Mục lục
Kế hoạch đảo chính này diễn ra sau khi Musk nắm quyền
Hannes Vogel
16.02.2025
VNC chuyển ngữ
“Nếu người Mỹ muốn thay đổi chính phủ của mình, họ phải vượt qua nỗi sợ hãi về những kẻ độc tài”, Curtis Yarvin đã viết vào năm 2022. (Ảnh: picture alliance / ASSOCIATED PRESS)
Cách tiếp cận của Elon Musk rõ ràng đi theo kịch bản của một nhà tư tưởng phản động ở Thung lũng Silicon. Với tư cách là “CEO độc tài”, người giàu nhất thế giới đang phá hủy bộ máy chính phủ. Donald Trump chỉ còn lại vai trò là “người giám sát chính” trong khi nền dân chủ Mỹ đang bị hủy hoại.
Kế hoạch này nghe có vẻ táo bạo và mờ ám: Kế hoạch đề cập đến một “đội quân ninja nhảy dù” sẽ được thả “xuống tất cả các cơ quan hành pháp”. “Nhiệm vụ của những đội quân đổ bộ này không phải là cai trị”, mà là tấn công bộ máy chính phủ: một “đội quân hùng mạnh” gồm những người “được đào tạo về mặt tư tưởng” và những kẻ cuồng tín trung thành sẽ được thả vào bộ máy quan liêu Hoa Kỳ và tiếp quản “mọi tổ chức mà họ không phá hủy “.
Mục tiêu của kịch bản này không gì khác hơn là “một sự đổi mới có hệ thống” các thể chế của Hoa Kỳ, mà không phải đến từ một kịch bản đáng sợ cho một bộ phim chiến tranh Hollywood hay phim kinh dị trên Netflix. Đúng hơn, đây là một kế hoạch chiến đấu cực kỳ phản động cho nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump với tư cách là Tổng thống Hoa Kỳ, điều mà vẫn chưa thể lường trước được tại thời điểm công bố. Tầm nhìn về cuộc thanh trừng độc tài này đã được lập trình viên và nhà tư tưởng cánh hữu Curtis Yarvin viết ra vào tháng 4 năm 2022, trước khi Trump tái đắc cử làm ứng cử viên cho Nhà Trắng.
Các trung tâm quyền lực bên ngoài chính phủ cũng nằm trong tầm ngắm của quân đột kích của Yarvin. “Ninja cũng sẽ phải đáp xuống mái của những tòa nhà này – chủ yếu là báo chí, đại học và phương tiện truyền thông xã hội. Chế độ mới phải tiếp quản mọi vị trí quyền lực, bất chấp những rào cản trên giấy tờ.”
Ba năm trước, thế giới phản địa đàng của Yarvin vẫn chỉ là sản phẩm trí tưởng tượng của một người mọt sách ở Thung lũng Silicon. Nhưng giờ đây nó không còn là một bài viết không đáng kể nữa. Yarvin không chỉ là triết gia của nhà đầu tư mạo hiểm Peter Thiel và là người tiên phong của chủ nghĩa độc đoán công nghệ. Phó Tổng thống Hoa Kỳ J.D. Vance ca ngợi những ý tưởng của Yarvin và nói một cách cởi mở về chúng. Ngay cả trước cuộc bầu cử, đã có những dấu hiệu cho thấy Trump có thể đưa những tỷ phú cực đoan và giấc mơ của họ về một chế độ độc tài công nghệ cánh hữu vào Nhà Trắng.
Nhưng quá trình tái cấu trúc triệt để bộ máy chính phủ của DOGE (Bộ Hiệu quả Chính phủ) do Elon Musk thành lập nhằm cắt giảm chi phí càng tiến triển thì mối lo ngại rằng nước Mỹ thực sự có thể biến thành chế độ đầu sỏ độc tài mà Joe Biden cùng nhiều người khác đã cảnh báo trong bài phát biểu chia tay của mình càng lớn. Nếu bạn đặt bản thiết kế của Yarvin về sự trỗi dậy nắm quyền của Donald Trump bên cạnh những gì Elon Musk thực sự đã làm kể từ khi ông nhậm chức cách đây ba tuần, bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy nó gần giống với thực tế đến mức nào. “Musk đang theo đuổi một cách tiếp cận có hệ thống đã được nêu ra trên các diễn đàn công khai trong nhiều năm”, nhà báo người Mỹ Gil Duran, một trong những người đầu tiên chỉ ra khuôn mẫu của Yarvin cho quá trình tái cấu trúc chính phủ hiện nay, viết.
