Vào những năm 1960 có một thí nghiệm rất ly kỳ, bởi vì đối tượng thí nghiệm chỉ là một nhóm chuột nhưng kết quả thí nghiệm đã dự đoán chính xác tình trạng của con người trong vài thập kỷ sau đó.
Thí nghiệm ly kỳ “Vũ trụ số 25” (Ảnh chụp màn hình)
Vũ trụ số 25
Đây là chuỗi thí nghiệm trong vũ trụ chuột do Tiến sĩ về hành vi học người Mỹ John Bumpass Calhoun bắt đầu vào những năm 1960. Nổi tiếng nhất trong số này là thí nghiệm “Vũ trụ số 25” mà ông đã ghi lại trong bài báo năm 1973 “Death Squared: The Explosive Growth and Demise of a Mouse”.
Tiến sĩ về hành vi học người Mỹ John Bumpass Calhoun (Ảnh chụp màn hình)
Địa điểm thí nghiệm là một hộp kim loại có chiều dài và rộng 2,57 mét và cao 1,37 mét trong trang trại, có thể chứa tổng cộng 3.840 con chuột. Với tâm của hộp là trung tâm, 16 khu vực sinh hoạt được chia đều, mỗi khu vực có một vòi uống, một hộp đựng thức ăn, và 16 ngăn nghỉ độc lập. Mỗi hốc nghỉ có thể chứa 15 con chuột thoải mái trong đó, ở đó có hệ thống thông gió tốt, nhiệt độ ổn định, thức ăn vô tận, nước vô tận, không có kẻ thù thiên nhiên, và cũng không có bệnh truyền nhiễm. Điều duy nhất mà lũ chuột cần làm là: “Tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn nhất”.
Đây quả là xã hội lý tưởng của loài chuột. Vì vậy, người ta còn gọi thí nghiệm của Calhoun là thí nghiệm xã hội lý tưởng của chuột.
Thí nghiệm “Vũ trụ số 25” kéo dài 5 năm, bắt đầu từ tháng 7 năm 1968 và kết thúc vào tháng 5 năm 1973. Nó được chia thành bốn giai đoạn, A, B, C và D, đó chính là bốn giai đoạn thành, trụ, hoại, diệt mỗi vũ trụ đều trải qua được nói tới trong Phật gia.
Giai đoạn A: Thời kỳ phấn đấu
4 cặp chuột 48 ngày tuổi đến ở. Mỗi con đều khỏe mạnh và nhanh nhẹn. Trong thế giới mới, những con chuột hạnh phúc nhanh chóng bắt đầu đánh dấu lãnh thổ tương ứng, chọn hang ổ và bắt đầu cuộc sống thuộc địa của chúng. Vào ngày thứ 104, thế hệ thứ hai được sinh ra một cách suôn sẻ.
Giai đoạn B: Thời kỳ phát triển
Kể từ đó, quần thể chuột bùng nổ, cứ sau 55 ngày lại tăng gấp đôi. Trong hang ổ của những con đực ưu tú có tỷ lệ sinh cao, trong khi những con khác có ít hoặc không sinh. Sự chia rẽ xã hội đã xuất hiện.
Giai đoạn C: Thời kỳ cân bằng
Vào ngày thứ 315, tổng số chuột lên tới 620 con. Tốc độ sinh sản đã chậm lại đáng kể kể từ đó, sau mỗi 145 ngày mới tăng gấp đôi số lượng. Lúc này, các vấn đề xã hội nảy sinh. Khả năng bảo vệ lãnh thổ của những con đực ưu tú bắt đầu suy giảm, và những con cái đang cho con bú trở nên hiếu chiến và chiếm lấy vai trò của con đực. Bạo lực trở nên phổ biến. Những con đực còn lại đành phải rút lui sau khi liên tiếp bị những vết cắn. Những con đực thích dễ chịu, đồng tính, và sống xa lánh xã hội bắt đầu xuất hiện, tỷ lệ con cái thụ thai giảm sút, một số bắt đầu không thụ thai, hoặc đuổi những con chuột con mới sinh ra ngoài và để chúng tự lo cho bản thân. Xã hội bắt đầu trở nên hỗn loạn.
Giai đoạn D: Thời kỳ chết chóc
Sau ngày thứ 560, số lượng chuột đạt đỉnh điểm là 2200 con, và sau đó bắt đầu có biểu hiện tăng trưởng âm. Tỷ lệ sinh và tỷ lệ sống sót của chuột sơ sinh giảm mạnh. Vào ngày thứ 600, con chuột cuối cùng còn sống được sinh ra.
