Trong bản báo cáo về tự do báo chí năm 2019 do tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới (RSF) công bố ngày 18.04.2019, Việt Nam đã bị tuột một hạng, đứng thứ 176/180 quốc gia. Tương tự đối với Trung cộng, nay xuống hàng 177. Báo cáo đánh giá tình hình năm nay u ám hơn năm ngoái, nhận định „Hận thù đối với các nhà báo nay đã biến thành bạo lực“.
Riêng về Việt Nam, RSF cho rằng các blogger và nhà báo công dân – nguồn thông tin độc lập duy nhất trong một quốc gia mà toàn bộ báo chí đều theo lệnh của đảng Cộng Sản – là mục tiêu thường xuyên của nạn trấn áp. Bạo lực từ công an mặc thường phục liên tục xảy ra. Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam thường viện dẫn Luật Hình sự đặc biệt là các điều khoản 79, 88 và 258 để kết án các blogger tội „âm mưu lật đổ chính quyền“, „tuyên truyền chống Nhà nước“, hay „lợi dụng các quyền tự do dân chủ“.
Trong hai năm gần đây, nhiều nhà báo công dân đã bị trục xuất hoặc lãnh các bản án tù nặng nề vì các bài viết của họ. Hiện nay khoảng 30 nhà báo và blogger vẫn đang bị giam cầm, và thường bị đối xử tệ hại.
RSF nhắc lại hồi cuối năm 2017 quân đội đã tiết lộ về „Lực lượng 47“ gồm 10.000 dư luận viên có nhiệm vụ bảo vệ đảng, tấn công những tiếng nói ly khai trên internet. Và đến đầu năm 2019, Luật An ninh mạng bắt đầu có hiệu lực, các trang web bị buộc phải lưu trữ các dữ liệu của người sử dụng trên lãnh thổ Việt Nam để cung cấp cho chính quyền khi được yêu cầu.
Trao đổi với VOA-Việt ngữ từ Paris, đại diện RSF đặc trách Châu Á Daniel Bastard nhận định về tầm quan trọng của đánh giá tụt hạng đối với Việt Nam trong phúc trình mới nhất.
“Thứ hạng của Việt Nam trong rất nhiều năm qua đã quá thấp rồi, tưởng như không thể nào tệ hơn được nữa, tụt một hạng khi đã ở đáy bảng rồi thì rõ rệt là một dấu hiệu cho thấy tình hình đã xấu đi rất nhiều.”
Một trong những trường hợp được RSF đặc biệt lưu tâm là trường hợp nhà báo độc lập Trương Duy Nhất, bị bắt cóc ở Bangkok, sau khi ông đã nộp hồ sơ xin tị nạn với Liên Hiệp Quốc. Ông Daniel Bastard nói về trường hợp này:
“Việc ông Nhất bị bắt cóc ở Bangkok là điều rất đáng lo ngại, bởi vì điều đó có nghĩa là Việt Nam không thiết gì đến luật pháp quốc tế khi cả gan bắt cóc một nhà báo công dân bên ngoài nước Việt Nam.”
Phóng Viên Không Biên Giới nhận định tình hình Việt Nam có sự tương đồng với Trung cộng, cho rằng Bắc Kinh đã xuất khẩu „mô hình đàn áp“,“ dựa trên sự giám sát chặt chẽ thông tin nhờ công nghệ„ .
Nhìn chung trên thế giới, chỉ có 24% quốc gia được đánh giá tình hình „tốt“ và „khá tốt“ về tự do báo chí, so với năm ngoái là 26%. Na Uy vẫn đứng đầu danh sách, Phần Lan thứ nhì, còn Turkmenistan nay giành mất vị trí chót bảng của Bắc Triều Tiên, Bình Nhưỡng được lên hạng 179/180.
Bản đồ biểu thị “Tự Do Báo Chí” (PRESS FREEDOM MAP)
Từ 0 – 15 điểm: Hoàn toàn có tự do báo chí (màu trắng)
Từ 15,01 – 25 điểm: Có tự do báo chí (màu vàng)
Từ 25,01 – 35 điểm: Tự do báo chí có vấn đề (màu cam)
Từ 35,01 – 55 điểm: Tự do báo chí bị nhiều cản trở (màu đỏ)
Từ 55,01 – 100 điểm: Không có tự do báo chí (màu đen)
The World Press Freedom Index measures the level of media freedom in 180 countries. It assesses the level of pluralism, media independence, the environment for the media and self-censorship, the legal framework, transparency, and the quality of the infrastructure that supports the production of news and information. It does not evaluate government policy.
The global indicator and the regional indicators are calculated on the basis of the scores registered for each country. These country scores are calculated from the answers to a questionnaire in 20 languages that is completed by experts throughout the world, supported by a qualitative analysis. The scores measure constraints and violations, so the higher the score, the worse the situation. Because of growing awareness of the Index, it is an extremely useful advocacy tool.