Những ông vua công nghệ như Elon Musk và Peter Thiel từ lâu đã tin rằng nhà nước nên được điều hành như một tập đoàn. Chỉ có họ mới biết giải pháp đúng đắn, rằng nhờ tiền bạc và thành công, họ sinh ra đã là những nhà lãnh đạo và có quyền cai trị mà không bị hạn chế. Sự kết thúc của nền dân chủ là một phần của giải pháp này.
Cuộc xâm lược của chính phủ Hoa Kỳ đang diễn ra sôi nổi
Trong bài viết của mình, Yarvin vào năm 2022 đã mong muốn “khởi động lại toàn bộ chính phủ” trong chính quyền Trump thứ hai : “Chúng ta chỉ có thể đạt được điều này bằng cách trao quyền tối cao tuyệt đối cho một tổ chức duy nhất”. Ông viết về một “chính quyền chiếm đóng” có “quyền lực gần như tương đương với quyền lực mà quân Đồng minh có ở Nhật Bản hoặc Đức vào mùa thu năm 1945”. Một phép ẩn dụ khác mà Yarvin sử dụng là về một “ấu trùng” mà tổng thống đưa vào làm việc khi tái đắc cử, và sau đó “trở thành một con bướm xinh đẹp” dang rộng đôi cánh và cai trị.
Nhưng “bộ não” của “cuộc cách mạng cánh bướm” này sẽ không phải là Trump với tư cách là tổng thống đắc cử, Yarvin viết. “Ông ấy sẽ không phải là CEO. Ông ấy sẽ là người giám sát chính trong hội đồng quản trị – ông ấy sẽ chọn CEO (một nhà quản lý có kinh nghiệm).” Khi Trump nhậm chức, quá trình này sẽ hoàn tất – và “quá trình chuyển đổi sang chế độ mới sẽ bắt đầu ngay lập tức”.
Ngay từ năm 2012, nhiều năm trước khi Trump xuất hiện trên chính trường, Yarvin, dưới bút danh “Mencius Moldbug”, đã nói rõ ràng về “CEO quốc gia” này: “Đó được gọi là nhà độc tài. Nếu người Mỹ muốn thay đổi chính phủ, họ phải vượt qua nỗi sợ hãi về nhà độc tài”.
Sự tương đồng với những tuần đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai thực sự của Trump là không thể nhầm lẫn: Donald Trump đã chọn Elon Musk vào vai trò giám đốc điều hành chính phủ cấp cao trong chiến dịch tranh cử và bổ nhiệm ông vào ngày ông nhậm chức. Kể từ đó, người đàn ông giàu nhất thế giới đã phá hủy từng cơ quan một với tốc độ chóng mặt. Kara Swisher, phóng viên công nghệ của tờ New York Times, gọi Musk là “kẻ phá hoại một mình”, và Gil Duran đã đổi tên từ viết tắt của nhóm cắt giảm chi phí của ông ta, DOGE, thành ” Destruction of Government by Elon (Sự phá hủy chính phủ bởi Elon)”.
Musk có quyền lực gần như không giới hạn: ông đóng cửa dễ dàng các văn phòng của các nhà ngoại giao chuyên nghiệp và giải thể cơ quan viện trợ phát triển chỉ trong một ngày. Ông ta có quyền truy cập vào hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính và do đó có quyền truy cập vào dữ liệu nhạy cảm và số an sinh xã hội của tất cả người dân Mỹ và tất cả các nhà cung cấp cho chính phủ Hoa Kỳ. Theo Nhà Trắng, ông có trách nhiệm rõ ràng trong việc kiểm soát mọi xung đột lợi ích có thể phát sinh với tư cách là đối tác kinh doanh và người nhận tiền của chính phủ với các công ty của ông trong quá trình kiểm toán chi phí bị cáo buộc. Còn định nghĩa nào về một nhà độc tài hơn là một người cai trị mà không có sự kiểm soát và cân bằng?
Đảo chính chống lại chính nhà nước
Thậm chí còn có điểm tương đồng trong tên gọi của đơn vị được cho là có thẩm quyền về hiệu quả của Musk: “Vua công nghệ của Tesla”, như cách ông chính thức gọi mình trên trang web của nhà sản xuất ô tô, đã đặt tên cho đơn vị này là DOGE. Ý tưởng của Yarvin được gọi là Rage (“Retire all Government Employees (Cho toàn bộ nhân viên chính phủ nghỉ hưu)”): đuổi toàn bộ nhân viên chính phủ. Mục đích đằng sau việc này vẫn như vậy: phá hủy nhà nước ở hình thái hiện tại. Để đạt được mục đích này, Yarvin muốn thay thế bộ máy quan liêu của Hoa Kỳ và tất cả các viên chức bằng những người trung thành ngoan ngoãn, tuyên thệ trung thành với một nhà lãnh đạo.
