Mục lục
Bầu Thượng Viện Mỹ: ‘‘Yếu tố Trump’’ góp phần làm hai ứng viên Cộng Hòa tại Georgia thất cử
Ngày 05/01/2021, tại bang Georgia, Hoa Kỳ, đã diễn ra cuộc bầu cử bổ sung hai thượng nghị sĩ. Trước thềm bầu cử, thăm dò dư luận cho thấy khoảng cách giữa các ứng viên phe Dân Chủ và Cộng Hòa tại đây rất sít sao.
Theo kết quả bỏ phiếu chính thức vào hôm qua, 06/01, hai ứng cử viên Dân Chủ, ông Jon Ossoff, 33 tuổi, nhà báo điều tra, và ông Raphael Warnock, 51 tuổi, mục sư người da màu, đã đắc cử.
Trả lời RFI Việt ngữ, nhà báo Phạm Trần (Washington) nhận định là các can dự của tổng thống mãn nhiệm Donald Trump vào cuộc tranh cử tại Georgia, thay vì đem lại lợi thế cho hai ứng viên Cộng Hòa, Kelly Loeffler và David Perdue, đã góp phần quyết định vào thất bại của họ.
RFI: Xin ông cho biết đánh giá sơ bộ của ông về kết quả bầu cử này.
Nhà báo Phạm Trần: Bang Georgia có truyền thống, từ hàng chục năm qua, luôn thuộc về đảng Cộng Hòa. Các thượng nghị sĩ, chính quyền địa phương, các chức vụ dân cử phần lớn đều do đảng Cộng Hòa kiểm soát. Lần này, việc hai ứng cử viên của đảng Dân Chủ đã thắng cử có một ý nghĩa hết sức quan trọng. Mười năm trước đây, đảng Dân chủ chiếm đa số tại Thượng Viện, nhưng sau đó đã mất Thượng Viện vào tay đảng Cộng Hòa. Việc đảng Cộng Hòa kiểm soát Thượng Viện từ 2010 đã gây rất nhiều khó khăn cho chính quyền của tổng thống đảng Dân Chủ Barack Obama. Kỳ này, khi đảng Dân Chủ thắng được hai ghế ở Georgia, khiến cho đảng Dân Chủ có được 50 phiếu, tức ngang với 50 phiếu của Cộng Hòa. Nhưng theo Hiến pháp Hoa Kỳ, phó tổng thống đảng cầm quyền, bà Kamala Harris, khi có những quyết định bỏ phiếu quan trọng (mà hai bên ngang bằng phiếu nhau), thì với một một phiếu của phó tổng thống, kiêm chủ tịch Thượng Viện, bên Dân Chủ sẽ có 51 phiếu. Thành ra, mọi việc mà tổng thống đắc cử Joe Biden dự trù làm trong vòng bốn năm tới sẽ dễ dàng được thông qua.
Vì sao hai ứng viên Dân Chủ giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu được đánh giá là rất khó này, tại một bang căn cứ địa của đảng Cộng Hòa ?
Có một vài yếu tố. Thứ nhất là, trong cuộc bầu cử Quốc Hội nói chung và riêng kỳ bầu cử bổ sung tại tiểu bang Georgia này, số cử tri da màu, tức người Mỹ da đen gốc Phi châu, đông chưa từng có. Điều thứ hai là những thành phần thiểu số, trong đó có người gốc Việt, người gốc Nam Mỹ, cũng đã dồn phiếu cho phía Dân Chủ. Yếu tố thứ ba, là những thành phần cử tri Cộng Hòa, được gọi là Cộng Hòa « độc lập », hay « ôn hòa », sống ở các vùng ngoại ô của các thành phố bang Georgia, có những suy nghĩ khác với các cử tri gọi là « cực đoan », hay người ủng hộ lập trường cứng rắn của đảng Cộng Hòa ở thành phố.
Theo những thống kê mới nhất, tôi nhận được, thì hoặc họ không đi bỏ phiếu kỳ này, vì không hài lòng với các ứng cử viên Cộng Hòa cũng như với ứng viên Dân Chủ, hoặc có một thiểu số đã bỏ phiếu cho ứng viên Dân Chủ. Việc này có đóng góp nhiều vào thắng lợi của hai ứng viên Dân Chủ. Trong chuyện này, có yếu tố đóng góp của ông Donald Trump.
