Mục lục
Tinh hoa và phản tinh hoa
Nhã Duy
15-3-2021
Các thăm dò xã hội và hậu bầu cử cho thấy đặc tính nhân khẩu riêng về học vấn của những người ủng hộ Donald Trump khá thấp so với cử tri tốt nghiệp đại học đã bỏ phiếu cho tổng thống Joe Biden, chỉ khoảng hơn một nửa với tỉ lệ 35-61%, theo như thăm dò của đại học USC. Điều này không mới và các tỉ lệ có khác nhau nhưng nhìn chung đều cho thấy tỉ lệ riêng nhóm cử tri da trắng có trình độ đại học trở lên dành cho Donald Trump cũng đã bị giảm sút khá mạnh so với năm 2016.
Nhưng các số liệu này không có nghĩa đã thiếu vắng một số cá nhân thuộc giới tinh hoa, học thức cho đến một số chức sắc tôn giáo đã ủng hộ Donald Trump cuồng nhiệt ra sao, một hiện tượng hiếm xảy ra dưới các đời tổng thống tiền nhiệm. Điều này hiện diện cả trong cộng đồng người Việt trong và ngoài nước. Tại sao?
Ted Cruz có một bảng thành tích đáng nể. Tốt nghiệp thủ khoa trung học, theo học tại hai đại học Ivy League danh giá là Princeton rồi Harvard, Ted tốt nghiệp luật sư ưu hạng. Ted từng được xem là tay hùng biện, đứng đầu giải tranh luận quốc gia và từng nằm trong đội tuyển Mỹ tranh tài tại các cuộc tranh luận thế giới.
Ra trường, Ted làm việc tại các tòa liên bang rồi Tối Cao Pháp Viện, tham gia ban cố vấn cho tổng thống George W. Bush, nắm giữ vài chức vụ cấp cao trong liên bang trước khi trở thành luật sư trưởng của Texas rồi đắc cử thượng nghị sĩ vào năm 2012 lúc 42 tuổi.
Josh mang theo sự trung thành tuyệt đối với Donald Trump vào Thượng Viện để phản bác mọi giá các nghị trình đảng Dân Chủ. Josh Hawley là người đầu tiên tuyên bố phản đối việc chứng nhận kết quả chiến thắng của tổng thống Joe Biden. Josh cũng là thượng nghị sĩ Cộng Hòa duy nhất đã phủ quyết toàn bộ 12 thành viên đầu tiên được tổng thống Joe Biden bổ nhiệm vào nội các và Ted Cruz theo sau với 11 người tại Thượng Viện.
Dữ dằn, cực đoan và sẳn sàng đánh đổi nhân cách cùng tư cách của mình để theo đuổi mục tiêu, người dân Mỹ từng biết đến chân dung một Ted Cruz như thế nào trong bốn năm qua và nay là Josh Hawley. Các giáo sư và bạn đồng môn của họ bảo rằng khó có thể nhận ra những học trò, những bạn học từng được xem là tinh hoa, trí thức ngày nào mà chỉ là những kẻ xảo trá, vô liêm sỉ với những thuyết âm mưu hay ngụy biện trơ trẽn, phi lý đến khó tin.
Họ bị chống đối, bị kêu gọi phải từ nhiệm vì trách nhiệm và thái độ liên can dẫn đến cuộc bạo loạn tại Quốc Hội. Các hiệp hội luật sư, kể cả các cựu giáo sư và bạn đồng môn cũng ký tên kêu gọi truất bằng luật sư của họ. Josh còn bị nhà xuất bản sách hủy hợp đồng, nhưng cả hai dường như đã điên cuồng lao vào cuộc chơi không ngừng lại được.
Họ thừa hiểu về con người cùng giới hạn của Trump vì Ted Cruz từng đăng đàn tấn công Donald Trump không hết lời trước kia. Nhưng đánh đổi lòng tự trọng, kể cả quên đi việc Trump xúc phạm cả cha mẹ, vợ con mình như Ted Cruz, cả hai đều tung hô Trump vì họ đã cần Trump để đắc cử. Trong hội nghị những người bảo thủ CPAC tại Florida vừa qua, cả hai đều đăng đàn ca ngợi Trump và lại được người cuồng Trump vỗ tay vang dội. Họ cần nhóm cử tri này cho tham vọng quyền lực của mình, điều quan trọng hơn quyền lợi quốc gia và người dân cho đến chính lòng tự trọng cùng tri thức của mình.
Đảng Cộng Hòa nhắm đến những lớp chính khách trẻ tinh hoa và tài ba như vậy để thực hiện một đường lối phản tinh hoa, phản tri thức và phản khoa học qua chủ nghĩa dân túy bình dân đến dung tục và cực đoan mà Donald Trump và nhiều lãnh đạo đảng Cộng Hòa đã chứng minh là đầy sức hấp dẫn và có ảnh hưởng với người Mỹ trắng cùng thành phần ít học. Với chủ nghĩa và thế giới cuồng Trump thì kẻ ngu cũng thấy mình hiểu biết hơn người có học và kẻ gian bỗng thấy mình như có chính nghĩa.