Sau đó, một hiện tượng kỳ quái đã xảy ra. Những con đực rút lui không còn đánh nhau hay đuổi theo những con cái nữa. Ngoài chuyện ăn uống, chúng chỉ bị say sưa với một điều duy nhất, đó là chải chuốt bộ lông. Lúc này, mặc dù một số hang đã quá đông nhưng 20% hang vẫn còn trống. Và những con cái không còn khả năng sinh sản, chui vào những cái ổ trống này và trú ẩn.
Kể từ đó, do không có con chuột mới nào được sinh ra, nên Vũ trụ số 25 bắt đầu bước vào thời kỳ chết dần chết mòn. Những con chuột mới trưởng thành không còn hung dữ, cũng không học được các hành vi xã hội khác, không hứng thú với đồng loại khác giống, chúng chỉ biết chú ý đến bản thân, và dành nhiều thời gian cho việc chải chuốt bản thân hàng ngày. Calhoun gọi những con chuột này là “những con chuột xinh đẹp”.
Vào thời điểm Calhoun viết bài báo này, vẫn còn hơn một trăm “con chuột xinh đẹp” như vậy ở xã hội lý tưởng. Ông dự đoán rằng con chuột cuối cùng sẽ chết vào tháng 5 năm 1973, ngày thứ 1780 của cuộc thử nghiệm. Vũ trụ thứ 25 đã bị hủy diệt.
- Ông dự đoán rằng con chuột cuối cùng sẽ chết vào tháng 5 năm 1973, ngày thứ 1780 của cuộc thử nghiệm. Vũ trụ thứ 25 đã bị hủy diệt (Ảnh chụp màn hình)
Vào đầu những năm 1960, Calhoun đã bắt đầu làm thí nghiệm về chuột này, và kết quả cũng tương tự. Đồng nghiệp của ông, Tiến sĩ Halsey Marsden đã từng thử lấy một vài “con chuột xinh đẹp” và cho chúng vào một chiếc hộp mới tinh, với hy vọng rằng chúng có thể lấy lại sự tự tin và xây dựng một vũ trụ mới trong một môi trường mới. Tuy nhiên, những “con chuột xinh đẹp” này vẫn không quan tâm đến việc sinh sản thế hệ sau, và các kiểu hành vi của chúng đã thay đổi vĩnh viễn.
Điều này cũng khiến Calhoun phải suy ngẫm. Bởi vì ông luôn tin rằng áp lực do dân số quá đông là nguyên nhân dẫn đến hành vi bất thường của những con chuột. Tuy nhiên, lý do của những “chú chuột xinh đẹp” rõ ràng không phải là điều này. Trên thực tế, số lượng chuột tối đa của Vũ trụ 25 còn lâu mới đạt đến giới hạn là 3.840. Vậy đâu là nguyên nhân khiến lũ chuột không chịu hưởng hạnh phúc và phải biến thiên đường thành địa ngục?
Phân tích cuối cùng của Calhoun cho rằng, chính vì điều kiện trong xã hội lý tưởng quá tốt, nên những con chuột đều sống lâu, thế hệ cũ chiếm một số vai trò hạn chế trong cộng đồng và không chịu rút lui, còn thế hệ mới không thể không khai chiến với những bậc bề trên để đạt được một vai trò xã hội. Kết quả là cả hai bên đều thiệt, dẫn đến xã hội sụp đổ. Điều đó cho thấy, lý do chính là những con chuột non không thể tìm thấy vai trò thích hợp của chính mình trong xã hội. Vì vậy, thế hệ đầu tiên phát triển bạo lực, và thế hệ thứ hai chỉ đơn giản là rời bỏ xã hội.
Sau đó, ông nói rằng nếu một loạt hiện tượng tương tự xảy ra ở con người trong tương lai, kết cục cuối cùng là không thể tránh khỏi, đó là sự biến mất của các loài.
Ngay sau khi nhận xét này được đưa ra, nhiều nhà khoa học đã đưa ra nghi vấn. Mọi người đều chỉ trích rằng xã hội loài người phức tạp và tiên tiến hơn chuột rất nhiều, làm sao có thể đưa ra kết luận tuỳ tiện như vậy?
Lời tiên tri của Calhoun
Tuy nhiên, 50 năm sau, nhìn lại thí nghiệm của Calhoun, đó thực sự là lời tiên tri kỳ diệu về tương lai của loài người.
Cùng khoảng thời gian Calhoun bắt đầu tạo ra vũ trụ chuột, vào đầu những năm 1960, tỷ lệ sinh sản trên toàn cầu đã lên đến đỉnh điểm, trung bình mỗi phụ nữ có 5 con. Vào cuối những năm 1960, tỷ lệ sinh sản bắt đầu giảm, và nó chưa bao giờ tăng trở lại kể từ đó, so với vũ trụ chuột, nó đã bước vào giai đoạn C, giai đoạn cân bằng.
