Trân Văn
12-8-2019
Tuần rồi, thiên hạ sửng sốt khi Đà Lạt (Lâm Đồng) và Phú Quốc (Kiên Giang) chìm trong nước. Cách nay vài năm, chắc chắn không có ai, kể cả những kẻ giàu trí tưởng tượng nhất, dám nghĩ sẽ có ngày Đà Lạt (tọa lạc ở cao nguyên) và Phú Quốc (chung quanh là biển) lại dễ ngập, ngập sâu và ngập lâu như vậy!
Báo chí Việt Nam đã thu thập ý kiến một số chuyên gia để lý giải vì sao Đà Lạt và Phú Quốc ngập nặng.
Theo đó, dù mưa không lớn (vũ lượng vào ngày 8 tháng 8 – thời điểm các trận lũ đạt đỉnh chưa từng thấy ở Đà Lạt – chỉ có 23 mm/24 giờ) nhưng Đà Lạt vẫn chìm trong nước, lũ chảy cuồn cuộn, cuốn trôi, giật sập đủ thứ, sạt lở xảy ra nhiều nơi,… là vì sự phát triển ồ ạt của hệ thống nhà kính trồng rau và hoa (1).
Ông Lâm Ngọc Tuấn, một Tiến sĩ về môi trường, làm việc tại Đại học Đà Lạt, bảo với tờ Tuổi Trẻ rằng, nhà kính khiến hệ số thấm nước bằng không. Nước mưa không ngấm được vào đất sẽ đổ hết ra suối trong một thời gian ngắn làm nước đột ngột dâng cao, tạo thành lũ nên mưa không to vẫn gây lụt nặng. Nếu mưa to, hậu quả sẽ nghiêm trọng hơn.
Ông Vũ Ngọc Long, cựu Viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam, người nghiên cứu về hệ sinh thái Đà Lạt và khu vực phụ cận, lưu ý, mọi người chỉ thấy sự phát triển của hệ thống nhà kính phá vỡ cảnh quan, ít ai thấy chúng khiến khí hậu, hệ sinh thái ở Đà Lạt thay đổi nhanh chóng, nghiêm trọng đến khủng khiếp và khó vãn hồi.
Tờ Tuổi Trẻ dẫn các số liệu của Bộ Nông nghiệp – Phát triển nông thôn (NN PTNT) minh họa thêm, tính đến năm ngoái, ở Tây Nguyên, độ che phủ của rừng chỉ còn 46%, nội ô Đà Lạt thì chỉ còn 45%. Từ 2010 đến nay, riêng tỉnh Lâm Đồng đã mất thêm 90.000 héc ta rừng và điều đó liên quan mật thiết đến sự phát triển của hệ thống nhà kính.
Sở NN PTNT Lâm Đồng từng cho biết, Đà Lạt có 18.000 héc ta canh tác rau và hoa, trong đó 10.000 héc ta trồng trong nhà kính.
Phát triển nhà kính – gia tăng mức độ tàn khốc của thiên tai – không hề ngẫu nhiên. Đó là… qui hoạch của tỉnh Lâm Đồng: Đến 2020, diện tích canh tác rau phải… đạt 20.000 héc ta, trong đó 75% diện tích phải… ứng dụng công nghệ cao (nhà kính), còn canh tác hoa phải… đạt 2.800 héc ta và 90% diện tích phải… ứng dụng công nghệ cao (nhà kính)!
Phú Quốc cũng thế. Từ khi được… qui hoạch thành… đặc khu kinh tế, hòn đảo này tan hoang ở đủ mọi khía cạnh và đợt lụt kinh hoàng, chưa từng thấy đang xảy ra tại Phú Quốc chính là hệ quả của việc thực hiện qui hoạch: Xóa sổ nhiều khu rừng nguyên sinh, chặn sông, lấp suối, hủy diệt các túi chứa nước trong tự nhiên (2).
Tuy các chuyên gia môi trường, kinh tế đã cảnh báo từ lâu nhưng không ngăn được tiến trình hủy diệt Phú Quốc theo… qui hoạch. Vào lúc này, Phú Quốc đối diện với đủ loại thảm cảnh từ môi trường (ngập lụt nặng nề, thiếu nước…) đến an ninh, trật tự. Nhiều giới bảo rằng, hòn đảo “cần được giải cứu khẩn cấp” (3).
Cho dù tạm ngưng qui hoạch Phú Quốc thành… đặc khu kinh tế (4) cũng khó có thể khôi phục lại những gì đã bị hủy diệt!
***
Tuần rồi, cùng lúc với lũ, lụt ở Đà Lạt, Phú Quốc – những hậu quả nhãn tiền do… qui hoạch – ở TP.HCM có một cuộc họp báo liên quan tới… qui hoạch.
Qua báo giới, ông Võ Văn Hoan – một trong các Phó Chủ tịch của UBND TP.HCM – thú nhận, qui hoạch “Khu Công nghệ cao TP.HCM” có sai phạm: Trong ba đợt thu hồi đất thực hiện vào các năm 2002, 2003, 2004 chỉ có đợt đầu tiên là… đúng qui định. Hai đợt sau là thu hồi ngoài phạm vi… qui hoạch, sau đó mới trình Thủ tướng phê duyệt (4).
