65 ngày dẫn đến hỗn loạn ở Điện Capitol

Nhiều người đã bị bất ngờ trước các sự kiện ở Washington ngày 6 tháng 1, nhưng đối với những người theo dõi thuyết âm mưu và các nhóm cực hữu trên mạng, những dấu hiệu cảnh báo đều có đó.

Vào lúc 02:21 Giờ sáng miền Đông trong đêm bầu cử, Tổng thống Trump bước lên sân khấu được dựng trong Phòng phía Đông của Nhà Trắng và tuyên bố chiến thắng.

“Chúng ta đã sẵn sàng để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử này. Thành thật mà nói, chúng ta đã thắng cuộc bầu cử này.”

Bài phát biểu của Trump được đưa ra một giờ sau khi ông tweet: “Họ đang tìm cách đánh cắp cuộc bầu cử”.

Sáu mươi lăm ngày sau, một liên minh bạo loạn hung hãn xông vào tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ. Họ gồm những người tin vào thuyết âm mưu QAnon, thành viên của các nhóm “Stop the Steal”, các nhà hoạt động cực hữu, những dư luận viên trực tuyến và những người khác.

Vào thứ Sáu ngày 8 tháng 1 – khoảng 48 giờ sau cuộc bạo động ở Washington – Twitter bắt đầu thanh trừng một số tài khoản thân Trump có ảnh hưởng nhất đã thúc đẩy các âm mưu và thúc giục hành động trực tiếp để lật ngược kết quả bầu cử.

Sau đó đến một tài khoản lớn – chính của ông Trump.

Tổng thống đã bị cấm đăng tweet vĩnh viễn cho hơn 88 triệu người theo dõi của mình “do có nguy cơ kích động thêm bạo lực”.

Bạo loạn ở Washington đã gây chấn động thế giới và dường như các nhà chức trách đã mất cảnh giác.

Nhưng đối với bất kỳ ai đã xem kỹ câu chuyện đang diễn ra – trên mạng và trên đường phố của các thành phố Mỹ – thì điều đó không có gì là ngạc nhiên.

Ý tưởng về một cuộc bầu cử gian lận đã được tổng thống gieo rắc trong các bài phát biểu và trên Twitter, vài tháng trước cuộc bỏ phiếu.

Vào ngày bầu cử, tin đồn bắt đầu ngay khi người Mỹ đi bầu.

Video quay cảnh một người theo dõi cuộc bỏ phiếu của Đảng Cộng hòa bị từ chối vào phòng phiếu ở Philadelphia đã lan truyền mạnh mẽ. Đó là một lỗi thực sự, do nhầm lẫn về các quy tắc. Người đàn ông sau đó được phép vào phòng phiếu để quan sát số đếm.

Nhưng nó đã trở thành video đầu tiên trong số nhiều video, hình ảnh, đồ họa và tuyên bố lan truyền trong những ngày sau đó

Thông điệp đằng sau nó rất rõ ràng – ông Trump đã giành được một chiến thắng long trời lở đất, nhưng các thế lực đen tối ở “chính quyền ngầm” đã đánh cắp nó khỏi tay ông.

Sáng sớm hôm thứ Tư 4 tháng 11, trong khi các phiếu bầu vẫn đang được kiểm và ba ngày trước khi mạng lưới truyền thông Hoa Kỳ dự đoán là Joe Biden sẽ đắc cử, Tổng thống Trump tuyên bố chiến thắng, cáo buộc là đang có “một sự gian lận đối với công chúng Mỹ”.

Ông Trump đã không cung cấp bất kỳ bằng chứng nào để chứng minh tuyên bố của mình. Các nghiên cứu được thực hiện cho các cuộc bầu cử trước đây của Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng gian lận cử tri là điều cực kỳ hiếm.

Vào giữa buổi chiều, một nhóm Facebook có tên “Stop the Steal” đã được tạo ra và nhanh chóng trở thành một trong những nhóm phát triển nhanh nhất trong lịch sử của nền tảng. Đến sáng thứ Năm, nó đã có thêm hơn 300.000 thành viên.