Cùng khoảng thời gian Calhoun bắt đầu tạo ra vũ trụ chuột, vào đầu những năm 1960, tỷ lệ sinh sản trên toàn cầu đã lên đến đỉnh điểm, trung bình mỗi phụ nữ có 5 con (Ảnh chụp màn hình)
Trong giai đoạn này, lũ chuột bắt đầu xuất hiện hành vi bạo lực. Trong xã hội loài người những năm 1960 và 1970, giới trẻ ở cả phương Đông và phương Tây đều bước vào thời kỳ nhiễu động, bắt đầu trở nên hiếu chiến. Không nói đến phương Đông vì chúng ta cũng đều biết rồi. Còn trong xã hội phương Tây, các cuộc cách mạng đường phố bắt đầu thịnh hành, nữ quyền trỗi dậy, và các nền văn hóa hippie và punk phản xã hội truyền thống bắt đầu thịnh hành.
Tuy nhiên, vào những năm 1980, một thế hệ thanh niên mới không còn hiếu chiến nữa. Lúc này, hiện tượng “chú chuột xinh đẹp” của xã hội suy thoái bắt đầu nảy mầm. Vào đầu những năm 1990, sau khi nền kinh tế bong bóng của Nhật Bản tan vỡ, sự xuất hiện của “những thanh niên nam trong nhà” đã khiến hiện tượng này nổi lên.
Các “thanh niên nam trong nhà” không tìm việc làm, không muốn giao du, lại càng không quan tâm đến hôn nhân, họ “ở” trong phòng riêng từ sáng đến tối, tự xót thương bản thân mình, và dựa dẫm vào viện trợ của cha mẹ để sống. Sau khi Internet bắt đầu lên ngôi, hiện tượng này ngày càng nghiêm trọng, thậm chí còn lan rộng ra toàn thế giới. Trung Quốc gọi nhóm người này là “người trưởng thành ăn bám bố mẹ”, người Mỹ gọi họ là “người về tổ”, nước Anh gọi họ là “neet”, và Úc gọi họ là “người kangaroo”…
Vào cuối năm 2018, chính phủ Nhật Bản đã tiến hành một cuộc điều tra về hiện tượng này và nhận thấy rằng, số lượng cư dân ru rú ở nhà thực sự lên tới một triệu người. Hơn 60% trong số đó là người trung lão trên 40 tuổi. Có nghĩa là, nhiều người có thể đã ở trong nhà từ những năm 1990 và đã ở như vậy trong 23 năm.
Cùng với hiện tượng sống ở nhà dựa vào bố mẹ già, ngày càng ít người trẻ sẵn sàng sinh con. Tỷ lệ sinh bắt đầu giảm nhanh chóng. Biểu đồ này về tỷ lệ sinh của dân số thế giới vào năm 2020 dưới đây biểu thị: Màu tím đại diện cho tỷ lệ sinh sản cao nhất, sau đó chuyển dần sang màu xanh lam khi mức sinh giảm và màu xanh lam đậm thấp nhất với một người phụ nữ có ít hơn 1 con. Bên dưới màu xanh lá cây đậm là ít hơn 2 con, tức là bên dưới mức thấp nhất để duy trì tính liên tục của chủng tộc là 2,1 con. Qua hình vẽ có thể thấy, hầu hết các quốc gia, đặc biệt là các khu vực kinh tế phát triển, đều nằm trong phạm vi màu xanh lam.
Biểu đồ về tỷ lệ sinh của dân số thế giới vào năm 2020 (Ảnh chụp màn hình)
Ngoài ra, theo dự báo của CIA về tỷ lệ sinh của thế giới vào năm 2022, gần 60% trong số 227 quốc gia trên thế giới sẽ có tỷ lệ sinh thấp hơn mức giới hạn thấp là 2,1; các nước phát triển hầu như đều không thoát khỏi tình trạng này. Hầu hết các quốc gia có tỷ lệ sinh cao là các quốc gia châu Phi nhỏ.
Điều này có nghĩa là loài người đang bắt đầu đối mặt với khủng hoảng dân số. Vấn đề không phải là dân số quá đông, mà ngược lại, đó là dân số ngày càng thu hẹp và các vấn đề về tiếp nối chủng tộc. Nếu chúng ta không đối phó với nó, giống như Calhoun dự đoán, chúng ta sẽ đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Các chính phủ trên thế giới đều nhận thức được điều này, và cố gắng khuyến khích người trẻ, nhưng họ không quan tâm, như thể họ đã mất niềm tin vào xã hội này. Phải chăng đây cũng là điều giống với những con chuột trong xã hội lý tưởng, do điều kiện vật chất quá tốt gây ra hiện tượng này?
