Mục lục
CIVICUS Monitor: VN hình sự hóa giới hoạt động, tàn nhẫn với tù nhân chính trị
VOA Tiếng Việt
CIVICUS, một liên minh xã hội dân sự toàn cầu có nhiệm vụ tăng cường hành động của công dân và xã hội dân sự trên toàn thế giới, đưa ra báo cáo này hôm 5/10, gần tròn một năm sau khi Việt Nam trúng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, nhiệm kỳ 2023-2025.
CIVICUS Monitor đánh giá rằng không gian dân sự tại Việt Nam ở trong tình trạng “bị đóng kín” (closed) và hiện vẫn như vậy do chính quyền hạn chế chặt chẽ quyền tự do hội họp ôn hòa, tự do biểu đạt.
“Trong số những mối lo ngại đang diễn ra được ghi nhận là những nỗ lực có hệ thống nhằm bịt miệng những người bảo vệ nhân quyền, nhà báo và các blogger, bao gồm cả việc bỏ tù họ theo luật an ninh quốc gia, hạn chế quyền tự do đi lại và tra tấn cũng như đối xử tệ bạc với họ”, báo cáo viết.
Ngoài ra, chính quyền còn có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ trên các phương tiện truyền thông, kiểm duyệt trực tuyến và kiểm soát trên phương tiện truyền thông xã hội cũng như các hạn chế đang diễn ra đối với các cuộc biểu tình ôn hòa, tổ chức này cho biết thêm.
Khi Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền LHQ, họ cam kết “tiếp tục nỗ lực để được hưởng tốt hơn các quyền con người và các quyền tự do cơ bản”, nhưng vào những tháng gần đây, chính phủ “tiếp tục hình sự hóa và bỏ tù những người bảo vệ nhân quyền bao gồm các nhà hoạt động môi trường, nhà hoạt động vì quyền của người thiểu số và các học giả trong khi các tù nhân chính trị bị đối xử tàn tệ trong tù”, báo cáo cho biết.
Báo cáo của CIVICUS Monitor điểm lại một số vụ kết án và bắt bớ tiêu biểu như vụ bà Hoàng Thị Minh Hồng, một nhà hoạt động vì môi trường, bị kết án 3 năm tù với cáo buộc “Trốn thuế”; chuyên gia năng lượng xanh Ngô Thị Tố Nhiên, bị bắt với cáo buộc “Chiếm đoạt tài liệu”; Blogger Thái Văn Đường bị bắt với cáo buộc “Tuyên truyền chống Nhà nước”, tù nhân chính trị Đặng Đình Bách bị giám thị trại giam hành hung sau khi ông báo cho gia đình biết về việc ông bị các tù nhân khác đe dọa…
Ngoài ra, báo cáo còn đề cập đến nhiều trường hợp nhà hoạt động bị bắt hay bị kết án với tội danh “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ”: ông Phan Sơn Tùng bị kết án 6 năm tù vào tháng 7/2023 vì chủ trương thành lập đảng “Việt Nam Thịnh vượng”, đối lập với Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền; ông Nguyễn Sơn Lộ, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển SENA, bị kết án 3 năm tù về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ”, và hai năm tù nữa về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn”, được xem là nhằm bịt miệng những tiếng nói chống tham nhũng của ông; ba nhà hoạt động Khmer Krom Thạch Cương, Tô Hoàng Chương và Danh Minh Quang ở đồng bằng sông Cửu Long bị bắt vào tháng 7 với cáo buộc “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ” sau khi phổ biến sách về quyền của người bản địa…Cũng tội danh này, ông Hoàng Văn Luân bị bắt vào tháng 8/2023 sau khi ông tổ chức khiếu kiện đông người ở Hà Tĩnh về thảm họa môi trường Formosa.
Báo cáo cũng nêu việc chính quyền Việt Nam vào tháng 8/2023 soạn thảo một nghị định mới để loại bỏ người dùng khỏi mạng xã hội nếu họ chia sẻ nội dung bị coi là bất hợp pháp, xem đây là một động thái nhằm thắt chặt hơn nữa tiếng nói phản biện trên không gian mạng. Cơ quan chức năng của Việt Nam đang lấy ý kiến về nghị định dự thảo này, nếu ban hành sẽ thay thế các quy định hiện có, bao gồm Nghị định 72/2013 và Nghị định 27/2018.