Ted Cruz và Josh Hawley có học vấn cao và nhiều thủ đoạn, sẽ nguy hiểm hơn cả Donald Trump khi nắm quyền. Họ sẽ biến hóa và tinh vi hơn trong việc ngu dân với chiêu bài chủ nghĩa dân tộc và tinh thần yêu nước mà những người cộng sản đã vận dụng thành công từ đầu thế kỷ 20. Đây là sự cần thiết để tìm kiếm cử tri bởi giới trẻ và có học đổ về thành thị sẽ là nguy cơ cho đảng Cộng Hòa khi phần lớn nhóm cử tri này đã và sẽ có xu hướng nghiêng về đảng Dân Chủ cấp tiến và tôn trọng sự đa dạng hơn.
***
Đó là câu chuyện tại nước Mỹ, còn với một số người Việt được xem hay nhận mình là “tinh hoa”, nhưng thiếu và phản tinh hoa thì sao? Hãy ưu ái nhắc sơ qua vì họ cũng từng được xem là những người có học, là văn nghệ sĩ và mê Trump, dù không thể nào sánh bằng khả năng như Josh Hawley và Ted Cruz nhưng việc phô bày lời nói, thái độ thiếu văn minh và phản tri thức xem ra chẳng hề thua kém.
Nhưng ngoài sự ủng hộ do diễn dịch ngây thơ việc “đánh Tàu” mà thực chất là các mặc cả giao thương của Trump với Trung Cộng không hơn không kém, thì giới có học người Việt được gì khi ăn mày chính trị theo Trump? Có thể để người khác biết đến hay không quên hoặc tìm kiếm dăm sự tán thưởng của một nhóm người Việt cuồng Trump ít ỏi và cả tin khác trên mạng xã hội? Mỗi người sẽ có câu trả lời của riêng mình nhưng âu đó cũng là sự khác biệt giữa “tinh hoa” Mỹ và Việt cuồng mê và sùng bái Donald Trump đến hiện nay.
Nước Mỹ và cộng đồng gốc Việt hải ngoại có một giới tinh hoa đã luôn sẵn sàng lên tiếng, phản bác trước những sai trái và bảo vệ các giá trị dân chủ và con người. Còn với Việt Nam, khi một số ít giới thức giả hiểu chuyện thì chọn thái độ im lặng hay “dĩ hòa” để nhường chỗ cho đám đông ồn ào thì bức tranh toàn cảnh xem ra có nhiều ảm đạm và kém phần hy vọng hơn./.
Cái gọi là trí thức và giới tinh hoa Việt Nam
Jackhammer Nguyễn
16-3-2021
Trong một bài phân tích mới đây của Nhã Duy, “Tinh hoa và phản tinh hoa”, tác giả bàn đến vai trò của tầng lớp, được gọi là tinh hoa của xã hội, mà cụ thể là phản ứng của họ, ở Mỹ cũng như Việt Nam trong thời buổi Trumpism (chủ nghĩa Trump) và hậu Trumpism hiện nay.
Chủ đề được lựa chọn rất lý thú và không dễ để được độc giả đại chúng đón nhận, nếu như không trình bày bằng lối hành văn ngắn gọn và dễ hiểu như của tác giả. Tôi xin bổ sung một số suy nghĩ của mình về chủ đề này, chia làm hai phần, ở Mỹ và Việt Nam, nơi tôi đang sinh sống và quốc gia là quê hương của tôi.
Tinh hoa và dân túy Mỹ
Mỹ là quốc gia có cả hai xu hướng trí thức, tinh hoa và dân túy. Để hình dung điều này ta nhìn vào hai lĩnh vực, giáo dục đại học và nền dân chủ đại diện của đất nước này.
Có những đại học hàng đầu thế giới đầy tính hàn lâm và kinh viện ở Mỹ, như Ivy League chẳng hạn, chưa chắc các đại học tinh hoa ở những nơi nổi tiếng tôn sùng chủ nghĩa tinh hoa là châu Âu, theo kịp. Mặc khác cũng có những đại học không ra gì, chuyên bán bằng cấp, hoặc lừa đảo (như đại học Trump chẳng hạn). Đối với những đại học này, thì tính dân túy thể hiện rõ ở chỗ, nói nôm na là: Người học muốn gì cũng được, miễn là trả tiền.