Nhiều bài đăng tập trung vào các cáo buộc không có căn cứ về gian lận cử tri hàng loạt, gồm các tuyên bố được đưa ra rằng hàng nghìn người đã chết đã bỏ phiếu và máy bỏ phiếu bằng cách nào đó đã được lập trình để chuyển phiếu bầu từ ông Trump sang ông Biden.

Nhưng một số bài đăng còn đáng báo động hơn, nói về sự cần thiết của một cuộc “nội chiến” hoặc “cách mạng”.

Đến chiều thứ Năm, Facebook đã gỡ bỏ Stop the Steal, nhưng trước đó nó đã tạo ra gần nửa triệu lượt bình luận, chia sẻ, thích và phản ứng.

Hàng chục nhóm khác nhanh chóng mọc thay vào vị trí của nó.

Ý tưởng về một cuộc bầu cử bị đánh cắp tiếp tục lan truyền trên mạng và tồn tại. Ngay sau đó, một trang web chuyên về Stop the Steal đã được đưa ra nhằm ghi danh những “bước chân ủng hộ tính toàn vẹn của phiếu bầu”.

Vào thứ Bảy ngày 7 tháng 11, các tổ chức thông tấn lớn tuyên bố rằng Joe Biden đã thắng cử. Tại các thành trì của đảng Dân chủ, rất đông người dân đã xuống đường ăn mừng. Nhưng phản ứng trực tuyến từ những người ủng hộ nhiệt thành nhất của ông Trump là một sự tức giận và thách thức.

Họ đã lên kế hoạch cho một cuộc biểu tình ở Washington DC vào thứ Bảy tuần sau, được gọi là Tháng Ba Triệu MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại).

Trump tweet rằng ông có thể cố gắng ghé qua cuộc biểu tình và “chào hỏi” người tham dự.

Các cuộc biểu tình ủng hộ Trump trước đây ở Washington đã không thu hút được đám đông lớn. Nhưng hàng ngàn người đã tập trung tại Freedom Plaza vào buổi sáng đầy nắng đó.

Một nhà nghiên cứu chủ nghĩa cực đoan gọi đây là “buổi ra mắt của phong trào nổi dậy ủng hộ Trump”.

Khi đoàn xe của Trump chạy qua thành phố, những người ủng hộ đang hò hét vui mừng đổ xô đến để nhìn thoáng được tổng thống, người đang cười rạng rỡ với họ, đầu đội chiếc mũ MAGA màu đỏ.

Trong khi các nhân vật bảo thủ chính thống cũng có mặt, tuyệt đại đa số người tham dự sự kiện đến từ các nhóm cực hữu.

Hàng chục thành viên của nhóm cực hữu, chống người nhập cư, toàn nam giới, những người đã nhiều lần tham gia vào các cuộc biểu tình bạo động trên đường phố và là một trong số những người sau này sẽ đột nhập vào Điện Capitol của Hoa Kỳ, đã tham gia tuần hành. Các nhóm dân quân, các nhân vật truyền thông cực hữu và những người ủng hộ thuyết âm mưu cũng ở đó.

Khi màn đêm buông xuống, các cuộc đụng độ giữa những người ủng hộ Trump và những người phản đối đã nổ ra, gồm một cuộc ẩu đả cách Nhà Trắng khoảng 5 dãy nhà.

Bạo lực – mặc dù phần lớn đã được cảnh sát ngăn chặn trong dịp này – là một dấu hiệu rõ ràng cho những điều sắp xảy ra.

Đến giờ, Tổng thống Trump và đội ngũ pháp lý của ông đã đặt hy vọng vào hàng chục vụ kiện.

Mặc dù một số tòa án đã bác bỏ các cáo buộc gian lận, nhưng nhiều người trong thế giới trực tuyến ủng hộ Trump đã bị cuốn hút bởi hai luật sư có quan hệ mật thiết với tổng thống – Sidney Powell và L Lin Wood.

Bà Powell và ông Wood hứa rằng họ sẽ chuẩn bị các vụ kiện gian lận cử tri toàn diện quy mô đến mức khi được mang ra trước toà, những vụ kiện này sẽ xóa đi kết luận là ông Biden đã đắc cử tổng thống.