Trong DOGE của Elon Musk, người ta có thể thấy cơn thịnh nộ của Yarvin, mặc dù được ngụy trang dưới hình thức cắt giảm chi phí và tăng hiệu quả. Musk đã đề nghị tất cả nhân viên chính phủ Hoa Kỳ từ chức và cho đến nay đã có 75.000 người chấp nhận. Theo tờ Wall Street Journal, tất cả những người ở lại phải xác nhận rằng họ “trung thành” và “đáng tin cậy”. Ngoài ra, tất cả các bộ phải đệ trình kế hoạch cắt giảm biên chế hàng loạt và phải được Musk chấp thuận tất cả những người mới tuyển dụng. Musk đã bắt đầu sa thải hàng nghìn nhân viên trong thời gian thử việc. Cuối cùng có thể có tới 200.000 người bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, dưới áp lực từ Nhà Trắng, FBI đã cung cấp tên của tất cả các quan chức đã tham gia cuộc điều tra về âm mưu đảo chính của Trump vào ngày 6 tháng 1 năm 2021. Trump đã ân xá cho khoảng 1.500 người biểu tình bạo loạn ở Điện Capitol chỉ vài giờ sau khi nắm quyền. Trong bản ghi nhớ nội bộ gửi toàn thể nhân viên, quyền Giám đốc FBI Brian Driscoll đã xác nhận rằng mục đích của danh sách đen gần 6.000 đặc vụ là để chuẩn bị cho các hành động nhân sự có thể xảy ra. Cuộc thanh trừng những người được cho là đối thủ của Trump khỏi bộ máy chính phủ đã diễn ra, đúng như Yarvin đã gợi ý.
Musk vẫn chưa cung cấp bất kỳ bằng chứng nào về hàng tỷ đô la lãng phí, gian lận và tham nhũng trong bộ máy quan liêu của Hoa Kỳ mà ông muốn vạch trần với DOGE. Cho đến nay, tất cả những gì người ta biết chỉ là tin đồn về hàng triệu đô la tiền viện trợ bao cao su được chuyển đến Hamas ở Gaza, những hộp đựng xà phòng đắt tiền ở Lầu Năm Góc và những người 150 tuổi được cho là vẫn đang nhận lương hưu. Musk đã phải công khai đính chính: số bao cao su này thực chất được chuyển đến Mozambique để phòng ngừa HIV, chứ không phải đến Dải Gaza.
Cuộc khủng hoảng hiến pháp vẫn chỉ đang âm ỉ
Trong khi ông lên án cáo buộc tham nhũng và rao giảng về sự minh bạch, Nhà Trắng vẫn giữ bí mật về xung đột lợi ích tài chính của Musk. Ngoài ra, Trump đã sa thải những người giám sát chống tham nhũng trước đây khỏi tám bộ. Điều này làm dấy lên nghi ngờ rằng có nhiều vấn đề hơn là hiệu quả: đó là sự phá hoại nhà nước mang tính phản động, như kế hoạch của Yarvin đã hình dung. Musk đã công khai tuyên bố ý định “giải tán hoàn toàn các cơ quan”, so sánh chúng với “cỏ dại” cần phải “nhổ tận gốc”.
Điều duy nhất có thể ngăn cản Musk nắm quyền là sự phân chia quyền lực trong Hiến pháp Hoa Kỳ. Nhưng Yarvin cũng đã chuẩn bị cho trường hợp các nhà lập pháp hoặc ngành tư pháp cản trở cuộc đảo chính chống lại nhà nước dưới thời Trump: “Tổng giám đốc điều hành mà ông ấy chọn sẽ điều hành nhánh hành pháp mà không có bất kỳ sự can thiệp nào từ Quốc hội hoặc tòa án, và có khả năng cũng sẽ tiếp quản chính quyền tiểu bang hoặc địa phương.”
Chúng ta vẫn chưa tới lúc đó. Một loạt các vụ kiện đang chờ xử lý đối với các sắc lệnh của Trump và hoạt động của Musk. Suy cho cùng, Trump đã tuyên thệ sẽ công nhận phán quyết của tòa án chống lại DOGE. Phó Tổng thống J.D. Vance đã đặt nền tảng cho chính xác những gì Yarvin mong muốn: “Thẩm phán không được phép kiểm soát quyền lực hợp pháp của nhánh hành pháp”, Vance viết trên nền tảng X của Musk.