Ông Donald Trump thuộc đảng Cộng Hòa. Các viên chức, thống đốc, phó thống đốc, các viên chức cao cấp ở Georgia đều thuộc đảng Cộng Hòa. Tuy nhiên, ông Donald Trump đã có những hành động, cũng như những lời nói không được thuận lòng đối với các vị dân cử ở bang này.
Cuối tuần vừa rồi, ông Donald Trump đã có cuộc điện thoại trong một tiếng đồng hồ với ông tổng thư ký của bang này, khiển trách, thúc dục, cũng như dụ dỗ ông ấy làm sao để lấy lại được trên 11 ngàn lá phiếu chênh lệch, để tổng thống mãn nhiệm có thể đảo ngược kết quả ở Georgia. Nhưng các viên chức ở Georgia đã bác bỏ, dù họ là người Cộng Hòa. Họ nói thẳng với ông Trump là những con số, hoặc những tin tức đưa ra, để kết luận bầu cử có gian lận là không đúng sự thật.
Chính vì tin đó lọt ra trước bầu cử Thượng Viện diễn ra ngày thứ Ba, thành ra dân chúng ở tiểu bang có vẻ như bực tức, cho rằng ông Trump coi thường quyết định của cử tri trong cuộc bầu cử tổng thống 03/11/2020, và hạ thấp giá trị của lá phiếu của họ. Một số lớn đã bực mình và dồn phiếu cho đảng Dân Chủ.
Về cá nhân hai ứng cử viên thượng nghị sĩ Dân Chủ đắc cử, có những điểm gì thu hút cử tri ạ ?
Trước hết, tôi phải nói về ông Raphael Warnock. Ông ấy là một mục sư da đen nổi tiếng. Và ông ấy coi như là mục sư chính của nhà thờ Tin Lành Ebenezer Baptist Church, nơi ngày xưa mục sư Martin Luther King (*) là mục sư chính và người thuyết giảng hàng tuần ở đó. Riêng gốc gác đó thôi, ở thủ phủ Atlanta của Georgia, khiến ông Warnock có được cảm tình đặc biệt ở người da màu. Điều đó là không thể phủ nhận được. Tuy nhiên, những người da trắng ôn hòa cũng đến dự lễ ở nhà thờ này, cũng đều thích ông Warnock, vì ông được người địa phương kính trọng, được cảm tình với đông đảo mọi người, không riêng gì người da màu.
Về phần ông Jon Ossoff, có hai yếu tố. Thứ nhất, ông ấy chỉ có 33 tuổi. Ông ấy sẽ là nghị sĩ trẻ nhất của Thượng Viện. Điều thứ hai là ông ấy là người gốc Do Thái. Và người Do Thái ở nước Mỹ này, cũng như người của các dân tộc thiểu số, thường bỏ phiếu cho người của mình. Hơn nữa, ông Ossoff có một ưu điểm là một nhà báo chuyên về điều tra. Ông ấy đã đưa phanh phui ra nhiều vụ án mà nhà cầm quyền không thể phát giác được, trong thời gian ông ấy là ký giả chuyên nghiệp về điều tra. Ông ấy là người nổi tiếng ở bang Georgia, người trẻ nên được các cử tri trẻ dồn phiếu cho.
Như ông nói, với ứng cử viên da mầu, hay ứng viên thuộc các nhóm xã hội thiểu số nói chung, tuy là « thiểu số », nhưng việc là thành viên của nhóm thiểu số có thể trở thành một thế mạnh trong tranh cử, có thể dễ được sự ủng hộ của đa số hơn. Làm thế nào giải thích được hiện tượng bề ngoài có vẻ nghịch lý này ?