Bà Powell, 65 tuổi, một nhà hoạt động bảo thủ và là cựu công tố viên liên bang, nói với Fox News rằng nỗ lực này sẽ “giải phóng Kraken” – ám chỉ một con quái vật biển khổng lồ trong văn hóa dân gian Scandinavi trỗi dậy từ đại dương để nuốt chửng kẻ thù của nó.

“Kraken” nhanh chóng trở thành một từ quen thuộc trên internet, đại diện cho các tuyên bố tràn lan, không có cơ sở, về gian lận bầu cử diện rộng.

Bà Powell và ông Wood đã trở thành anh hùng đối với những người theo thuyết âm mưu QAnon – những người tin rằng Tổng thống Trump và một đội tình báo quân sự bí mật đang chiến đấu với một chính quyền ngầm gồm những kẻ ấu dâm tôn thờ quỷ Satan trong Đảng Dân chủ, truyền thông, doanh nghiệp và Hollywood.

Các luật sư trở thành người kết nối giữa tổng thống và những người ủng hộ mê thuyết âm mưu nhất của ông – một số người trong số họ đã cuối cùng xông vào bên trong Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1.

Bà Powell và ông Wood đã thành công trong việc tạo âm thanh cực lớn và cơn thịnh nộ trực tuyến, nhưng những nỗ lực pháp lý của họ không có kết quả.

Khi họ phát hành gần 200 trang tài liệu vào cuối tháng 11, rõ ràng là vụ kiện của họ chủ yếu chỉ bao gồm các thuyết âm mưu và các cáo buộc không căn cứ đã bị vạch trần mà hàng chục tòa án đã bác bỏ.

Các hồ sơ chứa các lỗi pháp lý đơn giản – và các lỗi chính tả và lỗi đánh máy cơ bản.

Tuy nhiên, phong trào vẫn tồn tại. Các thuật ngữ “Kraken” và “Giải phóng Kraken” đã được sử dụng hơn một triệu lần trên Twitter trước cuộc bạo động ở Capitol.

Khi các tòa án bác bỏ các vụ kiện của ông Trump, các nhà hoạt động cực hữu ngày càng nhắm vào các nhân viên và quan chức bầu cử.

Những lời dọa giết được đưa ra nhằm vào một nhân viên bầu cử ở Georgia, và các quan chức Đảng Cộng hòa ở tiểu bang – gồm Thống đốc Brian Kemp, Ngoại trưởng Brad Raffensperger và quan chức phụ trách hệ thống bầu cử của tiểu bang, Gabriel Sterling – đã bị gán cho là “những kẻ phản bội” trên mạng.

Ông Sterling đã đưa ra một cảnh báo đầy tình cảm và có tính tiên tri với tổng thống trong một cuộc họp báo vào ngày 1 tháng 12.

“Sẽ có người bị thương, sẽ có người bị bắn, sẽ có người bị giết, và điều đó không đúng,” ông nói.

Tại Michigan vào đầu tháng 12, bộ trưởng nội vụ bang Jocelyn Benson, một đảng viên Đảng Dân chủ, vừa hoàn thành việc cắt tỉa cây thông Noel cùng cậu con trai bốn tuổi thì nghe thấy tiếng động bên ngoài ngôi nhà ở Detroit.

Khoảng 30 người biểu tình với biểu ngữ đứng bên ngoài, hét lên “Hãy ngăn chặn hành vi trộm cắp!” qua loa.

“Benson, bà là một kẻ xấu,” một người hét lên.

“Bà là một mối đe dọa cho nền dân chủ!” một người khác hét.

Một trong những người biểu tình đã phát trực tiếp sự kiện trên Facebook, nói rằng nhóm của cô ấy “sẽ không bỏ đi”.

Đó chỉ là một trong những cuộc biểu tình rầm rộ nhắm vào những người liên quan đến cuộc bỏ phiếu.

Tại Georgia, một dòng người liên tục những người ủng hộ Trump đã lái xe qua nhà của ông Raffensperger, bấm còi inh ỏi. Vợ ông nhận được những lời đe dọa bạo lực tình dục.