Đơn cử trường hợp dân biểu Marjorie Taylor Greene, đại diện một khu vực nông thôn, ít người có học vấn cao, của bang Georgia. Bà này chuyên phát biểu những câu rất nhảm nhí và dốt nát, sặc mùi thuyết âm mưu. Chẳng hạn như, bà ta nói rằng, công ty điện lực California cùng với Bill Gates (nhà sáng lập Microsoft) đã đốt rừng ở California vì thí nghiệm tia laser bắn vào vũ trụ. Mới nhất là vụ bà Greene nói rằng, đảo Guam là một quốc gia xa lạ không thể nhận tiền trợ cấp của chính phủ Mỹ được. Tuy vậy tại vùng quê nghèo của bà Greene, bà rất được lòng “quần chúng yêu mến”.
Nó nguy hiểm cho nước Mỹ và cho đảng Cộng hòa ở Mỹ, biến đảng này trở thành một loại đảng dân túy cơ hội. Hiện nay, sau khi thất bại trong kỳ bầu cử 2020, mất cả Bạch Cung lẫn lưỡng viện Quốc hội, thay vì tìm những giá trị mới trên con đường cạnh tranh trong tương lai, Đảng Cộng hòa lại thực hiện những “chiêu” bá đạo, phản dân chủ như tìm cách hạn chế cử tri càng nhiều càng tốt.
Trong bài “Các đảng phái chết như thế nào” (How Parties Die), của tác giả Jelani Cobb, đăng trên tạp chí The New Yorker, dự báo rằng, nếu Đảng Cộng hòa tiếp tục con đường hiện nay, nó sẽ chết như lịch sử chính trị Mỹ từng có.
Việt Nam dân túy-cộng sản-thị trường
Có nhiều người nói rằng, Việt Nam không có một tầng lớp tinh hoa thật sự để dẫn dắt xã hội, nên xã hội Việt Nam mới rơi vào tay cộng sản và đổ nát như hiện nay. Có lẽ những người này theo… chủ nghĩa tinh hoa, quan niệm tinh hoa là cái gì đó tốt đẹp theo nghĩa thông thường, hướng thiện của từ Hán Việt này. Tôi quan niệm rộng hơn, tầng lớp tinh hoa là tầng lớp có máu mặt trong xã hội, có thể có kiến thức nhiều hơn, hoặc giàu có hơn, quyền lực hơn phần còn lại của dân chúng.
Theo tôi, tầng lớp tinh hoa này của người Việt đã tạo nên điều mà tôi gọi là “Sự lãng mạn chính trị của người Việt”, trong một bài tôi viết trên trang Tiếng Dân này. Sự lãng mạn này vẫn chưa kết thúc, đưa Việt Nam vào con đường bế tắc như hiện nay.
Sự pha trộn đó đưa đến một tầng lớp tinh hoa mà tôi gọi là tinh hoa-cộng sản-thị trường, đang cầm quyền ở Việt Nam, hoặc đang thao túng không gian xã hội (ảo hay không ảo) của nước Việt Nam hiện nay.
***
Nhã Duy có vẻ ngạc nhiên về sự ủng hộ chủ nghĩa Trump quái gỡ của một tầng lớp trí thức Việt Nam trong thời gian qua, tôi nghĩ nếu Nhã Duy dựa vào định nghĩa mà tôi vừa đưa ra về tầng lớp tinh hoa Việt Nam, thì anh sẽ không ngạc nhiên.
Nhã Duy sẽ không ngạc nhiên khi có những người được mệnh danh là nhà báo nổi tiếng trong và ngoài nước ủng hộ Trump, hay những trí thức Việt Nam “xã hội chủ nghĩa” hay “tư bản chủ nghĩa” cùng ủng hộ Trump, giới chức sắc đủ mọi tôn giáo cũng ủng hộ Trump, trí thức chống Đảng Cộng sản lẫn ủng hộ Đảng Cộng sản cùng ủng hộ Trump…
Những nhà báo, cùng giới trí thức này cảm thấy trong sâu thẳm tâm hồn của họ, họ rất giống Trump: Tham lam, ái kỷ, huênh hoang khoác lác, thích phô trương, thích danh hảo, sính bằng cấp, thích ăn trên ngồi trước…
Thấy trên mạng xã hội Facebook một nhóm lấy tên là Viet Intelect (Trí thức Việt), mà đại đa số các thành viên đều ủng hộ Trump, ủng hộ đến mức quái đản như một thành viên có nick là Giang Pham, nói rằng, vaccine chống Covid-19 không có tác dụng gì cả. Trí thức gì lạ vậy? Trí thức mà không tin vào khoa học? Trí thức Việt, tinh hoa Việt, Viet Intelect!
Bức tranh tôi vẽ trong bài viết này có vẻ ảm đạm quá, tuy nhiên, tôi vẫn là người lạc quan, tôi nghĩ ở trong cũng như ngoài nước Việt Nam đều có những tinh hoa hướng thiện mà tôi đề cập ở trên, và họ ngày càng đông, tuy họ không tự xưng là trí thức Việt – Việt Intelect./.