Vì trong tâm lý của nhiều người Mỹ (da trắng đa số), cũng như tâm lý của các nhóm dân tộc thiểu số, thì thường thường thấy một người « thiểu số » tài giỏi mà ăn nói hoạt bát, có một thành tích trong sáng, thì họ thường dồn phiếu ngay cho người đó. Một bằng chứng cụ thể là tại sao ông Barack Obama, một ứng viên da màu, mà đắc cử tổng thống đến hai nhiệm kỳ, làm 8 năm.
Nói đến vấn đề màu da ở nước Mỹ, đối với nhiều người không quan trọng, nhưng thực sự trong thâm tâm, người Mỹ vẫn coi « màu da » là một yếu tố kích thích cho tinh thần yêu người đồng loại của mình, khi có các hành động và quyết định về chính trị.
Ở nước Mỹ (gần đây), chỉ có dưới thời ông Donald Trump mới có hiện tượng « da trắng thượng đẳng », những da trắng người tự coi đất nước Hoa Kỳ này là của họ, là thuộc về họ, chứ không phải của những người có màu sắc da khác. « Tâm lý màu da » (kỳ thị màu da, đồng cảm màu da hay chống lại kỳ thị màu da…) vẫn hiển hiện trong đời sống của người dân Mỹ. Tôi nhìn thấy rất rõ như thế. Tỉ dụ như bà thượng nghị sĩ da màu Kamala Harris (phó tổng thống đắc cử) đến vận động cho hai ứng viên thượng nghị sĩ, trong đó có một ứng viên da màu, tại bang Georgia. Một chính trị gia người da màu khi đến nói chuyện với cử tri người da màu, thì có vẻ như gần gũi hơn. Trên màn ảnh truyền hình, có thể thấy những phản ứng của cử tri da màu với các diễn giả người da màu bao giờ cũng có vẻ mạnh mẽ hơn, hào hứng hơn, liên tục hơn là khi đối diện với các diễn giả khác màu da.
Nước Mỹ này là một nước tự do. Về nguyên tắc, ai cũng có quyền như nhau. Ai cũng có cơ hội làm tổng thống. Nếu cố gắng, ai cũng có cơ hội làm thượng nghị sĩ, làm dân biểu, chứ không phải chỉ có một tầng lớp người dân nào đó. Tỉ như ở nước Mỹ thiếu gì các vị dân cử địa phương là người Việt Nam, ở nhiều thành phố, đô trưởng là người Việt Nam. Ở nước Mỹ này rất là công bằng, nếu anh tài giỏi, anh có khả năng, thì mọi người kính trọng và ủng hộ anh. Thành ra nhiều cử tri Mỹ đã ủng hộ ứng cử viên gốc Việt vào dân biểu tiểu bang, thượng nghị sĩ tiểu bang, hoặc đô trưởng, hoặc cảnh sát trưởng, giám sát địa phương, hay chánh án. Phải có bầu cử, phải có bầu phiếu, phải được đa số ủng hộ, chứ có phải chỗ nào cũng có cử tri gốc Việt đâu. Ở nước Mỹ có một sự công bằng. Anh tài giỏi, bất cứ anh là người gốc ở đâu, nếu anh giải quyết được vấn đề theo ý muốn của cử tri, người ta bỏ phiếu cho anh.
Trở lại chủ đề cuộc tranh cử tại Georgia, xin ông giải thích thêm về tác động của « yếu tố Donald Trump » đã góp phần quyết định như thế nào vào thất bại của hai ứng viên Cộng Hòa ?
Yếu tố Donald Trump đã đóng một vai trò hết sức lớn trong việc làm hai ứng viên Cộng Hòa thất cử. Chính cựu ứng viên tổng thống đảng Cộng Hòa, thượng nghị sĩ Mitt Romney, nói hôm nay (06/01/2021), rằng theo ông, ông Trump đã có những hành động khiến hai ứng viên Cộng Hòa thất bại. Một số chính trị gia Cộng Hòa khác cũng có quan điểm tương tự. « Yếu tố Donald Trump » trong cuộc bầu cử Georgia là không thể phủ nhận được. Yếu tố đó khiến đảng Cộng Hòa bị phân hóa càng ngày càng rõ rệt.
