sự phản ứng của Bộ Ngoại giao trong vụ việc vừa qua là chiến thắng của những người vì tương lai tốt đẹp hơn cho Việt Nam.

Nên kiên quyết ngăn chặn

Ngày 30/8, Hiệu trưởng trường Fulbright Việt Nam là Scott Adrew Fritzen đã đưa ra một thư ngỏ khẳng định những sự thật và nguyên tắc cơ bản của trường. Trong đó có đoạn ghi rõ: “Những cáo buộc trên không gian mạng đã gây ra những hậu quả nghiệm trọng khi cộng đồng Fulbright chúng tôi bị xúc phạm uy tín và tổn thương tin thần một cách bất công.”

Trường Fulbright cũng khẳng định đã “hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng liên quan để điều tra về chiến dịch đưa tin sai lệch và cả các đe doạ có tính bạo lực.”

Có lẽ đã đến lúc cộng đồng tiến bộ phải đứng lên cùng trường Fulbright nêu rõ những sai phạm của các cá nhân trong vụ việc kể trên để cảnh tỉnh những kẻ “thiếu hiểu biết” nghe theo sự xúi dục của thế lực bảo thủ, làm điều sai trái, bất lợi cho quan hệ Việt Mỹ và tương lai đất nước.

Trước mắt, trường có thể lấy lại các video và các bình luận xuyên tạc, ác ý để làm bằng chứng tố cáo họ vi phạm Điều 331 của BLHS hoặc ít nhất cũng phải bị xử phạt theo Tiết a, Khoản 1, Điều 101 – Nghị Định 15/2020/NĐ-CP ban hành ngày 03/02/2020.