Người đàn ông có quyền lực cao thứ hai tại nước này, người đầu tiên có được công việc tại công ty đầu tư của tỷ phú công nghệ và học trò của Yarvin là Peter Thiel và sau đó được hàng triệu đô la cho chiến dịch tranh cử của ông, đang cân nhắc đến ý tưởng phớt lờ phán quyết của tòa án. Do đó, Hoa Kỳ đang trong một cuộc khủng hoảng hiến pháp đang âm ỉ. Trong trường hợp tốt nhất, đối đầu với ngành tư pháp sẽ trở thành tình trạng cố định của chính quyền Trump thứ hai. “Chúng ta đang ở bờ vực thẳm đen tối, nơi pháp quyền không tồn tại”, luật sư bảo thủ chỉ trích Trump George Conway cảnh báo trong một cuộc phỏng vấn với “The Bulwark”. “Chúng ta đang nói về những kẻ tâm thần ở đây. Những kẻ bệnh hoạn về mặt xã hội. Những kẻ không có đạo đức, không có lương tâm, không có gì cả. Tại sao họ lại tuân theo phán quyết của tòa án? Đối với tôi, đó là khía cạnh đáng sợ nhất trong tất cả những điều này.”
DOGE là gì và tại sao Elon Musk lại cắt giảm nhiều việc làm như vậy?
James FitzGerald & Holly Honderich
BBC News, từ London và Washington DC
Một cơ quan cố vấn mới do Tổng thống Mỹ Donald Trump thành lập và do tỷ phú Elon Musk, người giàu nhất thế giới, lãnh đạo, đã được giao nhiệm vụ cắt giảm việc làm trong chính phủ Mỹ và các khoản chi tiêu khác.
Elon Musk đang phất cao ngọn cờ thực hiện nỗ lực này nhằm giảm mạnh số lượng nhân viên liên bang và loại bỏ những gì ông cho là lãng phí tiền thuế của người dân.
Nhưng Bộ Chính phủ Hiệu quả (DOGE) của ông đã gặp phải những trở ngại pháp lý, cáo buộc xung đột lợi ích và làm dấy lên lo ngại cơ quan này sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng.
Giải thích về hành động của mình với báo giới tại Phòng Bầu dục, ông Musk đã bảo vệ kế hoạch của mình và phủ nhận cáo buộc của các thành viên Đảng Dân chủ đối lập rằng ông đang thực hiện một “cuộc tiếp quản thù địch” đối với chính phủ.
Các cuộc thăm dò cho thấy việc cắt giảm chi tiêu chính phủ được ủng hộ rộng rãi.
DOGE là gì?
Mặc dù có tên đầy đủ, nhưng DOGE không phải là một bộ chính thức của chính quyền Mỹ, vì để chính danh cần phải được Quốc hội thông qua bằng một đạo luật.
Thay vào đó, bộ này ra đời chỉ bằng một trong những sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump và hoạt động như một cơ quan cố vấn với ít nhất có bốn nhân viên phụ trách mỗi cơ quan chính phủ.
Một phần nhiệm vụ của DOGE, theo sắc lệnh, liên quan đến việc nâng cấp công nghệ thông tin nhằm tăng cường hiệu quả. Cơ quan này phải hoàn thành công việc vào tháng 7/2026.
Nhiều nhân viên của DOGE dường như là những người trẻ tuổi có nền tảng công nghệ.
Elon Musk có phải là nhân viên chính phủ không?
Phải.
Ban đầu tỷ phú Musk nói rằng ông sẽ thực hiện vai trò của mình như một tình nguyện viên bên ngoài chính phủ nhưng sau đó Nhà Trắng cho biết ông đang hoạt động với tư cách là một nhân viên chính phủ đặc biệt không lương.
Chức danh đó được định nghĩa chính thức là những người làm việc cho chính phủ trong 130 ngày trở xuống trong một năm.
Đối với một số người ủng hộ cơ quan mới này, địa vị bên ngoài của DOGE – cũng như nhiệm vụ có phần mơ hồ của nó – sẽ làm tăng hiệu quả của cơ quan này.
“Họ ít bị ràng buộc hơn so với chính bộ máy quan liêu hay các hệ thống khiến quy trình bị chậm ở đây”, Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Kevin Cramer của bang Bắc Dakota nói với BBC. “Tôi nghĩ rằng việc thiếu các tham số là một phần khiến họ trở nên hiệu quả”.
Getty Images Tỷ phú Elon Musk cùng cậu con trai bốn tuổi Lil X và Tổng thống Donald Trump trong buổi họp báo về sắc lệnh tinh gọn chính phủ Mỹ tại Phòng Bầu dục hôm 11/2
DOGE đã làm được gì cho đến nay?
Sứ mệnh của DOGE, theo ông Musk, là tiết kiệm tiền thuế của người dân và giảm nợ quốc gia Mỹ, hiện đang ở mức 36 ngàn tỷ USD.
Ban đầu, tỷ phú công nghệ cho biết ông hy vọng sẽ tiết kiệm được tới 2 ngàn tỷ USD một năm, nhưng sau đó đã giảm bớt ước tính này.