VOA đã liên lạc Bộ Ngoại giao Việt Nam và đề nghị cho ý kiến phản hồi về báo cáo của CIVICUS Monitor, nhưng chưa được trả lời.
Liên quan đến trường hợp ông Đặng Đình Bách vào tháng 8 được cho là bị hành hung ngay sau khi ông gọi điện thoại về nhà để tố cáo sự việc nghiêm trọng xảy ra trong Trại giam số 6, tỉnh Nghệ An, bà Trần Phương Thảo, vợ ông, nói với VOA:
“Chồng tôi bị cán bộ quản giáo hành hung và gây thương tích ở tay và bị đánh rất mạnh vào đầu gây chấn thương nguy hiểm. Hơn nữa, chồng tôi và gia đình tôi không hiểu được lý do tại sao anh bị đánh đập trong tù bởi vì chồng tôi đã khẳng định rằng anh không vi phạm bất cứ nội quy gì trong trại giam.
“Thực trạng là trại giam số 6 đã làm mọi cách để bưng bít thông tin khiến cho gia đình tôi vô cùng khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin từ người thân của mình. Họ ngăn cấm không cho chồng tôi nói với gia đình về việc anh bị đe dọa tính mạng hay bị đánh đập.
“Chúng tôi đang rất là hoang mang, lo lắng đến tình hình tính mạng sức khỏe, sự an toàn của chồng tôi và đặc biệt là cái nguy cơ có thể bị trả thù sau khi mà anh làm đơn tố cáo những cái sai phạm của trại giam”.
Trước đó, hàng chục tổ chức quốc tế kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho ông Đặng Đình Bách, người đang thụ án 5 năm tù về tội “Trốn thuế”, một cáo buộc các tổ chức này gọi là “ngụy tạo” sau khi ông vận động cho phong trào chống điện than tại Việt Nam.
Bộ Công an Việt Nam, cơ quan quản lý trại giam số 6, không phản hồi ngay yêu cầu bình luận của VOA.
Liên quan đến việc kết án và bắt giam hai nhà hoạt động môi trường gần đây, hôm 5/10, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng bác bỏ những thông tin “sai sự thật với dụng ý xấu” về công tác đấu tranh chống tội phạm và quan hệ đối ngoại của Việt Nam.
Bà Hằng cho rằng bà Hoàng Thị Minh Hồng và bà Ngô Thị Tố Nhiên đều “vi phạm pháp luật của Việt Nam, bị điều tra, khởi tố và xét xử theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam”.
CIVICUS: Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam tệ hơn sau khi vào Hội đồng Nhân quyền LHQ
2023.10.05
Xếp hạng của Việt Nam trong bản đồ Đông Nam Á năm 2022 (báo cáo của CIVICUS)
Một năm sau khi trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp quốc (LHQ), Việt Nam không những không cải thiện mà còn làm trầm trọng thêm hồ sơ nhân quyền vốn tồi tệ của mình, tổ chức Liên minh xã hội dân sự toàn cầu (CIVICUS) nói.
Trong báo cáo công bố ngày 05/10, tổ chức nhân quyền có trụ sở ở Johannesburg (Nam Phi), đánh giá hiện trạng không gian dân sự ở Việt Nam vẫn là “đóng” với những lo ngại về các nỗ lực của nhà nước nhằm bịt miệng những người bảo vệ nhân quyền, nhà báo và blogger.
Những biện pháp trấn áp bao gồm việc bỏ tù người hoạt động theo các điều khoản mơ hồ trong chương An ninh quốc gia của Bộ luật Hình sự, hạn chế quyền tự do đi lại, tra tấn và đối xử tàn tệ trong quá trình giam giữ.
Báo cáo nói gần một năm kể từ khi Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền LHQ với cam kết tiếp tục nỗ lực để người dân được hưởng tốt hơn các quyền con người và quyền tự do cơ bản, tình trạng tự do dân sự vẫn bị vi phạm nghiêm trọng khi nhà nước sử dụng nhiều điều luật khác nhau để nhắm vào người hoạt động.
Ông Josef Benedict, chuyên gia vận động cho không gian dân sự khu vực Châu Á-Thái Bình Dương của CIVICUS, nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) qua tin nhắn ngày 05/10:
“Báo cáo mới nhất này của CIVICUS nêu bật thất bại rõ ràng của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết với tư cách là thành viên của Hội đồng Nhân quyền LHQ trong việc tuân thủ các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế nhằm bảo vệ các quyền tự do cơ bản.