Tại Arizona, những người biểu tình tụ tập bên ngoài nhà của Bộ trưởng Nội vụ Katie Hobbs, một đảng viên Đảng Dân chủ, đã có lúc cảnh báo: “Chúng tôi đang theo dõi bà.”

Vào ngày 11 tháng 12, Tòa án Tối cao bác bỏ nỗ lực đòi bác bỏ kết quả bầu cử của tiểu bang Texas.

Khi cánh cửa pháp lý và chính trị của tổng thống tiếp tục bị đóng lại, ngôn ngữ trong các vòng kết nối trực tuyến ủng hộ Trump ngày càng trở nên bạo động.

Vào ngày 12 tháng 12, một cuộc biểu tình Stop the Steal thứ hai được tổ chức tại thủ đô.

Một lần nữa, hàng nghìn người đã tham dự, và một lần nữa các nhà hoạt động cực hữu nổi tiếng, những người ủng hộ QAnon, các nhóm MAGA rìa và các phong trào dân quân cũng nằm trong số những người biểu tình.

Michael Flynn, cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump, đã ví những người biểu tình như những binh lính và linh mục trong Kinh thánh đang phá các bức tường thành Jericho. Điều này lặp lại lời kêu gọi “tuần hành Jericho” của ban tổ chức cuộc biểu tình nhằm lật ngược kết quả bầu cử.

Nick Fuentes, thủ lĩnh của Groypers, một phong trào cực hữu nhắm vào các chính trị gia Đảng Cộng hòa và những nhân vật mà họ cho là quá ôn hòa, đã nói với đám đông: “Chúng tôi sẽ tiêu diệt GOP!”

Cuộc tuần hành một lần nữa trở nên bạo động.

Sau đó hai ngày, Đại cử tri đoàn chứng nhận chiến thắng của ông Biden, một trong những bước cuối cùng cần thiết để ông nhậm chức.

Trên các nền tảng trực tuyến, những người ủng hộ trở nên cam chịu với quan điểm rằng tất cả các con đường pháp lý đều là ngõ cụt và chỉ có hành động trực tiếp mới có thể cứu được nhiệm kỳ tổng thống của Trump.

Kể từ ngày bầu cử, cùng với ông Flynn, bà Powell và ông Wood, một nhân vật mới đã nhanh chóng trở nên nổi bật trong giới ủng hộ Trump trên mạng.

Ron Watkins là con trai của Jim Watkins, người đứng sau 8chan và 8kun – những bảng tin chứa đầy ngôn ngữ và quan điểm cực đoan, bạo lực và nội dung tình dục cực đoan. Họ đã làm phát sinh phong trào QAnon.

Trong một loạt các tweet lan truyền vào ngày 17 tháng 12, Ron Watkins đề nghị Tổng thống Trump nên noi gương nhà lãnh đạo La Mã Julius Caesar, và tận dụng “lòng trung thành mãnh liệt của quân đội” để “khôi phục nền Cộng hòa”.

Ron Watkins đã khuyến khích hơn 500.000 người theo mình biến #CrossTheRubicon trở thành xu hướng trên Twitter, đề cập đến khoảnh khắc khi Caesar phát động cuộc nội chiến bằng cách vượt sông Rubicon vào năm 49BC. Hashtag cũng được sử dụng bởi nhiều nhân vật chính thống hơn – bao gồm cả nữ chủ tịch Đảng Cộng hòa Arizona, Kelli Ward.

Trong một tweet riêng, Ron Watkins nói rằng ông Trump phải viện dẫn Đạo luật Phục sinh, đạo luật này trao quyền cho tổng thống để triển khai quân đội và lực lượng liên bang.

Ông Trump đã gặp bà Powell, ông Flynn và những người khác tại một cuộc họp chiến lược tại Nhà Trắng vào ngày hôm sau, 18 tháng 12.

Trong cuộc họp, theo New York Times, ông Flynn kêu gọi ông Trump áp đặt thiết quân luật và triển khai quân đội để “chạy lại” cuộc bầu cử.

