Dập tắt ngọn hải đăng dân chủ của Hoa Kỳ, cản đường người kế nhiệm trên mọi hồ sơ lớn, từ chính sách đối ngoại đến môi trường, để mặc cho đại dịch và khủng hoảng kinh tế tàn phá Hoa Kỳ. Giới quan sát quốc tế cho rằng Donald Trump đang tiến hành chiến dịch “tiêu thổ kháng chiến” để đến ngày ông ra đi, nước Mỹ sẽ chỉ còn là một “bãi chiến trường”.
Tệ hơn cả là thái độ của tổng thống Mỹ thứ 45 càng lúc càng biến Hoa Kỳ thành “trò cười cho thiên hạ”, như ghi nhận của Gilles Paris, thông tín viên báo Le Monde tại Washington.
Từ đầu tháng 11 tới nay, chính quyền trong thế như “rắn không đầu”. Lịch làm việc của nguyên thủ Mỹ gần như là một tờ giấy trắng, ngoại trừ cuộc họp trực tuyến ngắn ngủi với các lãnh đạo nhóm G20 trước khi Donald Trump và đoàn tùy tùng hối hả đi đánh golf giải trí.
Về đối nội, trước ngày ra đi, chính phủ Mỹ để ngỏ khả năng cho phép khai thác dầu khí tại một khu vực cần được bảo tồn ở bang Alaska. Đối với nhiều nhà phân tích, đây là biện pháp nhằm cản trở chính quyền Joe Biden quay trở lại với thỏa thuận chống biến đổi khí hậu. Qua cử chỉ này, chính quyền Trump muốn chứng tỏ họ bảo vệ quyền lợi của các nhà sản xuất dầu khí Mỹ.
Nhưng cùng lúc, ngày 20/11/2020, bộ trưởng Tài Chính Mnuchin đơn phương yêu cầu Ngân Hàng Trung Ương ngừng hỗ trợ kế hoạch khắc phục hậu quả kinh tế do dịch Covid-19 gây nên. Hành động này, theo thông tín viên báo Le Monde từ Washington, không hơn không kém là cách để ông Trump “khóa tay” Biden, để cho người kế nhiệm lên cầm quyền trong những “điều kiện tệ hại nhất”.
Về đối ngoại, lâu nay ai cũng xem Hoa Kỳ là một thành trì dân chủ trên thế giới. Washington đã biết bao lần can thiệp để các nhà lãnh đạo tôn trọng lá phiếu cử tri, để các cuộc chuyển giao quyền lực được diễn ra êm thắm. Trong vài tuần lễ, việc tổng thống Mỹ cương quyết không thừa nhận thất bại, đồng thời liên tục cáo buộc gian lận bầu cử nhằm bôi nhọ đối thủ Biden, dù không có bằng chứng, như đã “vỗ vào mặt” những giá trị tự do và dân chủ.
Trả lời hãng tin Pháp AFP, một nhà đối lập của tại Tchad mỉa mai cho rằng, nhờ có Donald Trump, từ nay trở đi có lẽ không ít các nhà độc tài châu Phi sẽ càng tin chắc rằng các “cuộc bầu cử phải được tổ chức sao cho trong mọi điều kiện họ đều không bị thua”. Vô địch cờ vua của Nga và cũng là một tiếng nói đối lập có uy tín tại Matxcơva Gary Kasparov, qua Twitter, khẳng định nhờ có Trump, nền dân chủ của Mỹ bị mất uy tín và đó là “mong ước của Vladimir Putin”.
Thomas Carothers, thuộc Quỹ Carnegie đấu tranh vì hòa bình quốc tế, trụ sở tại Washington, thận trọng hơn khi cho rằng thực ra các nhà lãnh đạo cai trị đất nước với một bàn tay sắt như Tập Cận Bình ở Trung Quốc, Vladimir Putin tại Nga, hay tướng Al Sissi ở Ai Cập và kể cả những phù thủy non tay như Victor Orban tại Hungary đã không đợi ông Trump chỉ đường dẫn lối để bám trụ quyền lực.
Nhưng trò hề trên sân khấu chính trị Mỹ cho thấy là ngay cả một nền dân chủ lâu đời và chặt chẽ, một xã hội với dân trí cao, cũng có thể trở thành “nạn nhân của những trò lừa đảo”.
Vẫn theo chuyên gia này, cụm từ “Fake News” là công cụ để Trump khóa miệng báo chí và đã được các chính quyền trên thế giới khai thác cũng với mục đích này. Trump đã là “tấm gương” để nội các của thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sách nhiễu xã hội dân sự, để chính quyền của tổng thống Mêhicô Andrez Manuel Lopez Obrado tố cáo gian lận mỗi khi bị lá phiếu cử tri trừng phạt.
Cũng ông Trump từ năm 2016 đã cáo buộc đối thủ là thượng nghị sĩ Ted Cruz bang Texas “gian lận”, khi ông bị thua Cruz trong cuộc bầu cử sơ bộ tại bang này. Cùng năm đó, một khi đã chính thức đại diện cho đảng Cộng Hòa ra tranh cử tổng thống, Donald Trump từng tuyên bố Hillary Clinton “chỉ có thể thắng nếu gian lận lá phiếu cử tri”. Bốn năm sau, khi thất bại, cũng Trump dùng lại lá bài này, nhưng là để nhắm vào Joe Biden.
Có điều, việc làm xấu đi hình ảnh của nước Mỹ trên trường quốc tế, hay đe dọa nền tảng của nền dân chủ Hoa Kỳ và kể cả việc chia rẽ người dân Mỹ, dường như không mảy may khiến ông trùm địa ốc New York nao núng, như kết luận của thông tín viên báo Le Monde, Gilles Paris.
Bởi lẽ những thành phần trung thành với Trump vẫn tin rằng đó mới là sự thực. Vẫn tác giả bài viết tiếc rằng những nhà lập quốc của nước Mỹ cách nay đã hơn 200 năm không thể ngờ rằng di sản của họ đã bị một nhà chính trị tay mơ làm chao đảo./.