Vào những tháng gần đây, chúng tôi tiếp tục ghi nhận việc hình sự hóa và bỏ tù nhiều nhà hoạt động môi trường, người hoạt động vì quyền của người thiểu số, người hoạt động chính trị và học giả.”
Trong báo cáo, CIVICUS liệt kê các vụ bắt giữ hoặc kết án ông Phan Sơn Tùng sáu năm tù theo tội danh “Tuyên truyền chống nhà nước;” học giả Nguyễn Sơn Lộ ba năm tù về tội danh “Lợi dụng quyền tự do dân chủ” và hai năm về tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn,” bắt giữ ba nhà hoạt động về quyền của người bản địa Khmer Chung Hoàng Chương, Danh Minh Quang và Thạch Cương ở Tây Nam bộ và nhà hoạt động môi trường Hoàng Văn Luân về cáo buộc “Lợi dụng quyền tự do dân chủ” cũng như việc kết án nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng về tội “Trốn thuế” và vụ bắt giữ mới đây đối với chuyên gia về năng lượng sạch Ngô Thị Tố Nhiên về cáo buộc “Chiếm đoạt tài liệu.”
Trong phần về tự do ngôn luận, báo cáo của CIVICUS nhắc đến việc bắt giữ YouTuber Đường Văn Thái sau khi người này mất tích ở gần Bangkok nơi ông sống như một người tỵ nạn chính trị từ năm 2019, và thầy giáo dạy dưỡng sinh Dương Tuấn Ngọc, với cùng cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 của Bộ luật Hình sự.
“Cộng đồng quốc tế phải kêu gọi Chính phủ Việt Nam chấm dứt những hành vi vi phạm này và yêu cầu trả tự do cho những nhà hoạt động trên,” ông Josef Benedict nói.
Báo cáo cũng nhắc đến việc hai ông Trần Huỳnh Duy Thức và Đặng Đình Bách đang bị đối xử tàn tệ trong Trại giam số 6.
“Điều vô cùng đáng lo ngại là thông tin về việc tù nhân chính trị như Đặng Đình Bách và Trần Huỳnh Duy Thức bị ngược đãi trong tù. Tra tấn và các hình thức ngược đãi khác hoàn toàn bị nghiêm cấm theo luật pháp quốc tế, nhưng chúng vẫn là hành vi phổ biến của chính quyền Việt Nam mà không bị trừng phạt tương ứng.
Nếu họ nghiêm túc về nhân quyền, Chính phủ phải thực hiện mọi biện pháp để chấm dứt hành vi này và buộc những kẻ thủ phạm phải chịu trách nhiệm,” đại diện của CIVICUS nói với RFA.
Báo cáo cũng nhắc đến việc Chính phủ Việt Nam đang xây dựng một số nghị định nhằm hạn chế và kiểm soát không gian trực tuyến và nhắm mục tiêu là các blogger và người hoạt động trực tuyến. Các văn bản này thay thế Nghị định 72 và Nghị định 27 trong quản lý không gian mạng.
“Báo cáo của chúng tôi cũng ghi lại rằng chính phủ đang tìm cách đưa ra luật để hạn chế hơn nữa không gian trực tuyến bằng cách chặn các bài đăng quan trọng và yêu cầu xác minh danh tính trực tuyến.
Những hành động như vậy là sự vi phạm rõ ràng các quyền tự do ngôn luận, thông tin và quyền riêng tư,” ông Josef Benedict nói.
Ông kêu gọi chính phủ và doanh nghiệp tránh những quy định trái với luật pháp và tiêu chuẩn quốc tế.
Phóng viên gửi email cho Bộ Ngoại giao Việt Nam với đề nghị bình luận về báo cáo của CIVICUS nhưng chưa nhận được phản hồi.
CIVICUS là một tổ chức phi lợi nhuận quốc tế, một liên minh toàn cầu nhằm tăng cường hành động của công dân và xã hội dân sự trên toàn thế giới.
Tổ chức này liên tục xếp Việt Nam vào nhóm các quốc gia và vùng lãnh thổ có không gian “đóng” với xã hội dân sự- đồng nghĩa với việc nhà nước không tôn trọng các quyền tự do ngôn luận, hội họp ôn hòa và lập hội.