Musk cho biết ông muốn chấm dứt “nạn chuyên quyền của bộ máy quan liêu”, mà ông mô tả là nhánh quyền lực thứ tư của nhà nước đang hoạt động chống lại chương trình nghị sự của ông Trump. Những người chỉ trích công việc của ông Musk cho rằng có một động cơ ý thức hệ đơn giản hơn đang được thực hiện.
“Họ sẽ không đến mấy cơ quan đang làm những công việc họ thích. Họ sẽ chỉ đến các cơ quan mà họ không đồng tình”, Douglas Holtz-Eakin, cựu giám đốc Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) và đảng viên Cộng hoà, nói với hãng thông tấn Reuters.
Không rõ DOGE đã tiết kiệm được bao nhiêu tiền cho đến nay, mặc dù tài khoản trên mạng xã hội X của họ thường xuyên cập nhật thông tin và ca ngợi những gì họ nói là đã cắt giảm. Một số hoạt động gây chú ý của DOGE bao gồm:
- Các đại diện của DOGE đã đến các phòng ban khác nhau để giám sát chi tiêu. Ông Trump nói họ đã xác định được “gian lận và lạm dụng”, mà không đưa ra bằng chứng.
- Là một phần trong cuộc chiến chống các chính sách “woke” (trạng thái “thức tỉnh”, nắm bắt nhanh nhạy các vấn đề chính trị – xã hội đương thời, chẳng hạn như quyền LGBTQ+, nạn phân biệt chủng tộc…), tỷ phú Musk cho biết đội ngũ của ông đã “tiết kiệm cho người nộp thuế hơn 1 tỷ USD trong các hợp đồng DEI [đa dạng, công bằng và hòa nhập] điên rồ”.
- Cắt giảm USAID, tổ chức viện trợ nước ngoài chính của Mỹ vốn tài trợ cho các dự án ở hàng chục quốc gia – mà cả ông Trump và ông Musk đều gọi là lãng phí.
- Đưa ra lời đề nghị bồi thường cho hai triệu nhân viên chính phủ để cố gắng cắt giảm quy mô lực lượng lao động liên bang.
- Cố gắng kiểm soát và có thể đóng cửa Cơ quan Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (CFPB). Cơ quan này được thành lập để bảo vệ người tiêu dùng sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 – nhưng bị Đảng Cộng hòa cáo buộc là đã vượt quá quyền hạn.
Người Mỹ nghĩ gì?
Theo một cuộc thăm dò của đài CBS News, đối tác tin tức của BBC tại Mỹ, DOGE nhận được sự ủng hộ rộng rãi của công chúng.
Cuộc khảo sát chỉ ra rằng đa số người Mỹ – đặc biệt là những cử tri Đảng Cộng hòa – ủng hộ công việc của DOGE, dù họ có thể không đồng ý về mức độ ảnh hưởng mà ông Musk nên có.
Quy mô lực lượng viên chức chính thức ở Mỹ hiện tại vượt quá hai triệu người và một trong những lần gia tăng lớn nhất là vào năm 2023, một phần là nhờ vào các khoản đầu tư lớn của chính quyền Biden vào các dự án cơ sở hạ tầng.
David Ditch, một nhà phân tích cấp cao tại Trung tâm Đổi mới Chính sách Kinh tế, một nhóm nghiên cứu bảo thủ, cho biết công việc của DOGE là cần thiết.
“Họ đang rọi ánh đèn rất sáng vào nhiều bộ phận khác nhau của chính phủ liên bang và họ, dù là công chúng Mỹ hay các thành viên ôn hòa của đảng Cộng hòa, tự hỏi rằng liệu đây có phải là cách bạn muốn tiền thuế của người Mỹ được sử dụng không?”
DOGE đã vấp phải sự phản đối nào?
Các đối thủ chính trị và các tổ chức giám sát chính phủ cáo buộc DOGE hành động mà không có sự minh bạch, phát tán thông tin sai lệch về chi tiêu chính phủ – và cáo buộc ông Musk vượt quá quyền hạn của mình khi là một quan chức không được bầu.
Những người chỉ trích chỉ ra các xung đột lợi ích tiềm ẩn của tỷ phú Musk, khi các công ty của ông có các hợp đồng trị giá hàng tỷ USD với chính phủ Mỹ. Ông Trump và ông Musk phủ nhận rằng sẽ có bất kỳ vấn đề nào phát sinh.
Nhiều nhóm bao gồm các công đoàn và tổng chưởng lý các bang đã kiện DOGE và chính quyền Trump nói chung về các kế hoạch của họ, và Đảng Dân chủ cáo buộc họ can thiệp vào nguồn tài trợ được Quốc hội phê duyệt nằm ngoài phạm vi của tổng thống. Nhà Trắng phủ nhận công việc này không vi phạm bất kỳ luật nào.