Cuộc họp tiếp tục làm dấy lên những cuộc bàn tán trực tuyến về “chiến tranh” và “cách mạng” trong giới cực hữu. Nhiều người đã đến xem phiên họp chung của Quốc hội vào ngày 6 tháng 1, thường chỉ là một hình thức, như một lần tung xúc xắc cuối cùng.

Một mơ ước đã bắt đầu xảy ra giữa QAnon và một số người ủng hộ MAGA. Họ hy vọng rằng Phó Tổng thống Mike Pence, người được ấn định là người chủ trì buổi lễ ngày 6 tháng Giêng, sẽ bác bỏ các phiếu của cử tri đoàn.

Theo họ, tổng thống sau đó sẽ triển khai quân đội để dập tắt bất kỳ tình trạng bất ổn nào, ra lệnh bắt giữ hàng loạt “đội ngũ của chính quền ngầm” đã gian lận bầu cử và tống họ đến nhà tù quân sự Vịnh Guantanamo.

Quay trở lại vùng đất của thực tế, không điều nào trong số này có một chút khả thi. Nhưng nó đã phát động một phong trào dành cho những “đoàn lữ hành yêu nước” để tổ chức đi xe chung để giúp vận chuyển hàng nghìn người từ khắp nơi trên đất nước đến Washington DC vào ngày 6 tháng 1.

Những đoàn xe dài treo cờ Trump và đôi khi kéo theo những chiếc xe kéo được trang trí cầu kỳ tập trung tại các bãi đỗ xe ở các thành phố bao gồm Louisville, Kentucky, Atlanta, Georgia và Scranton, Pennsylvania.

“Chúng tôi đang đến”, một caravaner đăng trên Twitter với hình ảnh khoảng hai chục người ủng hộ.

Tại một bãi đậu xe Ikea ở North Carolina, một người đàn ông khác đã khoe chiếc xe vận tải của mình. Ông nói: “Những lá cờ hơi rách một chút – chúng tôi sẽ gọi chúng là những lá cờ chiến đấu.

Khi rõ ràng rằng ông Pence và các đảng viên chủ chốt khác của Đảng Cộng hòa sẽ tuân theo luật pháp và cho phép Quốc hội chứng nhận chiến thắng của ông Biden, ngôn ngữ của họ trở nên hung hãn.

“Pence sẽ ở trong tù chờ xét xử vì tội phản quốc”, ông Wood viết trên Twitter. “Ông ta sẽ phải đối mặt với sự hành quyết bằng cách xử bắn.”

Cuộc thảo luận trực tuyến đạt đến điểm sôi nổi. Các đề cập đến vũ khí, chiến tranh và bạo lực tràn lan trên các nền tảng xã hội tự phong là “tự do ngôn luận” như Gab và Parler, vốn phổ biến với những người ủng hộ Trump, cũng như trên các trang web khác.

Trong nhóm Proud Boys, nơi các thành viên từng ủng hộ cảnh sát, một số lại quay lưng lại với chính quyền, những người mà họ cho là không còn đứng về phía họ.

Hàng trăm bài đăng trên một trang web nổi tiếng ủng hộ Trump, TheDonald, đã thảo luận công khai về kế hoạch vượt qua chướng ngại vật, mang theo súng và các loại vũ khí khác để tuần hành bất chấp luật súng nghiêm ngặt của Washington. Đã có cuộc bàn tán cởi mở về việc xông vào Điện Capitol và bắt giữ các thành viên “phản quốc” trong quốc hội.

Thứ Tư, ngày 6 tháng 1, ông Trump phát biểu trước đám đông hàng nghìn người tại Ellipse, một công viên nằm ngay phía nam của Nhà Trắng, trong hơn một giờ.

Lúc đầu, ông khuyến khích những người ủng hộ “ôn hòa bình và yêu nước để tiếng nói của bạn được lắng nghe”, nhưng ông đã kết thúc bằng một lời cảnh báo. “Chúng ta chiến đấu mãnh liệt, và nếu bạn không chiến đấu mãnh liệt, bạn sẽ không còn một đất nước nữa.”

