Hơn hai tuần sau cuộc bỏ phiếu ngày 03/11/2020, Donald Trump – tổng thống thứ 45 sắp mãn nhiệm của Hoa Kỳ vẫn nhất mực không công nhận thua cuộc và khởi động quy trình chuyển giao quyền lực. Chủ nhân Nhà Trắng cáo buộc đối thủ Joe Biden, thuộc đảng Dân Chủ thắng cử nhờ gian lận trong bỏ phiếu và tiến hành cuộc chiến tư pháp tại nhiều bang mà ông nghi ngờ gian lận đã xảy ra.
Chuyên gia về Hoa Kỳ, ông Jean-Eric Branaa, trường đại học Paris II – Pantheon, được tuần báo Pháp L’Express trích dẫn, quan ngại rằng « Donald Trump vẫn sẽ giữ nguyên đà cản trở này cho đến tận cuối nhiệm kỳ, khi khăng khăng cho rằng ông đã thắng và tiếp tục hành động trên cương vị một tổng thống ».
Căng thẳng chính trị còn gia tăng một nấc khi chỉ còn có hơn 60 ngày nữa là phải chính thức rời Nhà Trắng, tổng thống sắp mãn nhiệm không ngần ngại sa thải một số quan chức chính phủ cao cấp như giám đốc điều hành chương trình nghiên cứu về biến đổi khí hậu toàn diện – Michael Kuperberg (06/11), giám đốc an ninh mạng chính phủ – Chris Krebs (17/11/2020), trong đó số này đáng chú ý nhất là quyết định bãi nhiễm bộ trưởng Quốc Phòng Mark Esper cùng với nhiều quan chức cao cấp khác tại Lầu Năm Góc, và thay vào đó là những người trung thành với Donald Trump.
Donald Trump hy vọng và tính toán gì khi vẫn kiên quyết không công nhận kết quả bầu cử và tiến hành các thủ tục pháp lý chống lại phe đối thủ, bất chấp việc cản trở chuyển giao quyền lực có nguy cơ đe dọa an ninh nước Mỹ ? Phải chăng các quyết định chính trị của ông còn có một mục đích khác : Đó là chuẩn bị cơ sở cho cuộc bầu cử 2024 ? Thực hư thế nào, nhà báo Phạm Trần từ Washington phân tích.
RFI Tiếng Việt : Kết quả kiểm phiếu cuối cùng đã khẳng định cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden đã về đầu với 306 lá phiếu đại cử tri so với 232 dành cho ông Donald Trump. Vì sao tổng thống sắp mãn nhiệm vẫn kiên quyết không công nhận kết quả bầu cử và vẫn khăng khăng cho rằng có gian lận trong kiểm phiếu. Ông Donald Trump hy vọng có được điều gì khi làm như vậy?
Nhà báo Phạm Trần : Điều thứ nhất, đây không phải là lần đầu tiên ông Donald Trump, tổng thống đương nhiệm đã có ý niệm cho rằng cuộc bầu cử này là gian lận. Trong suốt thời gian tranh cử, ông ấy nói rằng « tôi chỉ thất cử nếu cuộc bầu cử này là gian lận ». Thế nên, ông Donald Trump cùng với ban tranh cử của đảng Cộng Hòa đã có tổng cộng khoảng 25-30 vụ kiện trên toàn nước Mỹ.
Ông Trump cho rằng tại nhiều nơi, các quan sát viên của đảng Cộng Hòa không được toàn quyền theo dõi cuộc đếm phiếu, hay là có những nơi, số phiếu của hai bên rất là sít sao, ví dụ như là ở bang Pennsylvania – nơi ông Donald Trump từng thắng bà Hillary Clinton năm 2016.
Hay như là ở Michigan, Georgia, những vùng miền nam nước Mỹ mà ông Donald Trump đã thắng cử năm 2016. Ông ấy nghĩ rằng không có lý do gì ông đã thắng lớn ở đó mà bốn năm sau ông ấy lại thất bại. Nhưng ông không nghĩ rằng là người dân Mỹ ở những nơi đó đã thay đổi các quan điểm của họ đối với ông cũng như là đối với đảng Dân Chủ.