Nhiều lần, tòa án đã vào cuộc để ngăn chặn các động thái cắt giảm chi phí, ít nhất một lần là trực tiếp chặn DOGE khi một thẩm phán ngăn cơ quan này truy cập dữ liệu cá nhân được lưu giữ trong hồ sơ của Bộ Tài chính Hoa Kỳ.
Khi nói chuyện với báo giới tại Phòng Bầu dục, Elon Musk cho biết ông dự đoán sẽ bị giám sát chặt chẽ vì công việc của mình, nhưng nhấn mạnh người Mỹ đã bỏ phiếu cho cải cách chính phủ “theo lý trí”.
Tuy nhiên các chuyên gia đặt câu hỏi liệu người giàu nhất thế giới có thể thực hiện được những lời cam kết táo bạo của mình hay không.
Elaine Kamark, thành viên cấp cao về nghiên cứu quản trị tại Viện Brookings, nói với BBC rằng những nỗ lực tinh giản chi tiêu của chính phủ Mỹ “có thể thực hiện được”, đồng thời nhấn mạnh ví dụ như công việc của chính bà làm cho Tổng thống Bill Clinton vào những năm 1990.
Nhưng bà cho rằng ý tưởng của Musk về việc cắt giảm một phần ba chi tiêu chính phủ là “vô lý”, vì phần lớn ngân sách là bắt buộc, bao gồm các chương trình phổ biến như an sinh xã hội và Bảo hiểm Medicare.
Jessica Parker và Cai Pigliucci tường thuật bổ sung.
DOGE đang tấn công nước Mỹ
Nguồn: Bruce Schneier và Davi Ottenheimer, “DOGE Is Hacking America,” Foreign Policy, 11/02/2025.
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Nghiên Cứu Quốc Tế
Chính phủ Mỹ đã trải qua một vụ vi phạm an ninh có thể được cho là nghiêm trọng nhất trong lịch sử.
Chỉ trong vòng vài tuần, chính phủ Mỹ đã trải qua những gì có thể là vụ vi phạm an ninh nghiêm trọng nhất trong lịch sử của mình – không phải thông qua một cuộc tấn công mạng tinh vi, hay một chiến dịch gián điệp nước ngoài, mà thông qua các mệnh lệnh chính thức từ một tỷ phú có vai trò không được xác định rõ ràng trong chính phủ. Và những tác động đối với an ninh quốc gia là cực kỳ sâu rộng.
Đầu tiên, có báo cáo rằng những người liên quan đến Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) mới thành lập đã truy cập vào hệ thống máy tính của Bộ Tài chính Mỹ, cho phép họ thu thập dữ liệu và kiểm soát khoản thanh toán liên bang hàng năm trị giá khoảng 5,45 nghìn tỷ đô la của bộ này.
Sau đó, chúng ta lại được biết rằng các nhân viên DOGE chưa được kiểm tra lý lịch đã truy cập vào dữ liệu mật của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), nhiều khả năng là để sao chép dữ liệu đó vào hệ thống của riêng họ. Tiếp theo, Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM) – nơi lưu giữ dữ liệu cá nhân chi tiết của hàng triệu nhân viên liên bang, bao gồm cả những người đã được kiểm tra an ninh – đã bị xâm phạm. Và tương tự là các hồ sơ Medicaid và Medicare.
Mọi chuyện đang diễn biến rất nhanh. Vào ngày 08/02, một thẩm phán liên bang đã chặn DOGE truy cập sâu hơn vào hệ thống của Bộ Tài chính. Nhưng vì các nhân viên DOGE đã sao chép dữ liệu và có thể đã cài đặt và sửa đổi phần mềm nên không rõ phán quyết trên có khắc phục được gì hay không.
Dù có thế nào thì các hệ thống quan trọng khác của chính phủ cũng có khả năng bị xâm phạm, trừ phi các nhân viên liên bang kiên định với các giao thức bảo vệ an ninh quốc gia.
Các hệ thống mà DOGE đang truy cập không phải là những phần bí mật trong cơ sở hạ tầng của quốc gia chúng ta, nhưng là xương sống của chính phủ.
Ví dụ, hệ thống của Bộ Tài chính chứa các quy trình kỹ thuật về cách chính phủ liên bang chuyển tiền, trong khi mạng lưới của OPM chứa thông tin về những cá nhân và tổ chức đã được chính phủ tuyển dụng và ký hợp đồng.