Có nhiều nghị sĩ, dân biểu Cộng Hòa không muốn liên hệ với ông Trump trong cuộc bầu cử năm ngoái. Khi tranh cử, họ đi vận động độc lập, không muốn dính đến ông Trump, mặc dù họ muốn đảng Cộng Hòa, đảng của họ ủng hộ họ, nhưng họ không muốn có mặt ông Trump trong các vận động tranh cử. Nhiều ứng viên Cộng Hòa đắc cử không cần sự có mặt của ông Trump, ngược lại hai ứng viên Cộng Hòa ở Georgia săn đón kỹ lưỡng, xuất hiện thường xuyên trong các cuộc vận động tranh cử của họ.
Chính vì sự xuất hiện thường xuyên của ông Trump, cùng với những lời chê tránh cử tri ở các địa phương của họ là « bầu cử gian lận », đã làm cho các viên chức Cộng Hòa ở các địa phương cũng bất bình. Huống chi là các cử tri ! Mặc dù họ trung thành với đảng của họ, nhưng họ rất lấy làm khó chịu, khi một ông tổng thống, người lãnh đạo đảng của mình mà cứ chỉ trích mình, mà không có bất cứ bằng chứng nào cả.
Xin cảm ơn nhà báo Phạm Trần.
Ghi chú
* Lãnh tụ nhân quyền người Mỹ da đen Martin Luther King (1929 – 1968) được coi là một trong những nhà lãnh đạo có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Mỹ, được trao tặng giải Nobel Hòa Bình năm 1964, do phương châm dùng phương thức đấu tranh bất bạo động chống lại nạn phân biệt chủng tộc tại Mỹ. Martin Luther Kinh bị ám sát năm 1968.
Bầu cử 2020: Vì sao Georgia chuyển từ đỏ sang xanh?
07/01/2021
Sự vận động quyết liệt các cử tri Dân chủ đi bầu cùng với sự bất mãn với chính quyền của Tổng thống Donald Trump cộng với sự thay đổi về cơ cấu dân số với nhiều người Dân chủ di cư sang đã khiến bang Georgia chuyển màu từ đỏ (Cộng hoà) sang màu xanh (Dân chủ) lần đầu tiên sau nhiều năm, một số nhà quan sát nói với VOA.
Hôm 6/1, Đảng Dân chủ giành được quyền kiểm soát Thượng viện với hai chiến thắng lịch sử trong vòng bầu cử cuối ở Georgia. Chiến thắng này có được sau khi ứng viên Dân chủ Joe Biden đánh bại đương kim Tổng thống Cộng hòa Donald Trump với cách biệt hẹp hồi tháng 11.
Mục sư Raphael Warnock đã đánh bại Thượng nghị sĩ Kelly Loeffler, trở thành đảng viên Dân chủ da đen đầu tiên được bầu vào Thượng viện từ miền Nam. Còn ông Jon Ossoff, 33 tuổi, chủ của một công ty sản xuất video vốn chưa từngnắm giữ chức vụ trong chính quyền, đã đánh bại Thượng nghị sĩ David Perdue, vốn vừa hoàn thành nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Đây là lần đầu tiên trong vòng 28 năm qua bang Georgia, vốn được xem là tường thành của Đảng Cộng hòa, bầu cho một ứng viên Tổng thống của Đảng Dân chủ và lần đầu tiên sau 20 năm bầu cho ứng viên Dân chủ vào Thượng viện.
Chiến thắng của hai ông Warnock và Ossoff đã giúp đảm bảo thế đa số mỏng manh cho phe Dân chủ ở cả hai viện Quốc hội, giúp Tổng thống tân cử của Đảng Dân chủ Joe Biden có thể dễ dàng thúc đẩy chương trình nghị sự của mình.
Cả hai thượng nghị sĩ thất cử là ông Perdue và bà Loeffler đều một lòng ủng hộ ông Trump trong suốt cuộc vận độngnước rút ngay cả khi ông Trump từ chối công nhận chiến thắng của ông Biden và đòi các quan chức bầu cử bang Georgia lật lại kết quả theo hướng có lợi cho ông.