Ông Hoan bảo rằng, đó chỉ là những sai sót về “trình tự, thủ tục”, việc xử lý tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc thực hiện… qui hoạch “Khu Công nghệ cao TP.HCM” sẽ chỉ là… phê bình, kiểm điểm – rút kinh nghiệm nhưng hoàn toàn… không dễ vì nhiều “cán bộ, công chức liên quan đến các sai sót đã về hưu, có người đã mất”!
Sau cuộc họp báo của ông Hoan, qua facebook, cô Nguyễn Thùy Dương – một trong những nạn nhân của các… qui hoạch ở TP.HCM – nhắn với ông Hoan nên “ngậm họng”!
Không được phê duyệt nhưng nhân danh… qui hoạch để thu hồi đất, dùng giá bồi thường ấn định cho năm 1995 để bồi thường cho cưỡng chế – thu hồi đất năm 2002, sau đó, tổ chức đập phá nhà cửa là… ăn cướp! Tại sao nhân danh qui hoạch, cưỡng chế – thu hồi đất xây dựng “Khu Công nghệ cao TP.HCM” mà lại nảy ra “Khu Dân cư Man Thiện”?
Dương nhấn mạnh, các nạn nhân mất nhà, mất đất, khiếu nại ròng rã suốt 20 năm qua vẫn không được xem xét. Chỉ có hơn mười người khiếu nại bị tống giam, phạt tù, đa số bị phạt 18 tháng nhưng có hai người bị phạt tới hai năm tù. Đến giờ, thừa nhận là làm sai nhưng chỉ sai về “trình tự, thủ tục” và “muốn kiểm điểm cũng khó” thì đúng là… mọi rợ (5)!
Cũng tuần rồi, qui hoạch đã đẩy hàng chục ngàn gia đình sống ở Đắk Nông và Bình Phước vào tình trạng “ăn không ngon, ngủ không yên” bởi không biết đập chắn nước của Thủy điện Đắk Kar có vỡ hay không. Các viên chức hữu trách ở Đắk Nông đồng loạt cho rằng, chuyện cửa xả của Thủy điện Đắk Kar bị kẹt làm cả khu vực hạ du náo loạn là lỗi của chủ đầu tư (7).
Thế còn trách nhiệm của những người lập – phê duyệt qui hoạch thủy điện? Khi lập – phê duyệt tại sao không tính đến những tình huống tương tự và đã từng xảy ra nhiều lần?
***
Không thể tính được Việt Nam có bao nhiêu… qui hoạch từ khi đảng CSVN tiến hành… đổi mới vì vô số qui hoạch được lập – phê duyệt cho tất cả các lĩnh vực, khu vực, ở đủ mọi cấp. Có bao nhiêu… qui hoạch thành công? Không biết vì đến giờ chỉ thấy những vấn nạn đủ dạng và đủ loại thiệt hại từ… qui hoạch.
Tiếng là “của dân, do dân, vì dân” nhưng nhân sự lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền ở tất cả các cấp cũng được… qui hoạch và vô số… qui hoạch khác khiến quốc gia tan hoang, kinh tế suy thoái, xã hội hỗn loạn, dân lành oán thán, chính là sản phẩm của đội ngũ đã được… qui hoạch đó!
Có bao giờ Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương đảng CSVN nhận trách nhiệm về đủ thứ chủ trương làm nền cho đủ loại qui hoạch? Chưa! Có cá nhân nào bị truy cứu trách nhiệm khi đề ra chủ trương, phóng bút phê duyệt những qui hoạch không những không sinh lợi mà còn làm “quốc phá, gia vong”? Cũng chưa!
Qui hoạch cứ thế ra đời, thậm chí gần đây còn mở rộng qui mô gieo rắc thảm họa bằng cách gắn vào “tầm nhìn” dài đến một hoặc vài thập niên. Cứ như thế thì ngay cả chỉ kiểm điểm, rút kinh nghiệm cũng… bế tắc giống như chuyện xét lại qui hoạch “Khu Công nghệ cao TP.HCM”: Nếu chưa… chết, những cá nhân đề ra chủ trương, phê duyệt các qui hoạch cũng đã nghỉ hưu!
Dường như chỉ còn một cách để chặn các qui hoạch hủy diệt quốc gia, gieo vạ cho dân tộc là qui hoạch… án tử hình. Tuy nhiên ai lập và thực thi qui hoạch ấy? Đảng chỉ muốn qui hoạch nhân sự để đề ra chủ trương, phê duyệt các loại qui hoạch thổ tả như qui hoạch Đà Lạt, Phú Quốc, Khu Công nghệ cao TP.HCM, thủy điện,… và chỉ thế thôi!
Chú thích
(1) https://tuoitre.vn/da-lat-lam-dong-mua-nho-lu-sau-vi-dau-nen-noi-20190810013706833.htm
(3) https://tuoitre.vn/phu-quoc-can-duoc-giai-cuu-khan-cap-20190810110145084.htm
(6) https://www.facebook.com/ThuyDuongNguyen28/posts/2555088794511666
(7) https://tuoitre.vn/thuy-dien-dak-kar-bi-ket-van-suyt-vo-dap-la-do-cui-20190810093440511.htm