Seite auswählen
Ảnh minh họa : Cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ tại Thổ Nhĩ Kỳ biểu tình ở Istanbul ngày 01/10/2020, phản đối Trung Quốc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Ảnh minh họa : Cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ tại Thổ Nhĩ Kỳ biểu tình ở Istanbul ngày 01/10/2020, phản đối Trung Quốc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. AP – Emrah Gurel
Thu Hằng

Số phận của khoảng 50.000 Duy Ngô Nhĩ sống ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể bị đe dọa với hiệp định dẫn độ song phương được Trung Quốc phê chuẩn ngày 26/12/2020. Hiệp định được ký vào năm 2017 đang chờ được đưa ra bỏ phiếu ở Quốc Hội Thổ Nhĩ Kỳ để được tổng thống Recep Tayyip Erdogan ký phê chuẩn.

 

Tuy nhiên, thông tín viên đài truyền hình France 24 tại Istanbul cho biết những người thuộc diện hai trường hợp đầu là rất hiếm. Riêng trường hợp thứ ba, có nhiều khả năng sẽ bị bỏ qua vì Thổ Nhĩ Kỳ đang rất cần hợp tác kinh tế với Trung Quốc, trong bối cảnh mối quan hệ giữa Ankara với Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ đang ở mức căng thẳng.  

Erdogan: Từ “người hùng” thành “đao phủ” đối với người Duy Ngô Nhĩ ?

Trả lời đài RFI ngày 28/12, chuyên gia Bayram Balci, thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Quan Hệ Quốc Tế (CERI), trường Khoa học Chính trị Pháp, cho rằng để cứu đất nước khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội nghiêm trọng với tỉ lệ thất nghiệp dao động 13% từ một năm nay, nếu “phải hy sinh người Duy Ngô Nhĩ, chính quyền của tổng thống Erdogan có thể sẽ làm vậy. Chính phủ muốn đặt lợi ích kinh tế, quyền lợi của quốc gia lên trước, rồi mới đến những chuyện khác”.

Năm 2009, ông Erdogan từng được người Duy Ngô Nhĩ coi là người hùng khi lên án các chiến dịch trấn áp tộc người theo Hồi Giáo ở Tân Cương là một kiểu “diệt chủng”. Chính quyền Ankara một mặt lên án chính sách của Bắc Kinh đối với người Duy Ngô Nhĩ là “nỗi hổ thẹn cho nhân loại”, nhưng vẫn nhận những khoản đầu tư lớn của Trung Quốc, duy trì quan hệ thương mại tốt đẹp với Bắc Kinh, vì Thổ Nhĩ Kỳ nằm trên Con Đường Tơ Lụa mới của Trung Quốc dẫn đến châu Âu.

 Tuy nhiên, “vụ đảo chính hụt năm 2016 và cuộc khủng hoảng tại Syria đã khiến tổng thống Erdogan rời xa các đồng minh phương Tây và hướng đến các nước độc tài như Trung Quốc”, vẫn theo phân tích của nhà nghiên cứu Bayram Balci với báo Libération. Và gần đây nhất, không chen được vào thị trường vac-xin ngừa Covid-19, được các nước phương Tây chia nhau những lô đầu tiên, Ankara phải trông cậy vào vac-xin của Trung Quốc.

Bảo vệ lợi ích kinh tế

Người Duy Ngô Nhĩ trở thành những con tốt bị thí trong ván cờ kinh tế giữa Trung Quốc và các nước Hồi Giáo, mà Thổ Nhĩ Kỳ chỉ là một ví dụ. Ả Rập Xê Út, quốc gia canh giữ nhiều thánh địa Hồi Giáo, cũng chọn ưu tiên quan hệ với Trung Quốc hơn là bảo vệ người đồng đạo bị truy bức. Theo trang Slate (08/09), nền kinh tế bị suy yếu vì khủng hoảng dầu khí tiếp theo là dịch Covid-19, chính quyền Riyad trông cậy vào Bắc Kinh để xuất khẩu dầu khí, cũng như đầu tư của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng trong dự án Vành Đai và Con Đường đi qua lãnh thổ Ả Rập Xê Út.

Iran, quốc gia ngày càng bị cô lập vì chương trình hạt nhân và đối đầu với các nước Hồi Giáo khác trong vùng, cũng chỉ có Trung Quốc làm bạn hữu. Trái với đầu tư của các nước phương Tây luôn kèm với điều kiện nhân quyền, Bắc Kinh hứa không can thiệp vào chuyện nội bộ của các nước đối tác thương mại. Đây là điều thuận lợi cho các nước Hồi Giáo lớn như Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Xê Út, Iran vẫn bị chỉ trích về vấn đề nhân quyền, cũng như cho tất cả các nước nhỏ khác.

Liệu phe đối lập, cũng như một số người trong liên minh cầm quyền tại Thổ Nhĩ Kỳ, có thể ngăn được chính phủ của tổng thống Erdogan tiếp tay cho Trung Quốc ? Nhà nghiên cứu Bayram Balci trông đợi vào lương tri của Ankara, vì “phê chuẩn hiệp định dẫn độ với Trung Quốc sẽ đồng nghĩa với việc Thổ Nhĩ Kỳ mất uy tín lớn trên trường quốc tế, trong khi các nước phương Tây, không theo Hồi Giáo, lại đứng ra bảo vệ người Duy Ngô Nhĩ”./.

RFI

Durch die weitere Nutzung der Seite stimmst du der Verwendung von Cookies zu. Weitere Informationen

Die Cookie-Einstellungen auf dieser Website sind auf "Cookies zulassen" eingestellt, um das beste Surferlebnis zu ermöglichen. Wenn du diese Website ohne Änderung der Cookie-Einstellungen verwendest oder auf "Akzeptieren" klickst, erklärst du sich damit einverstanden.

Schließen