Trong một nỗ lực chung, Thượng Nghị Sĩ Elizabeth Warren (Dân Chủ-Massachusetts) và Dân Biểu Rosa DeLauro (Dân Chủ-Connecticut) dẫn đầu 31 nhà lập pháp bày tỏ mối lo ngại đáng kể với Bộ Trưởng Thương Mại Gina Raimondo về việc thay đổi cách đánh giá Việt Nam là tình trạng nền kinh tế phi thị trường (NME) theo luật thương mại của Mỹ hiện nay, theo hướng ngược lại như Hà Nội mong muốn.
Các nhà lập pháp lập luận rằng, có nhiều bằng chứng thuyết phục cho thấy Việt Nam không đáp ứng các yêu cầu để được công nhận là nền kinh tế thị trường và việc cấp quy chế như vậy có thể gây tác động bất lợi đối với giới lao động và nhà sản xuất Mỹ trong khi củng cố sức mạnh cho Trung Quốc, theo văn phòng Thượng Nghị Sĩ Warren ngày 29 Tháng Giêng.
Thượng Nghị Sĩ Elizabeth Warren (Dân Chủ-Massachusetts). (Hình: Michael A. McCoy/Getty Images)
Thượng Nghị Sĩ Warren nhấn mạnh với Bộ Trưởng Raimondo việc cần xem xét mối quan tâm của người lao động Mỹ và tránh gây nguy hiểm cho an toàn việc làm của họ thông qua những gì bà mô tả là chính sách thương mại có thể sai lầm.
Bà Warren cảnh báo không nên nâng cấp vị thế của Việt Nam trước khi giải quyết các tiêu chuẩn lao động và ngăn chặn việc nhập cảng hàng hóa do lao động cưỡng bức sản xuất ở Trung Quốc, xem đây là một sai lầm nghiêm trọng.
Dân Biểu DeLauro nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì tình trạng nền kinh tế phi thị trường của Việt Nam nhằm bảo vệ cơ sở sản xuất của Hoa Kỳ và tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại cho người lao động và các ngành công nghiệp Mỹ.
Bà DeLauro nhấn mạnh vai trò của Việt Nam như một trung gian xuất cảng hàng hóa Trung Quốc để nhằm trốn tránh luật thương mại và thuế quan đã được thiết lập, kêu gọi thận trọng trong việc cấp quy chế kinh tế thị trường quá sớm cho Hà Nội.
Ông David McCall, chủ tịch nghiệp đoàn United Steelworkers, lặp lại những quan điểm này, thu hút sự chú ý đến ảnh hưởng của các hoạt động phi thị trường của Việt Nam đối với giới lao động và các ngành công nghiệp Mỹ. Ông McCall khen ngợi những nỗ lực của Thượng Nghị Sĩ Warren và Dân Biểu DeLauro trong việc bảo vệ hệ thống thực thi thương mại và bảo vệ các gia đình lao động tại Mỹ.
Các nhà lập pháp nêu lên việc đánh giá “hoàn cảnh đã thay đổi” (CCR) cho quy chế kinh tế phi thị trường của Việt Nam do Bộ Thương Mại khởi xướng vào tháng 10 năm 2023, trích dẫn xem xét sáu yếu tố được thiết lập bởi Đạo Luật Thuế Quan năm 1930 để xác định tình trạng nền kinh tế phi thị trường.
Theo các nhà lập pháp, các bằng chứng, bao gồm cả những bằng chứng do chính phủ Mỹ thu thập, cho thấy Việt Nam không hề đáp ứng được bất kỳ yếu tố nào trong năm yếu tố đầu tiên.
Yếu tố thứ sáu mà các nhà lập pháp nhắc nhở Bộ Thương Mại cần xem xét là yếu tố tổng hợp, mang lại sự linh hoạt trong việc xem xét các yếu tố bổ sung mà chính phủ Mỹ cho là phù hợp. Các nhà lập pháp kêu gọi Bộ Thương Mại, trong khuôn khổ đánh giá khả năng đáp ứng yếu tố thứ sáu của Việt Nam, phải tính đến mối quan hệ kinh tế chặt chẽ của Việt Nam với Trung Quốc, đặc biệt là khi Trung Quốc và Việt Nam đều gia tăng nỗ lực làm sâu sắc hơn nữa quan hệ thương mại giữa hai nước.
Lĩnh vực sản xuất của Việt Nam phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc, khiến ngành này “dễ bị ảnh hưởng bởi rủi ro lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng.”
Hơn nữa, chính Bộ Thương Mại cũng từng đưa ra cảnh báo về việc Trung Quốc sử dụng Việt Nam để lách thuế chống bán phá giá của Mỹ đối với các sản phẩm do Trung Quốc sản xuất.
Các nhà lập pháp kêu gọi Bộ Thương mại xem xét kỹ lưỡng mối quan hệ kinh tế chặt chẽ của Việt Nam với Trung Quốc, nhấn mạnh tính dễ bị tổn thương của nước Mỹ trước những rủi ro lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng. Họ nêu bật những lo ngại của Bộ Thương Mại về việc Trung Quốc sử dụng Việt Nam để lách thuế chống bán phá giá của Mỹ đối với các sản phẩm do Trung Quốc sản xuất.
Các vấn đề lao động ở Việt Nam cũng được đặt lên hàng đầu, trong đó các nhà lập pháp lưu ý đến tình trạng phổ biến của lao động trẻ em, lao động cưỡng bức, nợ nần và vi phạm các tiêu chuẩn lao động được quốc tế công nhận.
Các nhà lập pháp bày tỏ lo ngại về các báo cáo cho thấy Bộ Thương Mại đã bảo đảm với chính phủ Việt Nam về một quyết định có lợi, và như vậy đưa đến rủi ro gây tổn hại cho các ngành công nghiệp và giới lao động Mỹ.
Dân Biểu Rosa DeLauro (Dân Chủ-Connecticut). (Hình: Leigh Vogel/Getty Images for Caring Across Generations)
Các dân biểu ở Hạ Viện lặp lại những lo ngại tương tự, nhấn mạnh bằng chứng rõ ràng về sự kiểm soát độc tài của Việt Nam đối với các khía cạnh quan trọng của nền kinh tế. Họ kêu gọi Bộ Thương Mại bảo vệ tính hiệu quả của luật thương mại bằng cách duy trì tình trạng nền kinh tế phi thị trường của Việt Nam, đồng thời cảnh báo rằng việc sớm chuyển sang trạng thái nền kinh tế thị trường sẽ gây tác động bất lợi đến người lao động, các ngành công nghiệp và khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng của Mỹ.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Dũng, đại sứ CSVN tại Mỹ, kêu gọi Washington xóa bỏ nhãn hiệu “nền kinh tế phi thị trường” và cảnh báo rằng việc duy trì thuế trừng phạt đối với hàng hóa Việt Nam sẽ gây tổn hại cho quan hệ song phương.
Đại Sứ Dũng nhấn mạnh những nỗ lực của Việt Nam trong việc tìm kiếm đầu tư, tiếp cận thị trường và hỗ trợ của Hoa Kỳ trong việc xử lý bom mìn chưa nổ còn sót lại từ Chiến Tranh Việt Nam.
Trong khi Bộ Thương Mại xem xét việc đánh giá, cuộc tranh luận về tình trạng nền kinh tế phi thị trường của Việt Nam vẫn tiếp tục, trong đó các bên liên quan nhấn mạnh đến những tác động tiềm tàng trên cả mặt trận kinh tế và ngoại giao.
Người Việt (04.02.2024)