Do vậy, thật sự là có những vụ kiện và ông Trump có hy vọng những vụ kiện đó sẽ đi đến quyết định cuối cùng là phải chuyển lên Tối Cao Pháp Viện. Như chúng ta đã biết, Tối Cao Pháp Viện có 9 vị thẩm phán, giờ đây phe đảng Cộng Hòa đã chiếm đa số, tức có 6 vị thuộc đảng Cộng Hòa, ba của đảng Dân Chủ.
Trước đây, thì bên phía Cộng Hòa là 5 người, và bên phía Dân Chủ là 4, nhưng mà sau khi một vị thẩm phán của đảng Dân Chủ qua đời, Thượng Viện do đảng Cộng Hòa kiểm soát, chấp thuận một vị thẩm phán của đảng Cộng Hòa và được ông Trump ủng hộ. Do vậy, ông Trump vẫn hy vọng nếu có vụ kiện nào đó mà phải chuyển lên Tối Cao Pháp Viện thì ông sẽ được xử.
Vì sao ông Trump lại có hy vọng này ? Trong lịch sử nước Mỹ đã từng có trường hợp nào như vậy chưa ?
Nhà báo Phạm Trần : Bởi vì kinh nghiệm của Hoa Kỳ trong cuộc bầu cử năm 2000 giữa tổng thống thuộc phe Cộng Hòa George W. Bush và ứng cử viên của đảng Dân Chủ là cựu phó tổng Al Gore, chỉ có một bang, Florida, lúc đó tranh giành nhau khoảng trên 500 lá phiếu, cuối cùng phải đưa lên Tối Cao Pháp Viện.
Vào lúc đó định chế này đã biểu quyết 5/4, tức 5 vị thẩm phán thuộc phe Cộng Hòa thì ủng hộ ông Bush, cho rằng quyết định của bang Florida là chính xác, là đúng. Do vậy, ông Al Gore lúc đó đã thất cử mặc dù trên toàn nước Mỹ thời kỳ đó, ông Al Gore hơn phiếu ông George W. Bush rất nhiều. Đấy chính là nguyên do tại sao ông tổng thống đương nhiệm của đảng Cộng Hòa, Donald Trump, vẫn hy vọng như thế.
Tuy nhiên, các tòa án ở những bang được gọi là « chiến trường » như Pennsylvania, Georgia, Arizona, hay như Michigan… đã bác bỏ những đơn kiện đó, bởi vì bên phía ông Trump nói chung không trưng ra được một bằng chứng nào có thể chấp nhận được là ở nơi đó có gian lận trong bầu cử, có hiện tượng đánh tráo thùng phiếu, sửa đổi lá phiếu…
Gần đây, phe của tổng thống Donald Trump cáo buộc hai công ty chuyên cung cấp thiết bị và phần mềm phục vụ cho việc kiểm phiếu là Dominion và Smartmatic có những lập trình gian lận gây thiệt hại cho phía ông Donald Trump. Thực hư chuyện này là như thế nào ?
Nhà báo Phạm Trần: Điều này, mặc dù phía ông Donald Trump tố cáo nhưng điểm quan trọng là bộ An Ninh của Hoa Kỳ đã đưa ra một tuyên bố rất rõ ràng mà người lãnh đạo là do đảng của ông Donald Trump bổ nhiệm, tức là đảng Cộng Hòa kiểm soát bộ An ninh của Hoa Kỳ, đó là chưa bao giờ cuộc bầu cử của nước Mỹ lại có được bảo đảm an ninh như thế, và không có một bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy có sự xâm nhập từ bên ngoài hoặc của các công ty nào hoặc của các nhóm đã sử dụng các dữ liệu tin học để sửa đổi lá phiếu, đánh tráo lá phiếu, hay có những thủ thuật tin học để làm thay đổi lá phiếu có lợi cho ông Joe Biden.
Chính bộ An ninh Quốc gia Hoa Kỳ đã đưa ra lời tuyên bố đó, do vậy, phe ông Trump sau khi có những thông cáo chính thức của một bộ An ninh như thế đưa ra, thì bên phía đảng Cộng Hòa không có phản ứng và cũng không có xúc tiến bất cứ biện pháp nào khác.
Theo ý ông, phải chăng là ẩn sau hành động cố thủ này của ông Donald Trump còn có một ý đồ chính trị khác, tức là tìm cách để lại dấu ấn trên chính trường Mỹ nhằm cản đường các ứng viên khác của đảng Cộng Hòa để ông Trump hay có thể người khác do ông chọn ra tranh cử tổng thống Mỹ năm 2024 ?