“Vì vậy, chúng ta sẽ đi, chúng ta sẽ đi bộ xuống Đại lộ Pennsylvania … và chúng ta sẽ đến Điện Capitol.”

Đối với một số nhà quan sát, khả năng có bạo động ngày hôm đó đã rõ ràng ngay từ đầu.

Michael Chertoff, cựu Bộ trưởng An ninh nội địa dưới thời Tổng thống George W Bush, đổ lỗi cho Cảnh sát Capitol, người được cho là đã từ chối đề nghị hỗ trợ từ Lực lượng Vệ binh Quốc gia lớn hơn nhiều, trước đó. Ông mô tả nó là “thất bại tồi tệ nhất của lực lượng cảnh sát mà tôi có thể nghĩ đến”.

Ông Chertoff nói: “Tôi nghĩ rằng đó là một biến động tiêu cực có thể thấy trước được.

Nói trắng ra, đó là điều hiển nhiên. Nếu bạn đọc báo và tỉnh táo, bạn hiểu rằng bạn có rất nhiều người tin rằng đã có một cuộc bầu cử gian lận. Một số người trong số họ là những người cực đoan và bạo động. Một số nhóm công khai nói: ‘Hãy mang theo súng’.”

Tuy nhiên, nhiều người Mỹ vẫn ngạc nhiên trước những cảnh hôm thứ Tư, như James Clark, một đảng viên Cộng hòa 68 tuổi từ Virginia.

“Tôi thấy nó hoàn toàn gây sốc. Tôi không nghĩ mọi chuyện lại đến như vậy”, ông nói với BBC.

Nhưng các dấu hiệu đã ở đó trong nhiều tuần. Một loạt các nhóm cực đoan và âm mưu tin rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cắp. Trên mạng, họ liên tục nói về việc tự trang bị vũ khí và bạo lực.

Có lẽ các nhà chức trách không nghĩ rằng bài đăng của họ là nghiêm trọng, hoặc đủ cụ thể để điều tra. Bây giờ họ phải đối mặt với những câu hỏi khó khăn.

Đối với lễ nhậm chức của Joe Biden vào ngày 20 tháng 1, ông Chertoff đang mong đợi một “màn thể hiện mạnh mẽ hơn nhiều” của các lực lượng an ninh so với đêm thứ Tư tuần trước.

Nhưng điều đó không ngăn được nhiều người trên các nền tảng cực đoan kêu gọi bạo lực và gián đoạn hơn nữa trong ngày.

Cũng có những câu hỏi đặt ra đối với các nền tảng truyền thông xã hội lớn, nơi cho phép các thuyết âm mưu tiếp cận hàng triệu người.

Cuối ngày thứ Sáu, Twitter đã xóa tài khoản của ông Flynn, cựu cố vấn của Trump, các luật sư “Kraken”, bà Powell và ông Wood, và ông Watkins. Sau đó là chính ông Trump.

Những vụ bắt giữ những người xông vào Điện Capitol vẫn tiếp tục. Nhưng hầu hết những kẻ bạo loạn vẫn sống trong một vũ trụ trực tuyến song song – một thế giới ngầm chứa đầy những sự kiện ảo.

Họ đã đưa ra những lời giải thích hão huyền để bác bỏ tuyên bố video của ông Trump, được đăng trên Twitter một ngày sau cuộc bạo động, trong đó lần đầu tiên ông thừa nhận rằng “một chính quyền mới sẽ được nhậm chức vào ngày 20 tháng 1”.

Họ không thể bỏ cuộc, họ lập luận. Trong số các giả thuyết mới của họ – đó không thực sự là ông Trump trong video mà là một “giả sâu” do máy tính tạo ra. Hoặc có lẽ tổng thống đang bị bắt làm con tin.

Nhiều người vẫn tin rằng ông Trump sẽ thắng thế.

Không có bằng chứng đằng sau bất kỳ điều này, nhưng nó chứng minh một điều.

Bất kể điều gì xảy ra với Donald Trump, những kẻ bạo loạn đã tấn công Điện Capitol của Mỹ sẽ không sớm lùi bước.

Có sự đóng góp của Olga Robinson và Jake Horton