Điều khiến cho tình huống này trở nên chưa từng có tiền lệ không chỉ là phạm vi mà còn là phương pháp tấn công. Các đối thủ nước ngoài thường mất nhiều năm để cố gắng xâm nhập vào các hệ thống chính phủ như thế này, sử dụng các phương pháp bí mật để tránh bị phát hiện và cẩn thận che giấu mọi dấu hiệu hoặc dấu vết. Chẳng hạn, vụ chính phủ Trung Quốc xâm nhập OPM năm 2015 là một thất bại an ninh lớn cho người Mỹ và đã minh họa cách dữ liệu nhân sự có thể được sử dụng để xác định các sĩ quan tình báo và xâm phạm an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, trong trường hợp của DOGE, các nhân viên vận hành đến từ bên ngoài, với kinh nghiệm hạn chế và ít bị giám sát đang thực hiện công việc của họ một cách công khai và dưới sự giám sát chặt chẽ của công chúng: giành được quyền truy cập ở cấp quản trị cao nhất và thực hiện những thay đổi đối với các mạng lưới nhạy cảm nhất của Mỹ, theo đó có thể gây ra lỗ hổng bảo mật mới trong quá trình này.
Nhưng khía cạnh đáng báo động nhất không chỉ là việc cấp quyền truy cập. Đó là việc tháo dỡ một cách có hệ thống các biện pháp bảo mật vốn có thể phát hiện và ngăn chặn việc sử dụng thông tin sai mục đích – bao gồm các giao thức tiêu chuẩn để ứng phó sự cố, kiểm toán, và cơ chế theo dõi thay đổi – bằng cách loại bỏ các viên chức chuyên trách các biện pháp bảo mật đó, và thay thế họ bằng những nhân viên vận hành thiếu kinh nghiệm.
Hệ thống máy tính của Bộ Tài chính có tác động lớn đến an ninh quốc gia đến mức chúng đã được thiết kế theo cùng nguyên tắc hướng dẫn các giao thức phóng vũ khí hạt nhân: Không một cá nhân nào được phép có quyền lực vô hạn. Cũng giống như việc phóng tên lửa hạt nhân đòi hỏi hai sĩ quan riêng biệt cùng lúc xoay chìa khóa, việc thực hiện thay đổi đối với các hệ thống tài chính quan trọng theo truyền thống đòi hỏi nhiều nhân vật có thẩm quyền phải làm việc cùng nhau.
Cách tiếp cận này – được gọi là “phân tách nhiệm vụ” – không đơn thuần chỉ là thủ tục hành chính, mà còn là nguyên tắc bảo mật cơ bản lâu đời như chính ngành ngân hàng. Khi ngân hàng địa phương của bạn xử lý một khoản tiền lớn, cần có hai nhân viên khác nhau để xác minh giao dịch. Khi một công ty phát hành báo cáo tài chính lớn, các nhóm riêng biệt phải xem xét và phê duyệt báo cáo đó. Đây không chỉ là thủ tục – mà là biện pháp bảo vệ thiết yếu chống lại tham nhũng và sai sót.
Giờ đây, những biện pháp này đã bị bỏ qua hoặc phớt lờ. Như thể ai đó tìm ra cách cướp Kho Vàng Fort Knox chỉ bằng cách tuyên bố rằng chính sách chính thức mới là sa thải tất cả lính canh và cho phép người ta vào thăm kho vàng mà không cần người hộ tống.
Những tác động đối với an ninh quốc gia thật sự đáng kinh hoàng. Thượng nghị sĩ Ron Wyden nói văn phòng của ông đã được cho biết rằng những kẻ tấn công đã giành được các đặc quyền cho phép chúng sửa đổi các chương trình cốt lõi trong máy tính của Bộ Tài chính để xác minh các khoản thanh toán liên bang, truy cập các khóa được mã hóa để bảo mật các giao dịch tài chính, và thay đổi nhật ký kiểm toán ghi lại các thay đổi của hệ thống. Tại OPM, các báo cáo chỉ ra rằng những cá nhân có liên quan đến DOGE đã kết nối một máy chủ chưa được cấp phép vào mạng. Họ cũng được cho là đang đào tạo phần mềm AI với tất cả những dữ liệu nhạy cảm này.
Điều này quan trọng hơn nhiều so với việc truy cập trái phép ban đầu. Các máy chủ mới này có khả năng và cấu hình chưa xác định, và không có bằng chứng nào cho thấy mã mới này đã trải qua bất kỳ giao thức kiểm tra bảo mật nghiêm ngặt nào. Các AI đang được đào tạo chắc chắn không đủ an toàn cho loại dữ liệu này. Tất cả đều là mục tiêu lý tưởng cho bất kỳ kẻ thù nào, trong nước hay nước ngoài, những kẻ đang tìm cách truy cập vào dữ liệu liên bang của Mỹ.