Tờ New York Times nhận định rằng hai ông Ossoff và Warnock đã giành chiến thắng nhờ vào một chiến dịch thúc đẩy người dân đi bỏ phiếu quyết liệt vốn diễn ra ngay sau cuộc bầu cử hồi tháng 11, khi không có ứng cử viên nào trong cả hai cuộc đua có đủ đa số phiếu để khỏi phải bầu vòng hai.
“Thúc đẩy cử tri đi bầu trong số những người cấp tiến và cử tri Da đen trong giai đoạn bỏ phiếu sớm, đảng Dân chủ đã tạo được một lợi thế khó vượt qua trong ngày bầu cử,” tờ báo này viết.
Đảng Dân chủ thắng nhờ vào cách biệt áp đảo ở các thành phố của Georgia, các chiến thắng quyết định ở các vùng ngoại ô từng là thành trì của Đảng Cộng hòa và nhờ tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thiếu nhiệt tình tại các quận hạt vốn là cơ sở truyền thống của Đảng Cộng hòa, cũng theo New York Times.
‘Bang dao động vô hình’
Theo bà Trần Thị Thúy Hằng, một nhà hoạt động của Đảng Dân chủ hiện cư ngụ tại thành phố Atlanta, bang Georgia, có hai lý do chính mà tiểu bang này ‘đổi màu’ trong kỳ bầu cử năm nay: sự bất mãn với chính quyền ông Trump và Đảng Cộng hòa và sự vận động tích cực các cử tri cấp tiến đi bầu.
Bà giải thích rằng đại dịch Covid-19 đã cho thấy những việc làm của chính quyền của Đảng Cộng hòa ‘không thật sự giúp đỡ cho người dân Mỹ’.
“Họ không nghiêm túc thực hiện những khuyến cáo chống dịch của CDC (Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh),” bà nói.
Về tỷ lệ cử tri đi bầu, bà Hằng, vốn làm việc cho Quỹ Vận động người Mỹ gốc Á (Asian American Advocacy Fund), chỉ ra rằng trong cuộc bầu cử hồi năm 2016, ‘có chưa tới 50% người da đen, người gốc Á và các cộng đồng thiểu số khác đi bầu’ ở Georgia.
Theo nhận định của bà thì trong những năm qua, Georgia ‘ngày càng đi về hướng cấp tiến’ nhưng điều này không được thể hiện trong các cuộc bầu cử vì điều mà bà gọi là ‘voting suppression’, tức là đè nén quyền bỏ phiếu.
“Ở Georgia có những thành phố mà đa số người dân có tư tưởng cấp tiến nhưng họ gặp vấn đề về bầu cử, chẳng hạn như không biết cách bầu cử, tên tuổi của họ không khớp với hồ sơ lưu hay không có người khuyến khích họ đi bầu, nên họ không có động cơ đi bầu,” bà giải thích.
Do đó, bà cho rằng bang Georgia trên thực tế ‘là tiểu bang dao động vô hình’ chứ không phải bang đỏ vì nhiều cử tri cấp tiến ‘không cảm thấy cần thiết đi bầu’.
“Hồi năm 2016, các cử tri này cho rằng bà Hillary Clinton chắc thắng nên họ không đi bầu. Họ không muốn dính vào chính trị,” bà phân tích. “Nhưng năm nay, vì chính quyền của ông Trump, vì Covid, họ cảm thấy họ phải đi bầu.”
Đến kỳ bầu cử năm nay, quỹ vận động của bà hoạt động để thúc đẩy tỷ lệ đi bầu trong các cộng đồng này, bà nói.
“Mình giúp người Việt Nam hay người gốc Á đăng ký bầu cử vì nhiều người không biết đăng ký như thế nào, không biết cách bầu qua thư hay bầu cử cho ai,” bà giải thích.
Chìa khóa thành công trong nỗ lực vận động cử tri này, theo bà Hằng, là ‘xây dựng được mối quan hệ với các cử tri’. “Chúng tôi làm chương trình phát thanh, đi gõ cửa từng nhà, gửi thư từng người. Người dân họ thấy nỗ lực đó và họ đi bầu,” bà nói.