Nhà báo Phạm Trần : Điều rõ rệt nhất là ngay sau khi truyền thông Mỹ và các cơ quan thăm dò dư luận đã đồng ý là ông Joe Biden đã thắng cử, tổng thống đương nhiệm Donald Trump đã thất cử, phía đảng Cộng Hòa, đặc biệt là những cố vấn thân cận mật thiết với ông Donald Trump đã cho thiết lập ngay một tổ chức để quyên góp, chuẩn bị cho ông Trump sẽ ra tranh cử hoặc là sẽ trở thành lãnh đạo của đảng Cộng Hòa trong bốn năm tới.
Những cơ quan này sẽ tiến hành đi quyên góp, tổ chức các buổi nói chuyện cho ông – lúc đó tạm thời gọi là cựu tổng thống Donald Trump, để đi vận động, đoàn kết đảng Cộng Hòa của ông trở lại. Một là ông ấy chuẩn bị cho cuộc tranh cử trở lại bốn năm sau. Hai là ông Trump muốn đảng Cộng Hòa sẽ trở lại nắm quyền bất cứ với một người nào mà ông Trump muốn hay ủng hộ ra tranh cử.
Cho đến giờ này, trên nguyên tắc, ông Trump vẫn là lãnh tụ tối cao của đảng Cộng Hòa và ông ấy đã có ý niệm chuẩn bị tái tranh cử bốn năm sau. Điều này đã được thấy rất rõ ở Hoa Kỳ, không ai có thể chối cãi bởi vì đảng Cộng Hòa đã đứng ra thực hiện.
Còn có người nào khác hoặc có thể là do ông Donald Trump chọn thì thực sự cho đến giờ này chỉ có một người duy nhất là phó tổng thống Mike Pence, nhưng mà vị phó tổng thống này thì lại có vẻ như không mấy hài lòng về những gì mà ông Trump đã chuẩn bị cho mình, thay vì khi mà một tổng thống mãn nhiệm rồi thì nên để cho người phó tổng thống ra tranh cử, bởi vì một khi đã thất bại thì không nên ra một lần nữa. Thế nhưng đối với ông Trump, bất cứ một việc gì đều có thể xảy ra.
Đáng chú ý là chỉ còn có hơn 60 ngày nữa là phải rời Nhà Trắng, Donald Trump đã cho bãi nhiệm nhiều quan chức cao cấp, đặc biệt là bộ trưởng Quốc Phòng Mark Esper. Ông Trump có ý đồ gì khi ra quyết định như vậy ? Phải chăng ông thực sự muốn « thọc gậy bánh xe » cản trở chính quyền mới vận hành ?
Nhà báo Phạm Trần : Đó là bởi vì ông Esper bất đồng ý kiến với Donald Trump về vấn đề triệt thoái quân đội Mỹ ở các nước trên thế giới, đặc biệt là ở chiến trường Afghanistan. Trước khi bị bãi nhiệm, ông Esper có gởi một thư riêng cho tổng thống Mỹ, phó tổng thống Mỹ cũng như là các tư lệnh quân đội và bộ tổng tham mưu của Hoa Kỳ và nói rằng tình hình ở Afghanistan chưa có hội đủ điều kiện để cho quân đội Hoa Kỳ triệt thoái ở khu vực này.
Đó là vì ông Donald Trump đã có những quyết định đưa thêm quân đội về nước từ Afghanistan, từ Syria, Somalia hay ở những vùng ở châu Âu. Tổng thống Trump cho rằng quân đội Mỹ không cần ở những nơi đó, các nước đó phải tự bảo vệ lấy mình. Đây là chính sách « Nước Mỹ trên hết » mà ông Donald Trump đã đưa ra ngay từ năm đầu tiên.
Đó cũng chính là lý do tại sao ông Donald Trump đã sa thải ông Esper cũng như là một số các viên chức của bộ Quốc Phòng Mỹ thay vào đó là những người trung thành với ông Trump và ủng hộ đường lối triệt thoái quân của nước Mỹ khỏi Afghanistan cũng như là những vùng khác trên thế giới.
RFI Tiếng Việt xin cảm ơn nhà báo Phạm Trần từ Washington.