Điều này chưa có câu trả lời rõ. Nhưng có một điểm, rằng, sự thỏa mãn về vật chất chưa chắc đã mang lại hạnh phúc cho con người. Thí nghiệm của Calhoun đã cho thấy điều này. Con người cảm thấy rằng việc tạo ra một thế giới nhỏ bé với sự dồi dào về vật chất cho loài chuột là mang lại cho chúng niềm hạnh phúc lớn nhất. Chúng nên biết ơn và vui vẻ. Những con chuột đã trả lời bằng hành động rằng không phải như vậy.
Vậy chìa khóa để giải quyết khủng hoảng là gì? Trong bài viết của mình, Calhoun không chỉ tiên đoán về tương lai của loài người mà còn đưa ra giải pháp, đó là cây sự sống trong Kinh Thánh.
Sách Khải Huyền nói rằng cây sự sống mọc ở hai bên bờ sông chảy với dòng nước sự sống, nó “sinh hoa kết trái mười hai loại, mỗi tháng đều đơm hoa kết trái”, “lá cây có thể chữa lành bệnh cho con người của các quốc gia”. Calhoun nói rằng, quá trình tiến hóa của con người là một con đường dẫn đến cây sự sống, nếu bạn nắm được cây sự sống, bạn sẽ bình an trên con đường đó.
Tuy nói ra hơi mơ hồ nhưng ý nghĩa chung rất rõ ràng, đó là khi xảy ra khủng hoảng, chỉ dựa vào tín ngưỡng là có thể vượt qua khó khăn. Mặc dù cộng đồng khoa học không đồng ý với tuyên bố này, nhưng vào tháng 9 năm đó, Calhoun cũng đã được Giáo hoàng Paul VI tiếp kiến, không biết nguyên nhân có phải vì bài viết này hay không.
Chúng ta không biết cây sự sống của Calhoun đại diện cho đức tin nào, và nó có thể giúp nhân loại thoát khỏi tình trạng khó khăn như thế nào. Nhưng có một ví dụ tuyệt vời về thực tế là đức tin có thể mang lại hạnh phúc cho con người.
Đất nước hạnh phúc nhất thế giới
Giữa Trung Quốc và Ấn Độ, ở chân núi phía nam của dãy Himalaya, có một vương quốc Bhutan nhỏ bé, nơi mà người dân toàn tâm toàn ý theo đạo Phật. Nó là một trong những quốc gia kém phát triển nhất trên thế giới, nhưng cũng là “quốc gia hạnh phúc nhất” trên thế giới. Khung cảnh nơi đây đẹp như tranh vẽ, không có những dinh thự hay khu nhà ổ chuột; không có người ăn xin và người vô gia cư trên đường phố, chỉ có những người dân làng trong trang phục truyền thống đi qua luôn nở nụ cười trên môi. Nếu hỏi họ tại sao họ lại hạnh phúc như vậy, họ sẽ nói: “Tôi rất hài lòng”.
Vương quốc Bhutan nhỏ bé, nơi mà người dân toàn tâm toàn ý theo đạo Phật (Ảnh chụp màn hình)
Năm 1972, Wangchuck, vị vua thứ tư của Bhutan, đã quảng bá khái niệm hạnh phúc của họ ra toàn thế giới, và đề xuất khái niệm “Tổng giá trị Hạnh phúc Quốc gia”. Ông cho rằng một quốc gia không nên chỉ tập trung vào GDP, mà còn phải coi trọng hạnh phúc tập thể của quốc dân, coi đó là mục tiêu của quản trị, nhấn mạnh sự hài hòa với thiên nhiên. Các giá trị truyền thống được thể hiện qua 9 lĩnh vực hạnh phúc và bốn trụ cột của Tổng giá trị Hạnh phúc Quốc gia, bao gồm bảo tồn và phát huy văn hóa, phúc lợi tâm sinh lý và các yếu tố khác, được các học giả đánh giá là mang màu sắc Phật giáo đặc trưng.
Trong 50 năm qua, Tổng giá trị Hạnh phúc Quốc gia đã được ngày càng nhiều quốc gia phương Tây công nhận. Năm 2011, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua một nghị quyết kêu gọi các quốc gia thành viên noi theo tấm gương của Bhutan và tập trung vào hạnh phúc của quốc dân. Đất nước Bhutan nhỏ bé cũng nổi tiếng khắp toàn cầu.
Minh An
Theo Epoch Times