Có một lý do tại sao mọi sửa đổi – phần cứng hoặc phần mềm – đối với các hệ thống này đều phải trải qua một quá trình lập kế hoạch phức tạp và bao gồm các cơ chế kiểm soát truy cập tinh vi. Khủng hoảng an ninh quốc gia có thể xảy ra bởi vì các hệ thống này hiện dễ bị tấn công nguy hiểm hơn nhiều, trong khi các quản trị viên hệ thống hợp pháp được đào tạo để bảo vệ chúng đã bị ngăn không cho làm việc.
Bằng cách sửa đổi các hệ thống cốt lõi, những kẻ tấn công không chỉ xâm phạm các hoạt động hiện tại, mà còn để lại các lỗ hổng có thể bị khai thác trong các cuộc tấn công trong tương lai – mang đến cho các đối thủ như Nga và Trung Quốc một cơ hội chưa từng có. Các quốc gia này từ lâu đã nhắm mục tiêu vào các hệ thống này. Và họ không chỉ muốn thu thập thông tin tình báo – mà còn muốn hiểu cách phá vỡ các hệ thống này trong một cuộc khủng hoảng.
Giờ đây, các chi tiết kỹ thuật về cách thức vận hành của các hệ thống này, các giao thức bảo mật và lỗ hổng của chúng đều có khả năng bị tiết lộ cho các bên không xác định mà không có bất kỳ biện pháp bảo vệ thông thường nào. Thay vì phải phá vỡ các bức tường kỹ thuật số được gia cố nghiêm ngặt, các bên này có thể chỉ cần đi qua các cánh cửa đã được mở toang – và sau đó xóa mọi dấu vết hành động của họ.
Những tác động về an ninh bao gồm ba lĩnh vực quan trọng.
Đầu tiên, thao túng hệ thống: Các nhân viên vận hành bên ngoài hiện có thể sửa đổi các hoạt động đồng thời có thể thay đổi các dấu vết kiểm toán theo dõi các thay đổi của họ. Thứ hai, phơi bày dữ liệu: Ngoài việc truy cập thông tin cá nhân và hồ sơ giao dịch, các nhân viên vận hành này có thể sao chép toàn bộ kiến trúc hệ thống và cấu hình bảo mật – trong một trường hợp là bản thiết kế kỹ thuật của cơ sở hạ tầng thanh toán liên bang. Thứ ba, và quan trọng nhất, là vấn đề kiểm soát hệ thống: Các nhân viên vận hành này có thể thay đổi các hệ thống cốt lõi và cơ chế xác thực trong khi vô hiệu hóa chính các công cụ được thiết kế để phát hiện những thay đổi như vậy. Điều này không chỉ là sửa đổi các hoạt động, mà là sửa đổi cơ sở hạ tầng mà các hoạt động đó sử dụng.
Để giải quyết các lỗ hổng này, cần thực hiện ba bước ngay lập tức. Đầu tiên, phải thu hồi quyền truy cập trái phép và khôi phục các giao thức xác thực phù hợp. Tiếp theo, phải khôi phục lại việc giám sát toàn diện hệ thống và quản lý thay đổi – và vì việc dọn dẹp hệ thống bị xâm phạm rất khó khăn nên có thể sẽ phải thiết lập lại toàn bộ hệ thống. Cuối cùng, phải tiến hành kiểm toán toàn diện đối với tất cả các thay đổi hệ thống đã được thực hiện trong giai đoạn này.
Đây không chỉ là vấn đề chính trị mà còn là vấn đề an ninh quốc gia. Các tổ chức tình báo quốc gia nước ngoài sẽ nhanh chóng lợi dụng tình hình hỗn loạn và bất ổn mới để đánh cắp dữ liệu của Mỹ và cài đặt cửa sau cho phép họ truy cập trong tương lai.
Thời gian được truy cập không hạn chế càng kéo dài thì việc khôi phục hệ thống càng trở nên khó khăn và làm tăng nguy cơ gây ra thiệt hại không thể phục hồi đối với các hệ thống quan trọng này. Dù có thể mất thời gian để đánh giá toàn bộ tác động, nhưng các bước này đại diện cho các hành động tối thiểu cần thiết để bắt đầu khôi phục tính toàn vẹn của hệ thống và các giao thức bảo mật.
Nhưng là giả sử rằng vẫn còn ai đó trong chính phủ còn quan tâm.
Bruce Schneier là một chuyên gia công nghệ bảo mật và giảng viên tại Trường Harvard Kennedy. Cuốn sách mới nhất của ông là “A Hacker’s Mind: How the Powerful Bend Society’s Rules, and How to Bend them Back.”
Davi Ottenheimer là phó chủ tịch phụ trách đạo đức số và lòng tin số tại Inrupt, một công ty cơ sở hạ tầng dữ liệu.