Ngoài ra, một lý do nữa các cử tri Georgia muốn bầu cho Đảng Dân chủ vì họ muốn giữ chính sách bảo hiểm y tế trong bối cảnh đại dịch Covid-19, cũng theo bà Hằng.
Xu thế bền vững?
Tuy nhiên, bang này có trở thành bang xanh luôn hay không là ‘không chắc chắn’ vì điều đó còn tùy thuộc vào việc Đảng Cộng hòa có thay đổi quan điểm, chính sách của họ hay không, chẳng hạn như ít bài di dân hơn, ủng hộ sự đa dạng hơn.
Mặt khác, nếu các thượng nghị sĩ Dân chủ vừa được bầu không giữ được lời hứa khi tranh cử thì ‘cử tri Georgia sẽ bầu cho Cộng hòa trở lại’, bà Hằng dự đoán.
Bà quan sát thấy rằng có ‘sự dịch chuyển dần dần từ bảo thủ sang cấp tiến’ ở các bang miền Nam, không chỉ ở Georgia,với bằng chứng là ‘rất nhiều người ở các bang này bầu cho ông Biden hôm 3/11’.
“Tuy nhiên những bang này chưa chuyển xanh ngay như Georgia vì thành phần bảo thủ ở đó vẫn còn rất mạnh,” bàphân tích. Ngoài ra, chủng tộc cũng là một sắc dân khiến các bang đỏ khó chuyển xanh hơn, bà nói thêm và chỉ ra ở Georgia có chưa tới 50% là dân da trắng trong khi tỷ lệ này ở các bang như Louisiana và Texas lần lượt là 62% và 70%.
Về quan điểm chính trị của người gốc Việt ở Georgia, bà Hằng nói lịch sử chiến tranh, tị nạn ‘nên đa số theo Cộng hòa’ và ‘rất khó thuyết phục họ đổi phe’.
“Khi chúng tôi vận động nhiều người Việt họ không lắng nghe mà chỉ trung thành với Đảng Cộng hòa,” bà nói.
“Vận động các cử tri gốc Việt chỉ cần nói chống Cộng, chống Trung Quốc là họ bầu ngay,” bà nói và cho biết bản thân trong gia đình bà, cha của bà cũng là ủng hộ viên trung thành của Đảng Cộng hòa.
Di dân từ bang xanh sang bang đỏ
Từ San Jose, bang California, anh Tony Đinh, một kỹ sư công nghệ thông tin và theo dõi chặt chẽ các cuộc bầu cử ở Mỹ, chỉ ra hiện tượng di dân từ các tiểu bang Dân chủ sang bang Cộng hòa khiến cho các bang đỏ ngày càng chuyển sang xanh.
“Georgia đã trải qua một thời gian khá dài để chuyển đổi thành như hôm nay,” anh nói.
Lý do chuyển đến, theo lời anh, là cơ hội việc làm ở những tiểu bang đó. Ngoài ra, các di dân thường chuyển đến các thành phố lớn để tìm việc mà các thành phố lớn thường thuộc về chính quyền Dân chủ nên ‘họ cũng bị ảnh hưởng bởi môi trường cấp tiến đó’.
Trong thời gian qua, anh Đinh đã chứng kiến một số hãng công nghệ lớn ở bang California chuyển sang bang Texas và kéo theo đông đảo nhân viên của họ, vốn có lập trường Dân chủ, chuyển đến sống ở Texas và đi bầu cho Dân chủ.
Theo giải thích của người kỹ sư công nghệ thông tin này thì do dân số Dân chủ quá đông nên họ dễ dàng chuyển sang áp đảo dân số các bang Cộng hòa, trong khi ở chiều ngược lại ‘khó xảy ra’.
“Giống như California có 44 triệu dân mà Dân chủ chiếm tới 66% trong khi Georgia chỉ có bảy triệu dân,” anh chỉ ra và cho biết chỉ cần một phần dân số California chuyển sang cũng khiến các bang Cộng hòa ít dân chuyển thành Dân chủ.
Ở chiều ngược lại, nếu dân cư bang Cộng hòa chuyển sang bang Dân chủ thì có nguy cơ sẽ khiến dân số Cộng hòa ở bang của họ ‘ngày càng ít đi’./.